Bir ýþýk kayaya çarpýp geri yansýr. Buna fiziksel yansýma diyoruz. Fiziksel yansýmanýn biyolojideki karþýlýðý etki tepkidir. Yani uyarýlganlýk veya irkilmedir. Biyolojik yansýma fiziki yansýmaya indirgenmez.

Çevre ile hayatýn etki tepki giriþmesi vardý. Biyolojide etki tepki demek öðrenilenin yanýtýný oluþmaydý. Gerçeðin bilgisinin ya da nesnel bilgilerin, insan beynindeki yansýmalardan oluþtuðunu ortaya koyan bilgi kuramýna yansýma kuramý diyoruz. Yansý kuramý öðrenmenin, bir etkiye karþý yanýt oluþturmanýn bir kuralýdýr. Burada biraz yansý ile yansý kuramýna deðineyim.

Akla ya da zekâya giden yolun baþýnda yansýtma kuramý vardýr. Aklýn veya zekânýn temelinde özdeksel bir yansýtma özelliði varsa da aklýn yansýtmasý kaba bir yansýtma olmayýp, yansýtma da evrimsel oluþla plastiktir.

Çevre deriþimleydi. Çevre deriþik yapýsýyla etkileþme ve giriþmeyleydi. Özdeðin etkileþiminde kendisini etkileyeni yeniden üretme özelliði de yansýma ve yansýtmadýr. Yani hem yansýyordunuz. Hem yansýtýyordunuz. Yansýma ve yansýtma canlý ve cansýz tüm özdeksel biçimlerin temel özelliðidir.

Türlü devim biçimleri vardý. Yansýma ve yansýtma yeteneði de her devim biçimi içinde baþka baþka özellik gösterir. Salt ayna görüntüsü veya ýþýðýn yansýmasý gibi deðildir. Örneðin, düþünsel devim biçiminin gerçekliði düþüncede yansýtma imajý temelde fiziki yansýtmayla aynýdýr.

Lakin temelde ayný olanlar özel iken; düþünce içinde oluþturulan yansýtmalar üzerinde filtre yapýlýr. Kýrpmalar Yapýlýr. Ekleme çýkarmalar yapýlýr. Kýyas ve muhasebesi yapýlýr. Kararý (yargýsý) alýnýr. Bu tarz yansýtmalar kaba ve fiziksel yansýtmalardan bu özellikleriyle ayrýþýr.

Bu tarz yansýtmalar her devim biçimiyle yansýmanýn ayrý bir niceli özellik göstermesidir. Temel yansýmadan farklýlaþan yansýtmalardýr.

Her özdek þekli, baþka bir özdek biçimi içinde yansýr ve her özdek biçimi baþka bir özdek biçimini kendi içinde yansýtýr. Bu neden ile Güneþ ýþýðý su da, toprak ta, kaya da yansýr.

Çevremizdeki yansýtma canlý örgenlik içinde yaþambilim ile (biyoloji ile) YAÞAMBÝLÝMSEL BÝR UYARILGANLIÐA dönüþür. Bu nedenle bitkiler ýþýða doðru irkilir veya döner. Tek hücreliler de bu yansýma nedenle besine doðru irkilir veya yönelir.

Hayat ve toplumlar ile öznel oluþlar yansýma olukla ayný yansýma biçimi içinde iken daha yüksek bir geri yansýtma biçimi ortaya koymakla da inorganik yansýtmadan ayrýlýrlar. Geçen zaman ile yüksek yansýtmayý sinir hücresi devinmeli dizge yansýtmaya dönüþürler.

Böylece yansýyan uyarmalarla, yansýyan duyumsal geçiþme gerilimleriyle beyinde; kesikli elektriksel uyarým iþaretleri oluþur. Bilgi edinme ve ruhsallýk gibi özel, özgün duyumlar, duygular baþlar. Kýsaca söylersek nesnel gerçeklik organiklerin beyninde yansýr ve bileþimler verir.

Beyin yansýmalarý iþler dönüþtürür ve biçimsel olarak yansýtýr. Akýlda oluþan özel bir yansýyý dýþ dünyaya baðlama olayý da bir yansýtmadýr. Tasarlanan duygu ve düþüncelerin gerçekten varmýþ gibi düþünülmesi de yansýtma olup bir çeþit yansýmanýn yansýmasýdýr. Ayna içi görüntüler gibi zihin içi imgesel görüntülü yansýmalarýn da zihin içi yansýmalarýdýrlar.

Elektriksel ve manyetik yansýmalarý çok az biliriz. Özetlersek; bir elektriksel ve manyetik yansýma biçimi olan en temel yansýma biçimlerinden biri ýþýðýn yansýma olayý olarak bilinir. Yansýma ýþýkla daha iyi anlaþýlýr.

Cisme çarpan ýþýk geri kaynaðýna döner. Bu yansýmadýr. Iþýk bir etki ise geri dönen yansýma etkiye karþý tepki yansýmasýdýr. Tepki bu anlamla yansýmayla yakýn anlamlýdýr. Kaynaða dönen ýþýk, çarpýp geri döndüðü nesnenin bindiriþlerini (modülasyonunu) taþýr.

Cisim yüzeyindeki iniþ çýkýþlý dalgalanma ve pütürler nedenle cisme çarpan ayný boy ýþýk demeti tellerinde bizim algýlayamayacaðýmýz nano saniyeler boyutunda gecikme ve uzunluk kýsalýklarýn yansýmasý oluþur.

Yani ayný ýþýk demeti içindeki bir tel ýþýk yüzeydeki tümseðe daða çarpýp döner. Oysa diðer tel ýþýk daðýn eteðine ve bir çukura ulaþana kadar daða çarpýp dönen ýþýna karþýn biraz daha yol gider. Daða çarpýp geri dönen ýþýnla, biraz daha yol gidip dönen ýþýnlarýn demeti içinde ýþýn boy farklarý oluþur.

Böylece geri dönmekle yansýma yapan ýþýk demeti içindeki ýþýnlarýn uzunlu kýsalý boy farký gerilim ve potansiyelleri oluþur. Kýsacasý biz görelim veya görmeyeli cismin pütürlü ve düz yüzeyleri vardýr. Cisim ýþýk kaynaðýna göre biraz yakýnda biraz uzaktadýr.

Yakýnlýk ve uzaklýk, pütürlü parçacýkla oluþ bizim algýlamayacaðýmýz kuantum ölçekte, kuantum zaman boyutuyla da vardýr. Cismin yüzey þekil biçim topografyasý nedenle; cismin önde ve arkada olmasý nedenle kimi ýþýnýn arkadaki cisme ulaþma zamaný uzar. Kimi ýþýnýn öndeki cisme ulaþma zamaný kýsalýr.