Afyonkarahisar’ın ilk gazetesi; Manzara

Afyonkarahisar’da ilk matbaa II. Meşrutiyet devrinde Hacı Mahmut tarafından kuruldu. Ancak gelişme alanını 1946 yılında demokrasi hareketleri ile birlikte bulabildi. Afyonkarahisar’da ilk gazete gayrimüslim bir vatandaş tarafından çıkarıldı. O zamanlarda, bu tür teknik işlerin birçoğu yine gayrimüslimlerin elindeydi. Manazara adlı bu gazete, sadece bir yüzüne baskı yapılan ve sadece bir makale ve sinema ilanından oluşan bir gazeteydi. Ne var ki Manzara, iki-üç sayı çıktıktan sonra kapanmaktan kurtulamadı. Afyonkarahisar’ın ilk dergisi ise “Ferda” adıyla çıkan bir mecmuaydı. 1. Dünya savaşı sonlarında çıkan bu dergi Hayder Bey (Çerçel)’e aitti.


Afyonkarahisar’ın günümüz anlayışı ile
çıkan ilk gazetesi Karahisar-ı Sahip

Afyonkarahisar’da bildiğimiz formatta çıkan ilk gazete ise Karahisar-ı Sahip adıyla yayına başlayan ve 1917 yılında yayınına başlayarak Yunan işgaline kadar yayınını sürdürmüştür. Bu gazete haftada iki defa yayınlanmaktaydı.
Daha sonra “Öğüt” gazetesi Milli Mücadele günlerinde, mücadelenin sesi olarak bilinmektedir. 1 Eylül 1917 tarihinde kurulan ve 96 sayı yayınlanan gazete İtalyanlar tarafından kapatılır. Bunun yanında yine o yıllarda yayınlanan “Halk Sözü” Gazetesi, İrşad Dergisi de Milli Mücadele yıllarında yayınlanan basın organları oldular.
Cumhuriyetin ilk yıllarında ise ilk yayınlardan biri “İkaz” adlı gazete olarak biliniyor. (1919) Bu gazete günlük yayın yükünü kaldıramadığı için bir süre sonra haftalık olarak yayına devam etmek zorunda kalır. İkaz Gazetesi Damat Ferit Paşa Hükümeti tarafından kapatılır.

İlk sektör Dergisi; Doktor Mecmuası

İlk sektör dergisi ise sağlık alanında 1920 yılında Doktor Şükrü Bey tarafından yayınlandı. Bir sağlık dergisi olan Doktor Mecmuası halen Atatürk Üniversitesi Kütüphanesi’nde bulunuyor.
1919 yılında “Sözbirliği” 1921 yılında yayınına başlayan “Emek” Gazetesi de yayınlanmıştır.

Milli Mücadele’nin ateşleyicisi; Zafer Gazetesi
1922 yılında yayın hayatına başlayan ve Milli Mücadele ruhunu ateşleyen bir diğer gazete ise Zafer Gazetesi oldu. Gazete bir yıl sonra isim değiştirerek “Haber” olarak okuyucusuyla buluşur. Kapatılan Haber Gazetesi ise ardından “Son Haber” olarak yayınını sürdürmüştür.

En uzun soluklu gazetesi; Türkeli Gazetesi

Yakın tarihe baktığımız zaman, sadece yerel anlamda değil, ulusal anlamda da bir örnek olarak Türkeli Gazetesi’nden söz etmek gerekir. Gazete, 1951 yılında yayınına 15 günde bir yayınlanan dergi olarak okuruyla buluşur. O dönemde sahipliğini Dr. Sadettin Aygen yapmaktadır. 8 Kasım 1960 yılında yayın hayatına güçlenerek devam eden Türkeli, Hüseyin Özarkan sahipliğinde yayınına devam etti. Askerlik görevi için geldiği Afyonkarahisar’a bağlanan ve daha sonra kente yerleşen Dr. Sadettin Aygen 36 yıl boyunca bu gazeteyi ayakta tutmayı başardı. Gazeteyi 15 Haziran 1987 yılında ise Hakkı Özsoy devralır.

