Söze bir fýkrayla giriþ yapmak istedim:

... Kýrkýncý evlilik yýldönümleriydi... Güzel bir akþam yemeði ve ardýndan güzel ve romantik bir film ve gece olmuþtu.
Beraber yine ayný yastýða baþlarýný koyarak uyudular...*

*Gece sabaha karþý uyanan kadýn eþini yanýnda göremedi. Mutfaktan hafif bir ýþýk geldiðini fark etti. Eþi mutfakta masada oturuyor; yaný baþýnda içinde çok az kalmýþ bir þiþe viski, bir elinde bardak diðerinde sönmek üzere bir sigara, gözleri küllüðün içindeki küllere ve izmaritlere dalmýþ derin derin düþünüyor.
- ' Hayýrdýr tatlým uykun mu kaçtý? Bu saatte ne yapýyorsun burada? '
Adam irkilerek kendine geldi ve eþine baktý, sonra yine dalgýn dalgýn konuþmaya baþladý;
- 'Hatýrlýyor musun kýrk yýl önceydi. Annenlerin evde olmadýðý bir gece beni eve almýþtýn. Üzerinde çiçek motifli kýrmýzý bir elbise vardý, çok hoþ bir parfüm sürmüþtün. O gece çok eðlenmiþtik...'
Aradan onca uzun zaman geçmesine raðmen eþinin o geceyi en ince detaylarýna kadar hatýrlamasý karþýsýnda kadýn çok mutlu olmuþ yüzünde tatlý bir tebessüm ve sevgi ifadesiyle kocasýnýn omzuna baþýný koymuþ her tavrýyla ' hadi devam et ' havasýna girmiþti.
Adam yüzünde hafif acý ve kahreder bir ifade ile devam etti:
-' Sonra annen bizi yarý çýplak yakalamýþtý ve bana bu rezilliði, seninle evlenerek temizlemezsem beni hapislerde kýrk yýl süründüreceðini söylemiþti...'
Biten sigarasýný küllüðe býrakýp yeni bir tane yaktý ve deriiiin bir nefes çekerken kadýn dayanamadý;
-' Evet, Devam et'*
-' Bu gün çýkmýþ olacaktým'”
*
Fýkra azýcýk yüzümü endiþeyle gülümsetmiþ olsa da aslýnda hayatýn hüzünlü gerçeklerinden biriydi. Fýkrayý okur okumaz içimde bir yerlere, tam da mideme “Cýzz” diye oturan bir duyguyla sarsýlmadým, deðil hani…
“Acaba, ayný durumla karþýlaþmýþ olsaydýk eþim de böyle mi düþünürdü?” diye hafiften ayazlý düþünceler esmedi deðil hani…
“Teorik olarak anlayýp hak versem de, insanlarýn birbirlerine evlenirken silahýný unutmamalýsýn dediklerini duyduðumda tüylerim ürperiyor. Evliliðin bir savaþ alaný olduðu düþüncesini güçlendiriyor ve ben buna karþýyým. Evlilik, sonsuz acý getiren kanlý bir savaþ alaný deðildir.”
Yukarýdaki sözleri bir evlilik terapisti olan Dr. Robin.L. Smith “”Nikah Yalanlarý” adlý kitabýnda yer vermiþ. Kitabý gözümü kýrpmadan okurken aklýma takýlan sorulara da yanýt bulmaktaydým. Ýþte sorularýmdan birkaç tanesi:

Ýnsanlar evlenmeden önce göze, gönle ve akýllara þirin, sevimli gelirken, neden evlendikten sonra bu ruhsal özelliklerini yitirmekteler?
Evlilik öncesi verdikleri sözleri tutmaktan vazgeçip de bir ömür boyu” iyi veya kötü günlerde” güzel-iyi geçinmek varken, bunu neden baþaramýyorlar?

Neden, eþler bir süre sonra cinsel sadakat yeminlerini bozuyorlar?
Ýþte bu sorularýn yanýtlarýný tek tek kitabýn içinde almýþtým. Baþarýlý ve baþarýsýz evliliklerdeki önemli farkýn kiþilerdeki þu duygular yok olunca ortaya çýktýðýný biliyoruz. Aslýnda bu eksik yönümüz. Neþe-içten tutku ve karþýlýklý saygý. Bu üç duygunun eksikliði birlikte yaþamý sekteye uðratýp finalde ayrýlýk, yani evlilik masasýndan kalkmayla sonuçlanacaðý kesindir.
Kitapta beni asýl etkileyen yukarýda alýntýladýðým paragrafýn içeriðiydi. Evlilik bir savaþ alaný mýdýr?

