1. BÖLÜM

“Afyonkarahisar” dizi yazýsýnýn bu ilk bölümüne, daha önce bildiðimiz kliþe bilgileri vererek baþlamak, daha sonra aktarýlacak konularýn anlaþýlmasý bakýmýndan tercih edildi.
Her geçen yýl artan nüfusu, buna karþýn istihdamda yaþanan azalma ve ortaya çýkan gelir dengesizliðinin konu edindiði “Afyonkarahisar” yazý dizisinde þu sorulara cevap bulacaksýnýz:

1-     Afyonkarahisar’da nüfus daðýlýmý

a-) Kentin son nüfus durumu
b-) Yýllara göre nüfusta artýþ oranlarý
c-) Erkek ve kadýn daðýlýmý
d-) Kent nüfusunun eðitim düzeyi
e-) Kentteki göç olgusu

Çalýþmada, özellikle nüfus olgusuyla GMSH üzerinde (Kiþi Baþýna düþen gelir) ne gibi bir iliþkinin olduðunu, artan nüfusla birlikte, istihdam da yaþanan deðiþim parametrelerini de görmeye çalýþacaðýz. Bu bölümde ise þu sorularýn yanýtlarýný bulacaksýnýz: Öte yandan, eðitim alanýnda, kýz çocuklarýnýn eðitim ve öðretime katýlým oranlarý ve erkek öðrencilere göre karþýlaþtýrýlmalarý da çalýþma içerisinde sunulacak konular arasýnda yer alýyor.

2-     Nüfusa paralel istihdam sorunu

a-) Afyonkarahisarda, 2006 yýlý Þubat ayý itibarý ile kayýtlý iþsiz sayýsý
b-) Nüfusa göre kayýtlý iþsizlerin %’lik dilimdeki yeri
c-) Kayýtsýz, varsayýlan iþsiz sayýsý ve genel nüfusa göre %’lik dilimleri.
d-) Varsayýlan toplam iþsiz sayýsý ve bunlarýn genel nüfusa göre

“Afyonkarahisar” yazý dizisinin, okuduðunuz metinleri, çalýþmanýn mantýðýný ve ne içerdiðini belirtmek açýsýndan bir nevi “giriþ” mantýðý ile ele alýnmýþtýr. Kent nüfusunun analizi ve buna paralel istihdamdaki durumu irdeleyen yazý dizisi bu baþlýklarla, yoksulluk sýnýrýnýn altýnda yaþam mücadelesi veren Afyonkarahisardaki vatandaþlarýn da analizini yapmaya çalýþmaktadýr. Ýstihdamda yaþanan problemlerden kaynaklý olarak “Yardýma muhtaç vatandaþlarla” ilgili olarak da bilgilerin verildiði çalýþmada þu sorularýn yanýtlarýný bulacaksýnýz:

3-     Sosyal Yardýmlaþma verileri

a-) Hükümetten yardým talep eden ve Afyonkarahisar’da yaþayan vatandaþlarýn sayýsý
b-) Son beþ yýllýk veriler ýþýðýnda, yardým alanlarýn sayýlarýndaki deðiþim.
c-) Bu deðiþimlerin nüfus ve istihdam oranlarýyla baðlantýsý
d-) Yardým alanlarýn ilk talepleri?



Çalýþmada yayýnlanan metinlerde kaynak olarak Afyonkarahisar Valiliði’ne verilen dilekçeler yoluyla, yapýlmýþ röportaj, belgeleme ve veriler kullanýldý. Öte yandan sivil toplum örgütlerinin temsilcilerinden de konulara iliþkin yorumlar derlendi.



