Folklörümüzün her dalı ilgimi çeker. Atasözlerimiz, manilerimiz, halk hikâyelerimiz, efsanelerimiz, türkülerimiz vs. Özellikle atasözlerimiz.... Kısa ve öz cümlelerle; öğütlerin verildiği, kulaklarımızın çekildiği, yeri geldiğinde de haddimizin bildirildiği özlü sözler.... Her biri öylesine derin anlamlar taşıyor ki, hayran olmamak elde değil. Atalarımız, engin hayat tecrübelerinden yararlanarak; bizlere anlatmak istediklerini, bir cümleye sığdırıvermişler, ustaca. Kimisinde bal damlamış ağızlarından, kimisinde dokundurmuşlar ince ince. Ne güzel söylemişler. Uzağı yakın, zoru kolay, uzunu kısa eylemişler.

İşte , yüzlerce atasözlerimizden, -bana göre- en ilginç olanları:

·     Ağa güçlü olunca , kul suçlu olur.
·     Adam kıtlığında keçiye “Abdurrahman Çelebi” derler.
·     Adam sandık eşeği, çifte serdik döşeği.
·     Adımız kasap ama, evimizin et yüzü gördüğü yok.
·     Afyonun keyfini tiryakiden sormalı.
·     Ağzı büyük olana, kepçe kaşık gibi gelir.
·     Akça( Para ) , akıl ; don, yürüyüş öğretir.
·     “ A kız! Kocan ne çirkin!”
-“Olsun! Babamın evinde o da yoktu. “
·     Ağızla pilâv pişmez, yağla pirinç gerek.
·     Aklını eşeğe verme; çeker, arpa tarlasına gider.
·     Alacağın bir fitil, pamuğun batmanını sorarsın.
·     Alışmadık k.çta don durmaz.
·     Al kaşağıyı gir ahıra, yarası olan gocunur.
·     Altı aylık seyislikle, kırk yıllık b.k karıştırılmaz.
·     Alışmadık g.tte don durmaz.
·     Altmışında zurna çalmayı öğrenen, artık mezarda da çalar.
·     Ağaca çıkan keçinin, dala bakan oğlağı olur.
·     Ağustostan sonra ekilen darıdan, kocasından sonra kalkan karıdan hayır gelmez.
·     Aşık; herkesi kör, etrafını duvar sanır.
·     Ayağında donu yok, başına fesleğen takar.
·     Ayı eniğini okşarken öldürüvermiş.
·     Ala keçi, her zaman püsküllü oğlak doğurmaz.
·     At’a nal çakıldığını görmüş , kurbağa da ayağını uzatmış.
·     Adam desem ünü yok, koyun desem yünü yok.
·     Adam hacı mı olur varmakla Mekke’ye; eşek evliya mı olur, taş çekmekle tekkeye.
·     Adam adama gerek olur, iki serçeden börek olur.
·     Aç adam, gökteki ay’ı yufkaya benzetir.
·     Akılları pazara çıkarmışlar, herkes yine kendi aklını satın almış.
·     Alçalma basılırsın, yükselme asılırsın.
·     Allah, fakir kulunu sevindirmek isterse; eşeğini kaybeder, üç gün sonra buldururmuş.
·     Atın ölümü, itin bayramıdır.
* Atın iyisi yedi günde; it, yediği günde belli olur.
·     Baldırımın etini yerim, gene kasaba minnet etmem.
·     Berk kaçan atın b.ku, seyrek düşer.
·     Bakkal fındığıyla yar sevilmez.
·     Bıçak keser ama, arada masat lâzım.
·     Bir ağaçtan hem camiye direk olur, hem kenefe kürek olur.
·     Bal tattırma ayıya, pekmez tulumunu yırttırırsın.
·     Başını acemi berbere emanet eden, pamuğu cebinden eksik etmesin.
·     Bir arap için bir Arabistan yakılmaz.
·     Bir çocuğun kırk ebesi olursa; ya kör olur, ya topal.
·     Bir çıplağı, kırk harami soyamaz.
·     B.k böceği misk kutusunda ne anlar!
·     Bir kuş, bir ağaca kırk yılda bir konar; bir daha konuncaya kadar ya dal kurur, ya kuş ölür.
·     Boşboğazı cehenneme atmışlar, “Odunlar yaş.” demiş.
