Muhabbet kuşları nasıl üretilir
Üretim kurallarını anlatmaya başlamadan önce, kuşların yağlanmasının önüne geçilmesi gerektiğini belirtmek isterim. Buda ancak üretilecek kuşlara geniş bir hareket alanı sağlamakla mümkün olur. Dar alana sıkıştırılmış olan kuşların yağlanmaması mümkün değildir. Kanaryaları bu gruba sokmamak gerekir. Onlar çok kırılgandırlar. Her çifti ayrı kafeslerde tutmak gerekir. Kanaryalar benim ilgi alanımdan uzaktır. Gerçi on iki çiftle başladığım üretime kısa zamanda son vermek zorunda kaldım. İşlerimin yoğunluğu nedeniyle onlara yeterli ilgiyi gösteremiyordum. Belki bu nedenle on iki çifttin sadece bir çiftinden yavru alabilmiştim. Doğal olarak en ucuz olanından.
Muhabbet kuşu üretmek için ne yapmalı? Her ne kadar bir çift kuşla da üretim yapılabiliyorsa da o bir rastlantıdır. Kafes içine bolca ayna yerleştirerek kuş aldatılır. Aynalar yüzünden kendilerini sürü içinde zannederler ve ürerler. Bir söz vardır. Rastlantılar kuralları bozmaz diye. Peki üretim için ne yapmalı?
Fazla bir odanız varsa salma olarak oldukça uygundur. Eğer duvarların sıvalarının bozulmamasını istiyorsanız önlemini almalısınız. Bulacakları küçücük bir deliği durmadan oyarlar. Bunu zarar vermek için değil, gagalarının uzamasını önlemek ve sindirim için gereken iri kum tanelerini sağlamak için yaparlar. Hazırlanacak salmada öncelikle iyi bir havalandırma sağlamak gerekir. Havalandırma yapılacak pencereye yabancı kuş, fare ve kedilerin giremeyeceği önlemler alınmalıdır. Karşılıklı pencere varsa, hava akımını engellemek için birinin kapatılması gerekir. Çok sıcak ve durgun havalarda açılabilecek düzenleme yapılır. Muhabbet kuşları soğuktan daha çok rüzgardan olumsuz etkilenirler. Yuvalar yerine asılmadan önce odanın içi kireçle badana edilir. Yuvalar dezenfekte edildikten sonra uygun yerlere asılır. Her yuvanın arasında on santimden az olmamak üzere aralık bırakılır. Salma içine gerekli tünekler konulmalıdır. Tünekler ağaç olmalıdır. Uygun yerlere kireç taşları asılmalıdır. Bu taşların en sağlıklısını kendiniz hazırlaya bilirsiniz. Önce buz dolaplarında küp buz üretmek için satılan plastik kaplardan yeteri kadar alınız. İnşaatçıların bağ teli dedikleri galvanizli telleri bir karış uzunlukta kestikten sonra, uçlarını büküp kalıpların yanına koyunuz. Bir ölçek sıva kumu, bir ölçek mermer tozu, bir ölçek geç donan alçıyı (dişçi alçısı) yeteri kadar büyüklükteki bir kaba boşaltınız. Yumrulaşmayı önlemek için suyu önceden koyun. İyice karıştırdıktan sonra kalıplara dökün. Hazırladığınız tellerin bükülü uçlarını her göze ayrı ayrı sokun. Kalıpları elinizle tıklatarak karışımın düzgün bir şekle girmesini sağlayın. İyice donmasını bekleyin. Eğer fazla taş üretmek istiyorsanız çok kalıp kullanmanız gerekir. İlk yaptıklarınızın donmasını beklemeden imalata devam edersiniz. Kalıpları boşalttıktan sonra havalanmaları için birkaç gün bekledikten sonra elektrikli fırında beyazlaşıncaya kadar pişiriniz.Kendi elinizle hazırladığınız en sağlıklı gaga taşlarını güvenle salmaların içine asarsınız. Piyasada bulacağınız hoş görünümlü gaga taşlarını incelerseniz sadece alçı içerdiğini görürsünüz. O tip gaga taşları yarardan çok zarar verir. Oysa sizin imal ettiğiniz gaga taşları kuşlarınızın gagalarının büyümesini önlemenin yanında, sindirim için gerekli olan kum ile yumurtalar ve kemikleri için gerekli olan kireç taşını sağlamış olur. Kuşçularda satılan sübye adı verilen deniz hayvanları kabuklarını hastalık taşıma olasılığı nedeniyle önermem.