2. BÖLÜM

Afyonkarahisar
Türkiye Cumhuriyetinin 81 ilinden biri olan Afyon Karahisar ili, Anadolu yarýmadasýnýn batýya yakýn ortasýn ve Ege Bölgesinin iç kesiminde yer alýr. Ýç Anadolu yaylasýnýn Ege kýyýlarýna açýlan bir eþiði, bir geçidi durumundadýr. Çevresinde Eskiþehir, Konya, Isparta Denizli, Uþak ve Kütahya illeri bulunur. Kuzey Doðudan Güney Batýya uzandýkça alçalan ovalarý ile hem Orta Anadolu'dan ve hem de Ege Bölgesinden sayýlýr. En Kuzeyde Eskiþehir sýnýrýndan, en Güneyde Denizli sýnýrýna kadar Kuzey Doðudan Güney Batýya uzunluðu 210 kilometredir. Eni ise Kütahya sýnýrýndan Isparta sýnýrýna kadar Kuzey Batýdan Güney Doðuya 112 kilometredir. Denizli'ye doðru incelerek eni 20 kilometreye kadar düþer, bir parça halindedir.
Ýlin diðer komþu illerle sýnýrlarý; Eskiþehir'le 12, Konya ile 96, Isparta ile 152, Denizli ile 128, Uþak ile 72 ve Kütahya ile 48 kilometre olup, sýnýrlarýnýn toplam uzunluðu 616 kilometredir.
Ýlin dünya yuvarlaðýnda yeri ise; yaklaþýk olarak Londra'ya göre 29 derece 40 Dakika'dan 31 derece 40 dakika doðu meridyenleri (Tul Daireleri) ile 37 derece 48 dakika’dan 39 derece 15 dakika paralel (arz dairesi) arasýnda kuzey yarým küresinde yer almýþtýr.
Yüzölçümü 14.555 kilometre karedir. Bu geniþlik, Türkiye yüz ölçümüne oranla %2 dir. Sýnýrlarý çoðunlukla daðlarla sýnýrlanmýþtýr.

A-) Tarihi

Bilindiði kadarýyla ilk olarak Hitit egemenliðinde olan Afyonkarahisar topraklarý, sonra sýrasý ile Frigya ve Lidya egemenliðine geçti. (http://www.frigvadisi.org) Daha sonra MÖ 6 yy'da Pers egemenliðine giren Afyonkarahisar'ý Büyük Ýskender fethetti. Onun ölümünden sonra Selevkos ve Bergama Krallýklarý'nýn egemenliðine giren topraklar, daha sonra Roma Ýmparatorluðu topraklarýna katýldý. Kutalmýþoðlu Süleyman Þah'ýn fethiyle ilk kez Türk egemenliðine giren topraklar, 1. Haçlý Seferi sýrasýndaki Hristiyan egemenliðininden sonra Alaaddin Keykubat tarafýndan yeniden Türk yönetimine alýndý. 13. yy'da Germiyanoðulllarý'nýn egemenliðinde olan bölge, sonra Osmanlý Ýmparatorluðu yönetimine girdi.


B-) Köy nüfusu daha fazla

2000 yýlý sayýmýna göre, þehirde yaþayan nüfus sayýsý 371.868, köylerde yaþayan nüfus sayýsý ise 440.548… Bu durumda Afyonkarahisar’da köy nüfusunun kent nüfusundan fazla olduðu görülmektedir. Bu da beraberinde, sanayileþmede eksiklik, yetersiz eðitim ve standartlarýn altýnda bir yaþam kalitesini beraberinde getiriyor.
1990 yýlýnda yapýlan genel nüfus sayýmýna göre ise kentte yaþayanlarýn sayýsý 306.209 olurken, köy nüfusunun 432.770 olmak üzere, toplam nüfusun 738.979 olduðu görülmektedir. Buna göre yýllýk nüfus artýþ oraný 9,47 þeklinde olmuþtur. Þehirdeki toplam nüfus artýþý 19,42 olurken, köylerdeki yýllýk nüfus artýþý ise 1,07 þeklinde gerçekleþmiþtir.
2000 Genel Nüfus Sayýmýna göre merkez ilçenin toplam nüfusu ise 200.496 þeklinde tespit edilmiþtir. Öte yandan TC Baþbakanlýk Özelleþtirme Ýdaresi Baþkanlýðý verilerine göre doksan dört bin altý yüz kýrk sekiz araç kayýtlý…