·     Bağdan üzüm çalan, s.ıçtığı pekmezden belli olur.
·     Bakmakla öğrenilseydi, kediler kasap olurdu.
·     Baş ağrıyınca, sivrisinek davul olur.
·     Bektaşiye “ Namaz kıl.“ demişler; “Kılarım ama okumam.-“Demiş.
·     Belinde bir tabancası var, boynu kayıştan görünmez.
·     Benim derdim inekle dana, karının derdi sürmeyle kına.
·     Bıldırcının beyliği, yığınlar (harman ) kalkana kadardır.
·     Bir akçe ile, dokuz kubbeli hamam yapılmaz.
·     Bir kere insanın ters gitmesin işi; muhallebi yerken , kırılır dişi.
·     Cennete gitse fidan kırar, cehenneme gitse kazan devirir.
·     Çoklukta (Kalabalıkta ) eşek kuyruğu kesme; kimi kısa der, kimi uzun.
·     Çarşı iti, koyun beklemez.
·     Çingene; erişemediği harmanı, zekâtına sayarmış.
·     Çirkin karı evi toplar, güzel karı düğün gezer.
·     Çok gezenin ayağına b.k bulaşır.
·     Çingeneye cellâtlık vermişler, önce babasının başını kesmiş.
·     Çingeneyi paşa yapmışlar, “Şu ağaçlardan ne güzel kasnak olur!” demiş.
·     Davetsiz misafir, mindersiz oturur.
·     Deveye “Kalk oyna.” demişler; bir çam, bir çardak devirmiş.
·     Dadıya dayanan, evlât yüzüne hasret kalır.
·     Dağdaki tavşana, evde tencere hazırlama.
·     Dalga boyu aşmış; ha bir karış, ha beş karış.
·     Dilencinin hakkından dolandırıcı gelir.
·     Deliye bal tattırmışlar, çarşıda katran bırakmamış.
·     Değirmende doğan sıçan, gök gürültüsünden korkmaz.
·     Denizi yakamazsam, cızlatırım ya!
·     Dertsiz baş, bir tek bostan korkuluğunda bulunur.
·     Düşün deli gönül düşün; beygir mi alınır kışın, onun da parası peşin.
·     Devekuşu uçmaya gelince ayağını, yük taşımaya gelince kanadını gösterirmiş.
·     Deveyi düğüne çağırmışlar; -“Tabanım yırtık, oynayamam, dudağım yırtık, yırlayamam. “ demiş.
·     Donsuzun gönlünden dokuz top bez geçer.
·     Dostu çok olanın postu çabuk eskir.
* Düğüne ses, ölüme yas yakışır.
·     Ettiğin hayır, ürküttüğün kurbağaya değsin.
·     Eğer’le meğer’i evlendirmişler, “Keşke” adında çocukları olmuş.
·     El ağzına bakan, sel ağzına yuva yapar.
·     Eşeğe “Cilve yap.” demişler, tekme atmış.
·     Eşeği düğüne çağırmışlar; “Ya odun lâzımdır, ya su.” demiş.
·     Emanet eşeğin paldımı , yokuşta kopar.
·     Ekleme kuyruk, tez kopar.
·     Ekmeğini yalnız yiyen, yükünü kendi kaldırır.
·     Ektiğimiz nohut, leblebi oldu da, başımızda şakırdıyor.
·     Ehl-i keyfe zevk verir kahvenin kaynaması, eşeği baştan çıkarır sıpanın oynaması.
·     Eşeğe rakı içirmişler, çulunu bahşiş vermiş.
·     Eşeği kurt yemiş, sahibi “Düş oslaydı bari. “ demiş.
·     Eşeğin ölümü, köpeğe düğündür.
·     Evinde karın çirkin ise,
Geçimin de bozuk ise,
Ne işin var ölü evinde;
Gir ağla, çık ağla.

Evinde karın güzel ise,
Geçimin de iyi ise,
Ne işin var düğün evinde
Gir oyna, çık oyna.

·     El içinde vasiyet ettik, ölmemek olmaz.
·     Eli hamur ovalar, gözü dana kovalar.
·     Elin öldürüverdiği yılan; kafasını kaldırır kaldırır, bakar.
·     El yumruğu yemeyen, kendi yumruğunu bozdoğan armudu sanır.