Türkeli Gazetisi’nden sonra 1963 yılında Birlik Gazetesi yayın hayatına başlar. Ancak Birlik Gazetesi’nin diğer yayınlardan farkı ise “acil çıkış” yolu olmasıdır. Gazete ilanlarında yapılan yasal düzenleme, yerel gazeteleri büyük maddi krize sokar. Bu nedenle gazeteler birleşme kararı alır. Bu çerçevede Türkeli, Sebat, Kudret, Yeni Haber, Menderes, Demokrat, ve Güven Gazeteleri birleşerek Birlik adıyla yayına başlarlar. Ancak bunca ortağı olan gazetenin yayın hayatı fazla sürmez ve 1965 yılında kapanır.

Gazetecilikte bir okul; Kocatepe Gazetesi

Afyonkarahisar basın tarihinde bir diğer mihenk taşı ise Kocatepe Gazetesi olmuştur. 1965 yılından itibaren yayınını ara vermeden ve el değiştirmeden sürdüren Kocatepe Gazetesi, sadece kente değil, Anadolu’ya ilk entertip baskı sistemini getirmiştir. Bir okul görevi gören Kocatepe Gazetesi, Afyonkardahisar’da bilinen en iyi gazetecilerin yetiştiği gazete olmuştur.

Kocatepe okul olmasıyla bilinirken, ilk masaüstü yayıncılığı ise Zafer Gazetesi başlatmıştır. 1989 yılında yayın hayatına başlayan gazete aynı zamanda “Afyonkarahisar’da bayilere dağıtım yapan ilk yerel gazete” unvanını da elinde bulunduruyor. İlk yıllarında etkin bir gazete olarak yayınını sürdüren gazete, sonraki yıllarda kadrosundaki isimleri yitirmesiyle birlikte bu etkisini kaybetti.

Yeri doldurulamaz bir yayın; Copcu
Tüm buraya kadar, ciddi siyasi gazeteleri anlatmaya çalıştık. Ancak Afyonkarahisar az sonra adını verecğimiz gazete ile bir daha tanışır mı bilinmez. Copcu adıyla yayınlanan gazete 1976 yılında yayın hayatına başlayan mizah ve güncel haber karışımı bu gazete, sahibi Mehmet Tokman’ın 1994 yılında vefat etmesiyle yayın hayatını noktaladı. Gazete o denli sıra dışıydı ki, logosunun altındaki sloganda dahi; “İlanla değil, imanla çıkar” ibaresi bulunuyordu. Gazetenin sahibi Tokman eşiyle birlikte gazeteyi dağıtır ve başyazı olarak da kendisi yazı yazardı. Hiciv yazılarıyla eleştirel bir çizgisi olan gazetenin, kendi kulvarında tek olduğunu söylemek gerekir.

Bugün yayınlanan gazeteler

Son yıllarda Devletin resmi ilanlarla yerel medyaya verdiği teşviklerle birlikte, yerel basında nitelik düşerken, sadece resmi ilan gelirlerinden pay alabilmek adına, gazete sayısında patlama olduğunu da söylemek gerekiyor. Zira 2006 yılı Mayıs ayı itibarı ile Afyonkarahisar’da yayınlanan gazete sayısı 19’a ulaşmıştır. Bu 19 gazetenin yalnızca sekizi “ana gazete” olarak yayın hayatına devam ederken, diğer gazeteler çoğu zaman, söz konusu ilan gelirlerinden alabilmek adına içerikten yoksun ve niteliksiz yayınlanmaktadır.

Türkeli, Kocatepe, Zafer,
Odak, Lider, Gerçek, Kurtuluş, Görüntü,
Durum, Birlik, Sözcü, Gözlem,
Gündem, Zirve, Hisar,
Bizim, Kadınana,
Ana Haber, Öncü,

Hedef, Ekip Gazeteleri haftalık olarak yayın yapmaya devam ederken Kent ve İnsan Dergisi, Yaşam Dergisi ve RC Life Dergileri de aylık olarak yayınlarını sürdürmeye devam ediyor. Öte yandan çeşitli kamu kurum ve kuruluşları ve eğitim kurumlarının da kendi bünyelerinde yayınladıkları yayınları da eklememiz gerekiyor.