Kilometreye 57 kiþi düþüyor

1990 yýlý Genel Nüfus Sayýmý ile 2000 yýlý Genel Nüfus Sayýmý kesin sonuçlarý karþýlaþtýrýldýðýnda, köy nüfusu %1,74, þehir nüfusu %21,44 ve il genel nüfusunun %9.9 oranýnda arttýðý görülmektedir.
Ýdari birim bazýnda Bayat, Çobanlar, Dazkýrý, Dinar, Emirdað, Evciler, Hocalar, Ýscehisar ve Kýzýlören ilçelerinde nüfus azalýrken, Afyon Merkez, Baþmakçý, Bolvadin, Çay, Sandýklý, Sincanlý, Sultandaðý ve Þuhut ilçelerinde ise nüfus artmýþtýr.
Nüfus yoðunluðu (km² ye düþen insan sayýsý) 57'dir.





3. BÖLÜM

Çocuk nüfusunun %13,9
istismar ediliyor

Türkiye’de 1981-1991 yýllarý arasýnda, Afyonkarahisar’ýn da aralarýnda bulunduðu sekiz ilde, 4-12 yaþ arasý 16000 çocuðu kapsayan, çocuk istismarý oranýný belirlemeyi amaçlayan bir çalýþma yapýldý. Bu çalýþmaya göre çocuk istismarý oranlarý Afyonkarahisar’da %13.9, Ankara’da %23.1, Aðrý’da %27.8, Giresun’da %30, Trabzon’da %35.6, Rize’de %40.6, Nevþehir’de % 41.9 ve Malatya’da %54 olarak belirlendi. Araþtýrmada çocuklarýn yaþ gruplarýna göre fiziksel ve duygusal istismar durumu incelendiðinde, yaþ gruplarý arasýndaki farklýlýk önemli olup yaþ artýkça istismarýn azaldýðý görüldü. Ýstismar oraný 4-6 yaþ grubu çocuklarda %40.7 iken, 7-10 yaþ grubunda %33.5, 11-12 yaþ grubunda ise %25.8’dir. Annenin öðrenim durumuna göre þiddet oranlarýna bakýldýðýnda, hiç eðitim almamýþ annelerin çocuklarýnda istismar oraný %36.7 iken, okur yazar ve ilkokul mezunu olanlarda %35.5, orta ve lise eðitimi olanlarda %19.8, yüksek eðitimi olanlarda ise %11.6’ þeklinde oldu. Eðitim düzeyi arttýkça istismarýn azaldýðý ortadadýr. Aileye verilecek eðitim þiddetin önlenmesinde en önemli araçlardan biridir (2). Çocuklara uygulanan þiddet, yaralanmalar, yanýklar, kýrýklar, zehirlenmeler, asfiksi, santral sinir sistemi hastalýklarý, istenmeyen gebelikler, cinsel yolla bulaþan enfeksiyonlar, AIDS, üremeye yaþamýný etkileyen hastalýklar, zayýf benlik algýsý, hiperaktivite, kendine zarar verme davranýþlarý, zayýf insan iliþkileri, utanma ve suçluluk duygusu, okul baþarýsýnda düþme, depresyon, anksiyete, alkol ve/veya ilaç suistimali gibi oldukça yýkýcý sonuçlara neden olmaktadýr (3). Cinayetler, intiharlar, düþükler ve bebek ölümleri çocuklara yönelen þiddetin ölümcül sonuçlarýdýr(4).

Ýþsizlik artmaya devam ediyor
Ýlimiz nüfusu, her geçen yýl artýþ kaydederken, istihdamda, nüfusa paralel artýþýn gerçekleþmemesi, iþsizlik sorunun da her geçen yýl giderek büyümesine neden oluyor.

