Erdemli Bir Uðraþ ve Onurlu Bir Baþkaldýrýn Öyküsü:
''CARMELA ÝLE PAOLINO''

Hayat güzeldir... Ve her güzel þey gibi bir bedeli vardýr yaþamanýn...Bazen mücadele vermek, savaþmak gerekir varolmak için... Özellikle de sevdiklerimiz adýna duyduðumuz bir kaygý yada onurlu bir son ise bu savaþýn sebebi, o zaman daha bir anlamlý olur yaþam için savaþmak...

Hayatta kalma mücadelesinin, varolmanýn savaþýmý, hepsinden önemlisi de, ölüp yok olmak gibi görünse de bir baþlangýcýn, onurlu bir baþkaldýrýnýn öyküsüdür: Carmela ile Paolino...

Ýspanya iç savaþýnýn yaþandýðý yýllardýr. Alman ve Ýtalyan Faþistlerin desteðiyle, Falanjistler, Cumhuriyet'i devirerek kanlý bir biçimde iktidara gelmiþlerdir. Her türlü baský, zulüm ve haksýzlýðýn yaþandýðý, yalnýzca faþizmin kanlý diktasýnýn geçerli olduðu, açlýk, çaresizlik ve ölümün kol gezdiði bir ortam yaþanmaktadýr Ýspanya'da.

Aç kalmamanýn yollarýný arayan, sýradan iki tiyatro sanatçýsýnýn, cephenin hemen gerisine gelmesiyle baþlýyor kötü kaderleri: Paolino'nun korkuya kapýlýp yaþam güvencelerini saðlama düþüncesiyle Alman Teðmen'e tiyatro sanatçýsý olduklarýný söylemesi her þeyin baþlangýcýdýr aslýnda.Çünkü onlarýn tiyatro oyuncusu olduðunu bilmek, Teðmen'in onlardan ertesi sabah kurþuna dizilecek antifaþist tutuklulara yönelik bir gösteri yapmalarýný istemesine sebep olmuþtur. Paolino bu hatayý yapmýþ olmasa büyük bir olasýlýkla sorguya çekilip býrakýlacaklardý ancak þimdi seyircilerinin ertesi sabah kurþuna dizileceklerini bilerek ve bundan büyük bir acý duyarak, onlarý eðlendirmek ve ölüme hazýrlamak durumundadýrlar. Paolino'nun tek düþüncesi, emredileni yaparak kurtulmaktýr. Bu, onun adýna bencil bir düþünceymiþ gibi görünse de, gerçekte Carmela için duyulan sevgi dolu kaygýnýn erdemli bir savaþýdýr. Çünkü Carmela, ondan çok farklý bir yapýya sahiptir. Saf, duyarlý ve asi yapýsý onun, faþistlerin sadist düþüncelerine araç olmasýna engel olmaktadýr.Carmela, daha çok Paolino'nun baskýsýyla kendisinden istenen gösteriyi yapar ama söyleyecek sözünü de araya sýkýþtýrýr. Çünkü o, Paolino'ya ''söylenecek söz varken senin sesin kýsýlýr'' diye kýzmýþtýr hep. Carmela'nýn söyleyecek sözü vardýr ve bu defa sesi her zamankinden daha gür çýkar. Çünkü o ses, dünyadaki bütün kadýnlarýn, annelerin, çocuklarýn sesidir. Savaþa, baskýya, zulme ve haksýzlýða baþkaldýrýnýn, saflýðýn temizliðin, duyarlýlýðýn sesidir. Ve o ses ürkütücüdür. Çünkü Carmela'nýn aðzýndan çýkan, insanlýðýn ortak sesidir. Ne var ki, kan kusan bir silah, bir kez daha susturmuþtur o sesi...

Erzurum Devlet Tiyatrosu'nun Halil Akarsu rejisiyle sahneye koyduðu ''Carmela ile Paolino'' geçtiðimiz günlerde prömiyer yaptý.

