Afyonkarahisar’ýn ilk gazetesi; Manzara

Afyonkarahisar’da ilk matbaa II. Meþrutiyet devrinde Hacý Mahmut tarafýndan kuruldu. Ancak geliþme alanýný 1946 yýlýnda demokrasi hareketleri ile birlikte bulabildi. Afyonkarahisar’da ilk gazete gayrimüslim bir vatandaþ tarafýndan çýkarýldý. O zamanlarda, bu tür teknik iþlerin birçoðu yine gayrimüslimlerin elindeydi. Manazara adlý bu gazete, sadece bir yüzüne baský yapýlan ve sadece bir makale ve sinema ilanýndan oluþan bir gazeteydi. Ne var ki Manzara, iki-üç sayý çýktýktan sonra kapanmaktan kurtulamadý. Afyonkarahisar’ýn ilk dergisi ise “Ferda” adýyla çýkan bir mecmuaydý. 1. Dünya savaþý sonlarýnda çýkan bu dergi Hayder Bey (Çerçel)’e aitti.


Afyonkarahisar’ýn günümüz anlayýþý ile
çýkan ilk gazetesi Karahisar-ý Sahip

Afyonkarahisar’da bildiðimiz formatta çýkan ilk gazete ise Karahisar-ý Sahip adýyla yayýna baþlayan ve 1917 yýlýnda yayýnýna baþlayarak Yunan iþgaline kadar yayýnýný sürdürmüþtür. Bu gazete haftada iki defa yayýnlanmaktaydý.
Daha sonra “Öðüt” gazetesi Milli Mücadele günlerinde, mücadelenin sesi olarak bilinmektedir. 1 Eylül 1917 tarihinde kurulan ve 96 sayý yayýnlanan gazete Ýtalyanlar tarafýndan kapatýlýr. Bunun yanýnda yine o yýllarda yayýnlanan “Halk Sözü” Gazetesi, Ýrþad Dergisi de Milli Mücadele yýllarýnda yayýnlanan basýn organlarý oldular.
Cumhuriyetin ilk yýllarýnda ise ilk yayýnlardan biri “Ýkaz” adlý gazete olarak biliniyor. (1919) Bu gazete günlük yayýn yükünü kaldýramadýðý için bir süre sonra haftalýk olarak yayýna devam etmek zorunda kalýr. Ýkaz Gazetesi Damat Ferit Paþa Hükümeti tarafýndan kapatýlýr.

Ýlk sektör Dergisi; Doktor Mecmuasý

Ýlk sektör dergisi ise saðlýk alanýnda 1920 yýlýnda Doktor Þükrü Bey tarafýndan yayýnlandý. Bir saðlýk dergisi olan Doktor Mecmuasý halen Atatürk Üniversitesi Kütüphanesi’nde bulunuyor.
1919 yýlýnda “Sözbirliði” 1921 yýlýnda yayýnýna baþlayan “Emek” Gazetesi de yayýnlanmýþtýr.

Milli Mücadele’nin ateþleyicisi; Zafer Gazetesi
1922 yýlýnda yayýn hayatýna baþlayan ve Milli Mücadele ruhunu ateþleyen bir diðer gazete ise Zafer Gazetesi oldu. Gazete bir yýl sonra isim deðiþtirerek “Haber” olarak okuyucusuyla buluþur. Kapatýlan Haber Gazetesi ise ardýndan “Son Haber” olarak yayýnýný sürdürmüþtür.

En uzun soluklu gazetesi; Türkeli Gazetesi

Yakýn tarihe baktýðýmýz zaman, sadece yerel anlamda deðil, ulusal anlamda da bir örnek olarak Türkeli Gazetesi’nden söz etmek gerekir. Gazete, 1951 yýlýnda yayýnýna 15 günde bir yayýnlanan dergi olarak okuruyla buluþur. O dönemde sahipliðini Dr. Sadettin Aygen yapmaktadýr. 8 Kasým 1960 yýlýnda yayýn hayatýna güçlenerek devam eden Türkeli, Hüseyin Özarkan sahipliðinde yayýnýna devam etti. Askerlik görevi için geldiði Afyonkarahisar’a baðlanan ve daha sonra kente yerleþen Dr. Sadettin Aygen 36 yýl boyunca bu gazeteyi ayakta tutmayý baþardý. Gazeteyi 15 Haziran 1987 yýlýnda ise Hakký Özsoy devralýr.