Nüfusumuz hýzla artýyor
Afyonkarahisar'da 2005 yýlýnda 18 bin 284 doðum, 5 bin 987 ölüm olayý meydana geldiði, bildirildi. Afyonkarahisar Ýl Nüfus Müdürlüðü'nden edinilen bilgiye göre, 2005 yýlýnda meydana gelen 18 bin 284 doðumdan 4 bin 555'i merkezde, 13 bin 729'u ise ilçelerde meydana geldi. Buna karþý 5 bin 987 ölümden, bin 471'i þehir merkezi, 4 bin 516'sý da ilçelerde yaþandý. Bu sonuçlar ýþýðýnda, doðum olaylarýnýn, ölümlere göre üç katý aþkýn bir hýzla seyretmesi dikkat çekiyor. Ancak istihdamdaki hýzýn, rakamlara paralel olmamasý ise esas korkutan tabloya iþaret ediyor.

1 milyon nüfusa merdiven dayadýk
Ýlimizde yapýlan ilk nüfus sayýmý Cumhuriye’tin ilanýndan sonra gerçekleþtirildi. 1927'de yapýlan bu sayým sonrasýnda, 1935 yýlýndan itibaren her beþ yýlda bir genel nüfus sayýmý yapýlmaya baþlandý. 1927 yýlýnda 23.367 olan nüfus, 1950'de 30.000'e, 1980'de 75.000'e, 1985'te 87.033'e, 1997'de 113.847'ye ulaþmýþtý. Son yapýlan nüfus sayýmý ise 22 Ekim 2000 tarihinde gerçekleþtirildi. Son nüfus sayýmýna göre ilin genel nüfusu ise 846.420 kiþi olarak kayýtlara geçti. Bugün il nüfusunun 1 milyon kiþi seviyesinde olduðu belirtiliyor.

Ýþsizlik rakamlarý dudak uçurtuyor
Doðum ve ölüm olaylarý karþýlaþtýrýldýðýnda, il bazýnda gerçekleþen nüfus artýþý dikkat çekerken, iþsizlik oranlarýnýn da giderek arttýðý görülüyor. Devlet Ýstatistik Kurumu Hane Halký Ýþ Gücü Anketinin 2005 yýlý Eylül-Ekim aylarý sonuçlarýna göre ülkemizdeki iþsiz sayýsý 2 milyon 423 bin kiþi, iþsizlik oraný ise % 9,7 olarak kayda geçti. Afyonkarahisar Ýþ Kurumu verileri dikkate alýndýðýnda ise ilimizdeki iþsiz sayýsýnýn, il nüfusu baz alýndýðýnda %9 ile 11 arasýnda deðiþtiði dikkat çekiyor. Buna göre, il genel nüfusunun bir milyona yaklaþtýðýný düþünürsek, ilimizdeki gizli iþsizlerde dâhil istihdam bekleyen kiþi sayýsý 100 bine yakýn… Ýþ-Kur’a kayýtlý iþsiz sayýsýnýn ise 10 binin üzerinde…








4. BÖLÜM
Yardýmlarla yaþýyoruz
Aslýnda yoksulluk olgusu sadece Türkiye’nin bir sorunu deðil. Bu sorun bir çok kentte olduðu gibi Afyonkarahisar’da da her zaman güncelliðini korumaya devam edecek “kanayan bir yara” olarak önümüzdeki tepside duruyor. Yazý dizimizin bugünkü bölümünde konuyla ilgili resmi verileri aktarmaya çalýþýyoruz. Afyonkarahisar Ýli Merkez Ýlçesi Sosyal Yardýmlaþma ve Dayanýþma Vakfý Baþkanlýðý’nýn verilerine göre, ilimizde yardým alan kiþi sayýsýnda her geçen yýl gözle görülür artýþlar kaydediliyor. Öte yandan bu veriler sadece adý geçen kuruma ait. Ýlimizde bulunan yardýmlaþma derneklerinden diðer bazýlarý arasýnda yer alan Yarým Elma Sosyal Yardýmlaþma ve Dayanýþma Derneði gibi sivil toplum kuruluþlarýnýn verileri ise daha kabarýk bir “açlýk veri tabanýna” sahip… Yarým Elma Derneði halen 744 kiþiye yardým yapýlýyor. Bu resmi kayýtlý rakamlarýn yaný sýra her ay ortala 50 kiþi yardým talebinde bulunmak için derneðe baþvuruyor. Yeni olmasýna karþýn kurumsallaþma anlamýnda Afyonkarahisar’daki en büyük sivil yardým kuruluþu özelliðine sahip olan Yarým Elma Derneði’nin önümüzdeki süreçte oldukça yoðun olmasý bekleniyor.