·     Erkeğin kalbi enginar yaprağıdır, her katında bir kadın yatar.
·     Eskiye rağbet olsaydı, bit pazarına nur yağardı.
·     Evsahibi kurnaz, pastırmayı ince ince doğrar; kurnaz misafir, ikişer – üçer yutar.
·     Fareye rakı içirmişler; “Şu kediyi bana bir buluverin. “ demiş.
·     Fakirin buğdayı çavdar, ineği keçidir.
·     Fakir, zenginin malını hesabederken, bir kütük çıra yakmış.
·     Fukara canına güvenir, zengin malına.
·     Fukara canı için dua eder, zengin malı için.
·     Fırın düzen alır, hamur biter; ev düzen alır, ömür biter.
·     Gelinin güzelliği, damadın harcıyla.
·     Gümbürtüden korkan, kazancı dükkânına girmez.
·     Güzellik bir sivilceye, varlık bir kıvılcıma bakar.
* Güzellik on, dokuzu don.
·     Hac nasip olmayacak adamı, deve üstünde yılan sokarmış.
·     Hak yoluna vermeyiz bir mangır, şeytan yoluna gider tangır tangır.
·     Havlamasını bilmeyen köpek, sürüye kurt getirir.
·     Helvayı yapalım ama; üzüm bağda, bağ da dağda, tavayı komşulardan buluruz da, iş unla yağda.
·     Herkese kendi osuruğu, ciğer kavurması gibi gelir.
·     Hanımın hısımı gelince, oklavalar şıkır şıkır; beyin hısımı gelince, dişler şıkır şıkır.
·     Hem çıplak, hem poyraza karşı gider.
·     Her gün güzel giyenin, bayramda g.tü açık kalır.
·     Herkesin aklı bir olsa, sığırı güdecek çoban bulunmaz.
·     Herkes sepet örer ama, g.tünü geçiremez.
·     Her sakaldan bir tel, köseye sakal.
·     Hırsızlık bir ekmekten, kahpelik bir öpmekten başlar.
·     Hıyarım var diyene, tuz alıp seğirtme.
·     Hiç üzüm yoktur ki, g.tünde çöpü olmaya.
·     İnsan sümbül kokusundan, eşek sidik kokusundan hoşlanır.
* İmam yiyişli, muhtar duruşlu ol.
·     İşleyen(çalışan) eşeğin boynu boncuklu olur.
·     İt, kışı geçirir ama, gel de derisinden sor.
·     İt takkeyi neylesin, dingilderken düşürür.
·     Kalendere “Kış geliyor.” Demişler; “Gelsin, ben titremeye hazırım.” Demiş.
·     Kalın incelinceye kadar, ince koparmış.
·     Kan kusana, altın leğenin faydası ne?
·     Kargaların kurduğu dernek; “kışşşş” deyince dağılır.
·     Katıra “Baban kim?” diye sormuşlar; “At dayım olur.” Demiş.
·     Kaz değilsin, ördek değilsin; paçana kadar suda ne gezersin!
·     Keçi kurttan kurtulunca, gergedan olur.
·     Kılavuzu karga olanın, burnu b.ktan çıkmaz.
·     Kelin yanında kabak anılmaz.
·     Kel kız, ablasının saçı ile öğünür.
·     Kedinin kanadı olsaydı, dünyada serçenin kökü kesilirdi.
·     Kocakarıya zülüf yakışmaz.
·     Kurtlar ihtiyarlayınca, köpeklerin maskarası olur.
·     Kürsü dibinde ağlar, davul önünde oynar.
·     Kadersiz köpek, kurban bayramından önce ölür.
·     Karganın gönlünden şahinlik geçer.
·     Katranı kaynatsan olur mu şeker, cinsine tükürdüğüm cinsine çeker.
·     Kaynana pamuk ipliği olup raftan düşse, gelinin başını yarar.
·     Kepenek altında er yatar, çul altında küheylan.
·     Komşu boncuğunu çalan, gece takınır.
·     Kötü komşu, insanı elek – tekne sahibi yapar.
·     Köpeğe gem vurma, kendini at sanır.
·     Kurt, eşek yediği dereye dokuz kere gider.
·     Küçük idi kıyamadım, büyük oldu, yenemedim.
·     Koyunun kuyruğu ne kadar büyük olursa olsun, ancak kendi k.çını örter.