Türkeli Gazetisi’nden sonra 1963 yýlýnda Birlik Gazetesi yayýn hayatýna baþlar. Ancak Birlik Gazetesi’nin diðer yayýnlardan farký ise “acil çýkýþ” yolu olmasýdýr. Gazete ilanlarýnda yapýlan yasal düzenleme, yerel gazeteleri büyük maddi krize sokar. Bu nedenle gazeteler birleþme kararý alýr. Bu çerçevede Türkeli, Sebat, Kudret, Yeni Haber, Menderes, Demokrat, ve Güven Gazeteleri birleþerek Birlik adýyla yayýna baþlarlar. Ancak bunca ortaðý olan gazetenin yayýn hayatý fazla sürmez ve 1965 yýlýnda kapanýr.

Gazetecilikte bir okul; Kocatepe Gazetesi

Afyonkarahisar basýn tarihinde bir diðer mihenk taþý ise Kocatepe Gazetesi olmuþtur. 1965 yýlýndan itibaren yayýnýný ara vermeden ve el deðiþtirmeden sürdüren Kocatepe Gazetesi, sadece kente deðil, Anadolu’ya ilk entertip baský sistemini getirmiþtir. Bir okul görevi gören Kocatepe Gazetesi, Afyonkardahisar’da bilinen en iyi gazetecilerin yetiþtiði gazete olmuþtur.

Kocatepe okul olmasýyla bilinirken, ilk masaüstü yayýncýlýðý ise Zafer Gazetesi baþlatmýþtýr. 1989 yýlýnda yayýn hayatýna baþlayan gazete ayný zamanda “Afyonkarahisar’da bayilere daðýtým yapan ilk yerel gazete” unvanýný da elinde bulunduruyor. Ýlk yýllarýnda etkin bir gazete olarak yayýnýný sürdüren gazete, sonraki yýllarda kadrosundaki isimleri yitirmesiyle birlikte bu etkisini kaybetti.

Yeri doldurulamaz bir yayýn; Copcu
Tüm buraya kadar, ciddi siyasi gazeteleri anlatmaya çalýþtýk. Ancak Afyonkarahisar az sonra adýný verecðimiz gazete ile bir daha tanýþýr mý bilinmez. Copcu adýyla yayýnlanan gazete 1976 yýlýnda yayýn hayatýna baþlayan mizah ve güncel haber karýþýmý bu gazete, sahibi Mehmet Tokman’ýn 1994 yýlýnda vefat etmesiyle yayýn hayatýný noktaladý. Gazete o denli sýra dýþýydý ki, logosunun altýndaki sloganda dahi; “Ýlanla deðil, imanla çýkar” ibaresi bulunuyordu. Gazetenin sahibi Tokman eþiyle birlikte gazeteyi daðýtýr ve baþyazý olarak da kendisi yazý yazardý. Hiciv yazýlarýyla eleþtirel bir çizgisi olan gazetenin, kendi kulvarýnda tek olduðunu söylemek gerekir.

Bugün yayýnlanan gazeteler

Son yýllarda Devletin resmi ilanlarla yerel medyaya verdiði teþviklerle birlikte, yerel basýnda nitelik düþerken, sadece resmi ilan gelirlerinden pay alabilmek adýna, gazete sayýsýnda patlama olduðunu da söylemek gerekiyor. Zira 2006 yýlý Mayýs ayý itibarý ile Afyonkarahisar’da yayýnlanan gazete sayýsý 19’a ulaþmýþtýr. Bu 19 gazetenin yalnýzca sekizi “ana gazete” olarak yayýn hayatýna devam ederken, diðer gazeteler çoðu zaman, söz konusu ilan gelirlerinden alabilmek adýna içerikten yoksun ve niteliksiz yayýnlanmaktadýr.

Türkeli, Kocatepe, Zafer,
Odak, Lider, Gerçek, Kurtuluþ, Görüntü,
Durum, Birlik, Sözcü, Gözlem,
Gündem, Zirve, Hisar,
Bizim, Kadýnana,
Ana Haber, Öncü,

Hedef, Ekip Gazeteleri haftalýk olarak yayýn yapmaya devam ederken Kent ve Ýnsan Dergisi, Yaþam Dergisi ve RC Life Dergileri de aylýk olarak yayýnlarýný sürdürmeye devam ediyor. Öte yandan çeþitli kamu kurum ve kuruluþlarý ve eðitim kurumlarýnýn da kendi bünyelerinde yayýnladýklarý yayýnlarý da eklememiz gerekiyor.