Bir gün uzun süredir görüþmediðim bir dostum telefon açýp, benimle önemli bir kiþisel sorununu paylaþacaðýný söylemiþti. O zamanlar çalýþýyor ve öðle yemeðimizi de ayný binanýn içinde yemekteydik. Arkadaþýmýn sesi hoþuma gitmemiþti. Öðlen arasý Taksim’deki bir kafede buluþtuk. Zayýflamýþ ve kederli yüzünde kýrþýk çizgiler oluþmuþtu. Hal hatýr sorularýndan sonra konuya girmiþtik. Arkadaþým 12 yýldýr evli ve 0n yaþlarýnda bir kýz çocuklarý vardý. Kendisi bir sigorta þirketinin üst düzey görevlisi, eþi özel bir bankanýn müdürüydü. Onun sözlerine kulak verelim:

“… Karýmý anlayamýyorum. Onu mutlu etmek ve ruhunu doyurmakta zorlanýyorum. Hiç bir þey onu mutlu etmiyor. Sürekli gergin ve baðýrýp çaðýrýyor. Evin içinde canlý bir bomba gibi, sanki her an patlayacak. Susuyorum, onun bu gergin hallerini kaldýramýyorum. Ben çok çok mükemmel biri deðilim, onu daha fazla kaldýramayacaðýmý anlayýnca, bende kapýyý çekip çýkýyorum.”

Arkadaþým kendi açýsýndan çok önemli bir durumu anlamýþ ve tehlikeyi sezince sanki sürat expresine biner gibi savaþ alanýndan uzaklaþmaya çalýþmýþtý. Ona sordum:

“Karýnla evin dýþýnda karþýlýklý konuþmayý denediniz mi?”
Hemen öfkeyle kaþlarýný çattý:

“Hýh…Baþ baþa mý? Nerdee? Hanýmefendi eve geç saatlerde geliyor, akþam yemeðini yüzü asýk bir þekilde hazýrlýyor, bulaþýklarý yýkarken pata küte, sanki kavga ediyor tabak-kaþýklarla. Ýnan ona dokunmaya bile korkar oldum. Hele yatakta…Arakasýný dönüyor, omuzuna dokunur dokunmaz, irkiliyor, yataðýn bir diðer ucuna çekiliyor. Bu benim kendimi daha da kötü hissetmeme neden oluyor. Ýçimde öfke balonlarýnýn þiþtiðini, hissediyorum. Ýçimden ona þöyle bir Osmanlý tokadý atmak bile geçiyor inan ki…”

Hemen ellerine sarýldým ve ona;

“Sakýn ha!..Kontrolünü yitirmek sana yakýþmaz. Peki , sende hiç mi hata yok arkadaþým? Bir kadýn bu denli uzak durmaktaysa, önemli bir sebebi olmalý, deðil mi?” diye sormuþtum.

Gözlerimin içine bakýp umutsuzca baþýný saða sola salladý:

“Ýnan senin aklýna gelebilecek her þeyi, her yolu denedim. Ona hediyeleri, partileri sever, eðlenceyi sever, hatta onu geceleri dýþarý çýkartýp kumarhanelere bile götürdüm. Doymuyor, doyuramýyorum. Sana ilginç gelecek, kýzýmýzla bile ilgilenmiyor. Sanki annesi deðil. Ýnan dostum, ben ne yapacaðýmý, nasýl davranacaðýmý þaþýrmýþ bir haldeyim. “

Evlilik danýþmaný deðildim. Terapist hiç deðildim. Ama onun acýsýný anlayabilecek derecede empati yeteneðim geliþmiþti. Ellerini þefkatle tutup sýktým.

“Yorgunsun. Ruhun acýyla doldurmuþsun. Senin manevi desteðe ihtiyacýn var. Ben ne derece sana yardým edebilirim, bilmiyorum ama eþinle konuþmamý ister misin?”

Gözleri umutla ýþýldamýþtý. Belli ki, bir kurtarýcý arýyordu, evliliðini kurtarmak için. Savaþ alanýna çevirdikleri yuvasýndaki kavgalar onu yormuþtu.

“ Bak bu çok iyi bir fikir. O seni seviyor; ayrýca sözlerini dikkate alýr. Çünkü seni oldukça önemsiyor. Benim istediðim onun eskisi gibi yuvasýnda mutlu olmasý, kýzým da acý çekiyor. Bir derdi varsa, o ikimizin sorunu, öyle deðil mi arkadaþým? Sorunumuz her neyse, on yaþýndaki bir çocuða faturayý ona neden keselim?”

Onu anladýðýmý ifade etmek için baþýmý salladým. Garson sipariþ ettiðimiz öðle yemeðimizi getirdiðinde, kendi suskumuza çekilmiþtik.
Evliliklerde çiftlerin, birbirlerine- yinelenen- acý vermeleri, evliliklerinde yivler açýlmasýna neden oluyordu. Öyle ki, her tartýþma sonrasý bu yivler derinleþip kýrýlmalara neden olup, sorunu çýkmaza taþýmaktaydý. Tabi ki, evlilik öncesinde hepimiz en iyisini ümit eder ve onu isteriz. Ama azim ve çaba sarf etmeden, genellikle kiþiyi kýzgýnlýða sürükleyecek ve hayal kýrýklýðý yaþatacak anlayýþ-saygýyla diyalog olmazsa, sevgi bohçasýný toparlayýp, gönül evinden alýp baþýný uzaklaþacaktýr. Çoðu boþanmalar bu diyalog eksikliðinden, birbirlerini yeterince dinleme özürlülüðünden olmamýþ mýdýr?
Yemek sonrasý ben iþime dönmek için vedalaþtýðýmýzda, arkadaþýmýn yüzünde yeni umut tebessümleri oluþmuþtu. Ona bir terapiste gitmesini önerdikten sonra;

“Sana söz veriyorum, eþinle görüþtükten sonra sonucu mutlak sana bildireceðim.”