·     Lâkırdı bilmeyen hödükler, sönmüş ateşi körükler.
·     Mahallede biri ölür, herkes kendi ölüsüne ağlar.
·     Malını yiyip de ölmüş var mı, kes avrat soğanın birini.
·     Mekke’ye gitmişsin, misk sürünmedikten sonra neye yarar!
·     Misafir ev sahibinin danasıdır, nereye bağlarsa orda durur.
·     Namaza meyli olmayanın, kulağı ezanda olmaz.
·     Nefesine güvenen borazancıbaşı olur.
·     On paralık fener, ancak bu kadar yanar.
·     Olsa ile bulsa’yı ekmişler, “hiç” çıkmış.
·     Öldüğüne bakmaz da, ceviz ağacından tabut ister.
·     Ölem desem ecel yok, kalkam desem mecal yok.
* Ölümü bilmeyen, bayılmaya razı olmaz.
·     Öpmeye meramı yok, yanağın nerde diye sorar.
·     Öğe öğe öküz ettiler, boynuzunu dokuz ettiler.
·     Öksüz çocuğu dövmesi kolay, alçacık eşeğe binmesi kolay.
·     Rençberin karnını yarmışlar, kırk tane “gelecek yıl “çıkmış.
·     Rüya ile hülya olmasa, züğürtlerin canı çıkar.
·     Sakalı gür olan, köselere eğlence olur.
·     Sarı öküzün yanında duran, ya huyundan, ya tüyünden.
·     Sekiz olur, dokuz olur; tosun büyür, öküz olur.
·     Sen ağa, ben ağa; bu ineği kim sağa?
·     Sen pekmezi getir de, sinek Bağdat’tan gelir.
·     Sırtı kaşınan köpek, çobanın değneğine sürtünür.
·     Sivrisinek kavağın arkasına gizlenmiş; “Ne yapıyorsun?” diyenlere, “Kavak bana yaslanıyor.” Demiş.
·     Sen çakıya sap takıncaya kadar, hıyarın vakti geçti.
·     Serçeden korkan darı ekmez.
·     Serçe filin kulağına konmuş da; “Acıttım mı?” demiş.
·     Sevilmeyenin sesi dangırdak, yürüyüşü zömbüldek gelir.
·     Sirkeyi, sarmısağı hesabeden paça içemez.
·     Sen bir garip çingenesin, nene gerek gümüş zurna!
·     Sultanahmet’te dilenir, Ayasofya’da sadaka verir.
·     Suç, iğde de var, yünde de var ; çıkrıkta da var, yünü eğiren kancıkta da var.
·     Sarı ineği gören, içi dolu yağ sanır.
·     Şaşkın ördek götün götün yüzer.
·     Şalgam , kazana girince et oldum sanır ; arap, ata binince bey oldum sanır.
·     Şehire bir hasta geldi: Derdi börek, virdi çörek.
·     Tahtadan çuvaldız; ne kaybeden üzülür, ne bulan sevinir.
·     Tavşanı tazı tutar, çalımı avcı satar.
·     Tahsil, cehaleti alır ama, eşeklik baki kalırmış.
·     Tazının topallığı, tavşanı görünceye kadardır.
·     Tembel badem yemek ister, kabuğunu soymaya üşenir.
·     Tilkiye, “Tavuk eti sever misin?” diye sormuşlar, “Adamın güleceğini getirmeyin.” demiş.
·     Uyuyanın oturana, dokuz osuruk borcu var.
·     Unun yoksa bazlamaya, yağın yoksa gözlemeye özenme.
·     Yan yatan da bir, k.çını yırtan da bir.
·     Yaz’a çıkardık danayı, beğenmez oldu anayı.
·     Yazın araması, kışın taraması olmasa, herkes manda besler.
·     Yük altında öküz bağıracağına, kağnı gıcırdamış.
·     Zengine şekerden helva basarlar, fakire pekmez bile bulunmaz.
·     Zenginin yorganı kalın olur da, osuruğunun kokusu dışarı çıkmaz.
·     Zenginlik, yürüyüş; fakirlik ,döğüş öğretir.
·     Zaten sıska, ne yapsın muska.


KAYNAKÇA: - Folklör Ve Halk Edebiyatı ( Eflatun Cem Güney)
- Atasözleri Ansiklopedisi ( Ragıp Soysal)