Ulusal basın kuruluşlarının temsilcileri ise şu şekilde;

ULUSAL AJANSLAR
TRT İl Temsilcisi: Necati Taşpınar
Anadolu Ajansı İl Muhabiri: Sait Karaduman
İhlâs Haber Ajansı İl Muhabiri: Ata Gündüzkurşun
Cihan Haber Ajansı İl Temsilcisi: Mesut Mercan
Doğan Haber Ajansı İl Temsilcisi: Onur Bayram
Merkez Haber Ajansı (Sabah Gazetesi): İsmail Sagun
ULUSAL GAZETELER
Cumhuriyet Gazetesi İl Temsilcisi: Hakkı Merdivenci
Ortadoğu Gazetesi İl Temsilcisi: Nadir Güzbey
Dünya Gazetesi İl Temsilcisi: Murat Akarçay
Gazetesi İl Temsilcisi: Orhan Turan
ULUSAL VE BÖLGESEL TELEVİZYONLAR
Show TV, Ege TV (Bölgesel) İl Temsilcisi: Orhan Turan
ATV İl Temsilcisi: Mehmet Emin Güzbey















Yerel Gazetecilik

Geleneksel gazetecilik hiç şüphesiz artık tarihe karışmaya başladı. Yeni teknolojiler ve anlayışlar “basın kavramını” çok boyutlu bir yapıya bürüdü. Masaüstü yayıncılık anlayışı ile birlikte, daha önceleri büyük sorun olan iş süreci şimdilerde olabildiğe kısaldı.

Entertip Baskı ile gelen rahatlık, ofset baskı teknolojisiyle konfora dönüştü. O dönemin gazetecileri, “artık bundan sonra daha iyisi ve kolayı olamaz” derken “Dijital Baskı teknikleri” sektöre girmeye başladı. Karanlık odalardaki kimyasallarla bir fotoğraf elde etmenin işkencesi, dijital cihazlarla sorun olmaktan çıktı. Bilgisayar teknolojilerinin ucuzlaması küçük ve orta ölçekli işletmelerin bu cihazları kullanmaya başlamasıyla birlikte dizgi, mizanpaj ve montaj işlemleri daha az zaman almaya başladı. Basın gelişimini kendi içinde sürdürmeye devam ederken, son yılların devrimi sayılabilecek “Dijital Baskı” ile birlikte artık tek tuşla baskı alabilme imkânı doğmuş oldu.

Yerel medya her geçen gün daha fazla önem kazanmaya devam ediyor. Öyle ki ulusal yayın yapan basın kuruluşları bile bunun farkına varıp bölge ekleriyle “yerel güçten” pay alabilme telaşında. Afyonkarahisar’da basın ne durumda ve nereye gidiyor?

Ulusal Gazeteler, yerel gazetelerin belki gücünü etkisizleştirmek ya da bu bölgelerde söz sahibi olmak veya pay alabilmek amacıyla bölge eklerini peşi sıra yayınlamaya başladılar.
Afyonkarahisar Ege Bölgesi’nde olduğundan, bizler sadece Akdeniz eklerini görebildik. Ancak, söz konusu gazetelerin sadece Akdeniz ekleri yok. Marmara, Akdeniz, GAP, Karadeniz bölge ekleri de okuyuculara ulaşmaya başladı. Öyle ki bazı gazeteler sadece ile özel gazeteleri piyasaya sürerek “etkin olabilme” savaşı içerisine girdiler.

Hürriyet, Milliyet, Sabah, Türkiye ve Zaman Gazeteleri bu anlamda “yerel yayınla” okuyucularına ulaşıyor.
Sabah Gazetesi biraz daha “sizdeniz” imajı vermek adına daha farklı bir sistemle, illerden seçtiği “gazetecileri” sayfalarında köşe yazdırarak, il gündemini tutuyor. Zaman Gazetesi ise il ve bölge temsilciliklerinin çıkardığı yerel yayınları teşvik ediyor.

Tüm bu kampana içerisinde yerel basın anlamında Afyonkarahisar basını ne durumda? Soru biraz zor, zira konu, sadece bugünle ilgili değil! Geçmişten bu güne Afyonkarahisar basının anlatabilme becerisi bir yana, bugünkü tabloyu yansıtabilmek ayrı bir beceri işi…