Arkadaþým bir erkekti ve uyumlu davranmayý tercih etmiþti. Aslýnda onun bir terapiste ihtiyacý da olmadýðýný biliyordum. Lakin aklýmýz bedenimize pamuk ipliði ile baðlýdýr. Bir gün en olmadýk anlarýmýzda o ipin kopma ihtimalini neden göze alalým? Ben kendimce ona en doðru yolu gösterdiðime inanýyorum. Bazen benim de akýl sigortamý gevþettiðim anlar olmuyor mu? Oluyor tabi. Kaç kez yutkunmuþuzdur, karþýmýzdaki insaný kýrmak yerine, kendimizi sabrýn döþeðine acýyla atmýþýzdýr.
Nikah Yalanlarý, adlý kitapta bir baþka paragraf dikkatimi çekti. Biraz da Dr. Robin L. Smith’e kulak verelim mi?

“Çiftler tekrar tekrar birbirlerine acý verdiklerinde evliliklerinde çatlaklýklar oluþur ve bu çatlaklýklar daha sonra da kýrýklara neden olur. Kýrýklarýn tedavisinde o kýsýmlara nazikçe dokunmak gerekebilir. Bu iyileþtirici dokunuþ aþaðýdaki gibi özel sözleri gerektirebilir:

-     Eski bir tartýþma konusunu olmadýk anlarda önüne koymayacaðým
-     Konuþmamýza odaklanacaðým ve eski acýlarý hatýrlayarak tartýþmayý kýzýþtýrmayacaðým.
-     Düþüncelerimi okumaný beklemeyeceðim.
-     Aslýnda bana sarýlmaný isterken sana saldýrmayacaðým.
-     “Asla” “her zaman” gibi kelimeleri kullanmaktan sakýnacaðým.
-     Aramýzda o þekilde anlaþmadýðýmýz sürece, önemli konularý güne baþlarken ya da gün bitiminde ortaya atmayacaðým.
-     Önemli konu hakkýnda konuþmamýz gerektiðinde, kendimi konuþmaya hazýrlayacaðým.
-     Ýkimizin de aþýrý tepki göstermemesi için, doðrudan ve kýsa cümleler kuracaðým.
-     Ýçinden çýkýlmaz bir noktaya düþtüðümüz için konuþmayý kesmemiz gerekiyorsa, iliþkimizi korumak adýna akýllý davranýp kendimi kontrol edeceðim.
-     Saygýnlýðýmýzý korumak adýna saygý çerçevesinde gerçekleri söyleyeceðim.
-     Aþaðýlayýcý ve düþüncesiz sýfatlar kullanmayacaðým.
-     Her ikimizin de katýlabileceði ve dinleyebileceði sessiz bir ortamda seninle gözlemleme/doðrulama/empati kurma egzersizlerini yapacaðým.
-     Geri çekildiðinde elimden geldiðince olgunluðumu koruyup ayný davranýþý senden bekleyeceðim.

Sonuç:

Dr. Robin L. Smith, bunun gibi savaþý kazanýp savaþ alanýný terk etmenin yollarýný çatýþmadan bizlere göstermiþ oluyor. Evlilikteki hatalý onarýmlarýn geçici bir iyileþtirme yöntemi olduðunu asýl onarýmlarýn da iyileþtirici olup, evliliðin sürekliliðini kazandýracaðýnýn yolunu göstermiþtir.
Arkadaþým bir yýl sonra þiddetli geçimsizlikten boþandý. Mahkeme, çiftin mal varlýklarýný eþit þekilde üleþtirdi. Erkek þehir deðiþtirdi, kadýn bir yýl sonra baþkasýyla evlendi.
Peki ne deðiþti?
Olan, sadece çocuklarýna oldu.
Gelecekte eksik sevgiyle büyüyen çocuklarýn saðlýklý olmadýklarýný görmekteyiz. Eski bir Çin söylemi der ki:

"Kötü tohum eken seneye kötü ürün biçer."

Evlilik öncesi yalanlara baþ vurmamak gerekir. Dr. Robin'in sözlerini kulaðýmýza küpe yapmak lazým.
Aksi halde 40 yýl da evli kalsa çiftler, evlilik öncesi yapay birlikteliklerin bir hayal olduðunu anlýyor, çiftlerden biri mutlaka fýkrada olduðu gibi, yine baþa dönmek istiyor.


Emine PÝÞÝREN/Akçay
03.12.2010