Bir süre önce sahnede öldürülen Carmela'nýn geri gelmesi ve Paolino'yu sorgulamasýyla baþlayan oyunun geliþim sürecinde, olaylar ve kötü son gözler önüne serilirken bazen duygusal, bazen eðlenceli ama her iki halde de etkili bir anlatým kullanýlmýþ.Bu anlatýmýn seçilmesinde dilimize ''Hayat Güzeldir'' þeklinde çevrilen ve Roberto Benigni'nin yönettiði Ýtalyan filminin büyük etkisini inkar etmek mümkün deðil.

Ýlk bölümü oldukça duraðan geçen oyunun, ikinci bölümündeki hareketlilik ve abartý, seyirciyi sýkma endiþesinden kaynaklanýyor gibi. Bu baðlamda öne çýkarýlan grotesk öðeler, Commedia dell'Arte'den alýnan bölüm ve oyunun geneline hakim olan abartýlý cinsel çaðrýþýmlar ise bu endiþenin birer uzantýsý niteliðinde.

Kýsa süreyle de olsa sahnenin boþ kalmasý, kulisten yapýlan konuþmalar, iki oyuncunun ayný anda konuþmasý, biri konuþurken diðerinin baðýrmasý ya da hareket etmesi gibi oldukça riskli ancak kalýplardan sýyrýlmýþ, özgün bir reji anlayýþý sergileniyor.
Akarsu'nun, gereksiz ayrýntýlara girmeden yarattýðý, son derece sade dili, önemli noktalara deðinme gayreti ve kendine özgü simgesel anlatýmý oyunun en dikkat çekici yanýný teþkil ediyor.

Carmela ile Paolino'nun baþarýlý ve kalýpsýz oyunculuklarýyla dikkat çeken iki oyuncusu Meral Taytuoðlu ve Sadýk Yaðcý oldukça iyi bir performans ortaya koyuyorlar. Dýþ aksiyonun yoðun olduðu, hareketli sahnelerdeki belirgin enerjileri seyircinin ilgisini sürekli uyanýk tutacak düzeyde. Özellikle ikinci bölümdeki yüksek tempoya raðmen oyundan düþülmemesi takdir ve beðeniyi hakkettiklerini gösteriyor.

Bir takým motif ve simgelerin yoðun þekilde kullanýldýðý, ýþýk ve efektle de desteklenen anlatým, Sertel Çetiner'in sade ancak iþlevsel dekoruyla birleþince ortaya olaðanüstü bir atmosfer çýkmýþ.

Oyunun kostüm tasarýmýný, daha önce ''Gözlerimi Kaparým Vazifemi Yaparým'' (Erzm. Devlet Tiyatrosu 2000-2001 sezonu) adlý oyundaki dekor tasarýmýndan tanýdýðýmýz, Atatürk Üniversitesi Güzel Sanatlar Fakültesi Sahne Sanatlarý Bölümü Araþtýrma Görevlisi Süreyya Temel yapmýþ.Kostümler, dönemi ve içinde bulunulan toplumsal yapýyý yansýttýðý gibi dekoru da tamamlayýcý tarzda düþünülmüþ. Açlýk ve sefaletin yaþandýðý, savaþ ortamýna uygun düþecek þekilde tasarlanan kostümler, seyircide, ''ne bulmuþsa giymiþ'' düþüncesini yaratýyor. Ancak oyunun ikinci bölümünde yeralan varyete için seçilen kostümlerin canlýlýðý dikkat çekiyor ve oyunu renklendirme adýna bir kaygý duyulduðu düþüncesini uyandýrýyor.

Bütün etmenleri dikkate alarak, Halil Akarsu'nun, sýradan bir sahneleme ve oyunculukla, seyirciyi sýkabilecek oyunu, her iki noktada da deðerlendirerek anlamlý bir etki yaratmasý dolayýsýyla baþarýlý olduðunu söyleyebiliriz.


LOKMAN ZOR