Ulusal basýn kuruluþlarýnýn temsilcileri ise þu þekilde;

ULUSAL AJANSLAR
TRT Ýl Temsilcisi: Necati Taþpýnar
Anadolu Ajansý Ýl Muhabiri: Sait Karaduman
Ýhlâs Haber Ajansý Ýl Muhabiri: Ata Gündüzkurþun
Cihan Haber Ajansý Ýl Temsilcisi: Mesut Mercan
Doðan Haber Ajansý Ýl Temsilcisi: Onur Bayram
Merkez Haber Ajansý (Sabah Gazetesi): Ýsmail Sagun
ULUSAL GAZETELER
Cumhuriyet Gazetesi Ýl Temsilcisi: Hakký Merdivenci
Ortadoðu Gazetesi Ýl Temsilcisi: Nadir Güzbey
Dünya Gazetesi Ýl Temsilcisi: Murat Akarçay
Gazetesi Ýl Temsilcisi: Orhan Turan
ULUSAL VE BÖLGESEL TELEVÝZYONLAR
Show TV, Ege TV (Bölgesel) Ýl Temsilcisi: Orhan Turan
ATV Ýl Temsilcisi: Mehmet Emin Güzbey















Yerel Gazetecilik

Geleneksel gazetecilik hiç þüphesiz artýk tarihe karýþmaya baþladý. Yeni teknolojiler ve anlayýþlar “basýn kavramýný” çok boyutlu bir yapýya bürüdü. Masaüstü yayýncýlýk anlayýþý ile birlikte, daha önceleri büyük sorun olan iþ süreci þimdilerde olabildiðe kýsaldý.

Entertip Baský ile gelen rahatlýk, ofset baský teknolojisiyle konfora dönüþtü. O dönemin gazetecileri, “artýk bundan sonra daha iyisi ve kolayý olamaz” derken “Dijital Baský teknikleri” sektöre girmeye baþladý. Karanlýk odalardaki kimyasallarla bir fotoðraf elde etmenin iþkencesi, dijital cihazlarla sorun olmaktan çýktý. Bilgisayar teknolojilerinin ucuzlamasý küçük ve orta ölçekli iþletmelerin bu cihazlarý kullanmaya baþlamasýyla birlikte dizgi, mizanpaj ve montaj iþlemleri daha az zaman almaya baþladý. Basýn geliþimini kendi içinde sürdürmeye devam ederken, son yýllarýn devrimi sayýlabilecek “Dijital Baský” ile birlikte artýk tek tuþla baský alabilme imkâný doðmuþ oldu.

Yerel medya her geçen gün daha fazla önem kazanmaya devam ediyor. Öyle ki ulusal yayýn yapan basýn kuruluþlarý bile bunun farkýna varýp bölge ekleriyle “yerel güçten” pay alabilme telaþýnda. Afyonkarahisar’da basýn ne durumda ve nereye gidiyor?

Ulusal Gazeteler, yerel gazetelerin belki gücünü etkisizleþtirmek ya da bu bölgelerde söz sahibi olmak veya pay alabilmek amacýyla bölge eklerini peþi sýra yayýnlamaya baþladýlar.
Afyonkarahisar Ege Bölgesi’nde olduðundan, bizler sadece Akdeniz eklerini görebildik. Ancak, söz konusu gazetelerin sadece Akdeniz ekleri yok. Marmara, Akdeniz, GAP, Karadeniz bölge ekleri de okuyuculara ulaþmaya baþladý. Öyle ki bazý gazeteler sadece ile özel gazeteleri piyasaya sürerek “etkin olabilme” savaþý içerisine girdiler.

Hürriyet, Milliyet, Sabah, Türkiye ve Zaman Gazeteleri bu anlamda “yerel yayýnla” okuyucularýna ulaþýyor.
Sabah Gazetesi biraz daha “sizdeniz” imajý vermek adýna daha farklý bir sistemle, illerden seçtiði “gazetecileri” sayfalarýnda köþe yazdýrarak, il gündemini tutuyor. Zaman Gazetesi ise il ve bölge temsilciliklerinin çýkardýðý yerel yayýnlarý teþvik ediyor.

Tüm bu kampana içerisinde yerel basýn anlamýnda Afyonkarahisar basýný ne durumda? Soru biraz zor, zira konu, sadece bugünle ilgili deðil! Geçmiþten bu güne Afyonkarahisar basýnýn anlatabilme becerisi bir yana, bugünkü tabloyu yansýtabilmek ayrý bir beceri iþi…