Kuş üretimine anaç kuşlarla başlamanın sakıncaları vardır. Bazı kuşlar üremeye yatkın değildirler. Sahipleri o yüzden satışa çıkarmışlardır. Sürüde salgın hastalık vardır. Henüz hastalıkları ortaya çıkmadan satışa çıkarılırlar. Bu şekilde satın alınan kuşlar, önceden aldığınız kuşlara hastalık bulaştırırlar ve önlenemeyen ölümlere neden olurlar. Henüz işin başlangıcında hezimete uğrarsınız. Kuş üretimine yavru kuşlarla başlamak başarıya atılan ilk adımdır. Kuşun yavru olduğu gagasından anlaşılır. Gaga koyu kahve rengiyse kuş yavrudur. Yavru kuşu erkek veya dişi olarak ayırmak zordur. Hele yeni başlayanlar için olanaksızdır. Gaga üzerindeki cinsiyet belirleyici renk aldatıcı olur. Hele beyaz ve sarılarda usta kuşçunun bile yanılma payı büyüktür. Yavrular anaçlığa adım attığında cinsiyetlerini belirleyen renk iyice belirgin olur. Mavi ise erkek, gaga rengine yakın olanı da dişidir. Sarılarda çoğunlukla bu renk yoktur. Dişi zannettiğiniz erkek, erkek zannettiğiniz dişi çıkar. Renkleri nedeniyle bu risk göze alınır. Erkek ve dişi kuşların sayılarının denk olması gerekir. Erkek bulamayan kuşlarda lezbiyenlik, dişi bulamayan erkeklerde ise homoluk başlar. Bu durumda o kuşları elden çıkarmaktan başka çare yoktur. Ne yapsanız onları eşleştiremezsiniz..
Aslında kuşları eş seçmede özgür bırakmak gerekir. Güzel renkli kuş elde etmek için güzel renkli kuşları eşleştirmenin bir anlamı yoktur. Renkleri belirleyen genleridir. Dikkat edilmesi gereken kardeş ve akraba eşleşmelerini engellemektir. Bunun için de erkekleri ayrı, dişileri de ayrı satıcılardan almak gerekir. Akraba eşleşmeleri en güzel kuş ırkını dahi dejenere eder. Akraba eşleşmesini iki ayrı salma ile engelleye bilirsiniz. A kafesinden alınan yavru kuşların erkekleri A yavruluğuna, Be salmasından alınan yavru kuşların dişileri B yavruluğuna, B salmasından alınan erkek yavrular B yavruluğundaki dişilerin, B salmasından alınan dişi yavrular, A yavruluğundaki erkeklerin salmasına bırakılır. Genelde ilk ve ikinci yavrular damızlık için işaretlenmelidir. Anaçlar iri yapılıysa üçüncü yavrularda damızlık olabilirler. Doğal olarak bu sıralama yavrunun yumurtadan çıkış sırasıdır. Üretim için uygun görülmeyenler satılacakların arasına bırakılır.
En az üç ay kuşlarınızın anaç olmalarını ve eşleşmelerini sabırla bekleyeceksiniz. Bu arada kuluçkaya yatacaklar için yuvaları da hazırlayınız. Bir defada yedi yavru barındırmaları gerekliliğini göz önünde tutarak piyasada satılan 20X15X15 santim ölçülerindeki büyük yuvaları tercih etmenizi öneririm.Yuvaların içine hiçbir şey koymayınız. Koyarsanız üretimi geciktirirsiniz. Zira sizin koyduklarınızı dışarı atıncaya kadar yumurtlamayacaklardır. Size inat gider yemliklerin içine yumurtlayıverirler.
Astığınız yuvalardan birini beğenen bir dişi kuş yuvanın deliğine tüner ve aşk sesleri çıkarmaya başlar. Bunun anlamı eşleşmeye hazır olduğu ve kendisine bir eş aradığıdır. Mesajı alan bir erkek hemen yanına gider ve gaga gagaya öpüşmeye başlarlar. Böylece eşleşmeye ilk adımı atmış olurlar. Bazıları daha önceden eşleşmişlerdir. Onlar artık ömür boyu eştirler. Zira muhabbet kuşları tek eşlidirler. Erkek yuvaya sık sık girer ve dişisinin hazırlıklarını gözler. İlk yumurtadan sonra dişi erkeğin yuvaya girmesine izin vermez. BUNA ÇOK DİKKAT EDİNİZ. Eğer dişi ile erkek yuvada beraber yatıyorlarsa bu bir hastalık belirtisidir. Kuşlar genelde gözetleme kapağını açtığınızda yuvayı hemen terk ederler. Eğer bakmanıza aldırmıyorlarsa kesinlikle hastadırlar. Onları hemen diğer kuşlardan ayrı bir yere alınız. Kuşlar için en tehlikeli olan hastalık kanlı ishaldir. İlk olarak ta akla kanlı ishal gelir. Tüm sulara koruyucu olarak eczanelerden alacağınız oxsidandan tarife uygun olarak koyunuz. Diğer kuşlarda da aynı durgunluğu görürseniz dozu tedavi edici doza göre arttırınız. Sularına koyduğunuz vitamini arttırınız. Olur olmaz nedenlerle terramisin vermeyiniz. Kanatlılar için birçok ilaç ve vitamin vardır. (Sulandırılmış olanlara itibar etmeyiniz. Vitamin ve diğer ilaçları daima eczanelerden alınız. Ben vitamin olarak daima arılara verilen Vitaformu tercih etmişimdir.) Tüm salmaları ve yuvaları dezenfekte ediniz. Büyük kanatlılar için olan her türlü ilaç vitamin ve dezenfekte ilaçlarından uzak durunuz. Arılar için olanları yeğleyiniz. Bu ilaçları eczanelerden her zaman sağlaya bilirsiniz. Yeri toz kireçle dezenfekte ediniz. Bu işlemi gece yapınız. Sabah çok erken kireç tozlarını süpürüp temizleyiniz. Kireç tozu kuşların solunum yollarını olumsuz etkiler ve astıma neden olabilir. Yere talaş atmayınız. Talaşlarda kuşlara zarar verecek bir çok zararlı olabilir. Sağlıklı muhabbet kuşlarının dışkıları katı olur. Bu nedenle temizliği kolaydır.
Kanlı ishali anlamak çok kolaydır. Hasta kuşu koyduğunuz kafesin tabanına beyaz temiz bir kağıt koyunuz. Kağıdın üzerine düşen dışkıyı inceleyiniz. Dışkıda kan varsa kanlı ishaldir. Kan yoksa, dışkı suluysa sıradan basit bir ishaldir. İnsanlarda kullanılan ishal kesicilerden kullanarak ishali önleye bilirsiniz. Kanlı ishale yakalanan kuşlar zayıf düşerler ve bir daha üretime elverişli olmazlar. Bu durumda o kuşları elde tutmak yarar sağlamaz.
Kuşlarda bulaşıcı olmayan, birazda seyrek rastlanan ve tedavisi olmayan hastalık felçtir.Koruyucu önlemleri vardır. Koruma E vitaminiyle sağlanır. (EvitSE)
Yuvaları sık sık kontrol ediniz. Kırılmış yumurta varsa yuvadan alınız. Yavrular yuvadan atılmadan önce ayaklarını kontrol ediniz. Dışkı bulaşıklarını koparmayınız. Tırnakları sökülür ve kuş ömür boyu sakat kalır. Yavrunun ayaklarını suya sokunuz. Dışkılar hemen yumuşar ve kolayca alınır. Tamamı alınıncaya kadar ayakları suya sokmaya devam ediniz. Bu dışkılar alınmazsa kuş rahat uçamaz ve yürüyemez.
BESLENME
Muhabbet kuşları beslenmede seçici olmayan kuş türlerindendir. Tanecidir, etçil değildir. Ömür boyu hep aynı yemi severek yerler. Yem değiştirmeye kolay uyum sağlayamazlar. Arada çok az yeşil vermekte yarar vardır. Verilecek yeşil yemlerin çok iyi yıkanması gerekir. Yıkamadan vereceğiniz yeşilliklere hastalıklı bir kuşun dışkısı bulaşmış olabilir. Bu hastalıklı dışkı yüzünden tüm sürünün yok olmasına neden olabilirsiniz..Soyulmuş yemlere itibar etmeyiniz. Yeminin kabuğunu kırıp yemek onların doğal yaşamlarının bir parçasıdır. İçme sularını mümkünse günde iki defa yenileyiniz. Sularına vitamin koymayı ihmal etmeyiniz. Beslenme kadar temizliğinde önemli olduğunu unutmayınız.
Kuş üreticilerinin mutlaka bir mikser edinmelerinde yarar vardır. Bu mikserde yumurta kabukları toz haline getirildikten sonra yumurtalar ve bir miktarda irmik konulur. Mikserle iyice karıştırılır. Hemen tüketilmesi gerektiğinden fazla yapılmaması gerekir. Bu karışım kuşların içerisine giremeyecekleri kaplara konulur ve yem tablasının üzerine bırakılır. Özellikle anaç kuşlar bu karışımı çok severler. Kavga dövüş hızla tüketirler. Boşalan kaplar yeniden kullanılacaksa iyice yıkandıktan sonra kaldırılır.
Kuş üreticiliğini hiçbir zaman meslek haline getirmemek gerekir. Emekliler için ideal bir hobidir. İyi bir üretim emeklilerin sınırlı gelirlerine ek bir kaynak olabilir. Üstelik emeklileri oyalayacak karlı bir hobidir. İyi bir üretim dileğiyle.
                         16.03.2001 20:32     Özcan NEVRES