2001 yýlýnda Afyonkarahisar’da Sosyal Yardýmlaþma’dan 7607 kiþi faydalanýyordu. Bu rakamlar 2002 yýlýnda 8220 kiþiye yükseldi. 2003 yýlýnda ise 6168, 2004 yýlýnda 10.050 kiþi oldu. 2005 yýlýnda ise ayni ve nakdi olmak üzere Sosyal Yardýmlaþmadan faydalanan kiþi sayýsý ise tam olarak 9741 kiþi oldu.
Yýllara göre yardým alan kiþi sayýsýndaki artýþlar baz alýndýðýnda 2003 ve 2005 yýllarýnda bir azalma gözlense de, artýþ bu yýl da devam ediyor.

Hangi yardým kalemlerinin, hangi yýllarda daha fazla daðýtýldýðý noktasýnda ise 2002 yýlýnda yangýn, deprem ve sel maðdurlarý için 3270 kalem afet yardýmý yapýldýðý dikkat çekiyor. 2003 yýlý yardýmlarýnda ise ayni olarak 1620 kalem gýda yardýmý yapýldýðý görülüyor. 2004 yýlýnda Afyonkarahisarlýnýn açlýkla boðuþtuðu rakamlardan daha net anlaþýlýyor. 2004 yýlýnda yapýlan yardýmlar arasýnda ilk sýrada 3335 kiþiye ayni olarak yiyecek yardýmý yapýldýðý dikkat çekiyor. Bu yýlda, dýþ etken olarak, afet, yangýn ya da deprem de olmadýðý için artýþýn geçim standartlarýndaki düþüþten kaynaklandýðý ifade ediliyor.

Geçtiðimiz yýl, yani 2005 yýlýndaki verilere baktýðýmýzda ise eðitim kampanyalarýnýn yoðunlaþtýðý yardýmlara tanýk oluyoruz. Geçen yýlýn þampiyonu ne gýda, ne de yakacak. Ýlk sýrada 3540 kiþiye eðitim yardýmýnda bulunulmuþ. Ayný yýl, ikinci sýrada ise bir defaya mahsus yardýmlar kalemi olarak 2318 kiþiye periyodik yardým yapýldý.

Konuyla ilgili olarak konuþan Vali Yardýmcýsý Faruk Eraslan, yardým oranlarýnýn, her geçen yýl arttýðýný ve özellikle gýda ve yakacak kalemlerinde bu artýþlarýn daha fazla olduðunu ifade ediyor. Afyonkarahisar Ýli Merkez Ýlçesi Sosyal Yardýmlaþma ve Dayanýþma Vakfý Baþkanlýðý’nýn 2001–2002-2003-2004 ve 2005 yýllarý yardým verilerine bakýldýðýnda da bunun görülebileceðini söyleyen Eraslan, kendilerinin bu noktada, tüm ihtiyaç sahibi olan vatandaþlara ulaþmaya çalýþtýklarýný¬ belirtiyor.


Sosyal Riski Azaltma Projesi olarak bilinen bu çalýþmalarda Valilik bünyesinde bulunan Vakýf çalýþanlarý, proje dâhilinde sorunlara çözüm üretmeye çalýþýyorlar. Vakýf Müdürü Mehmet Bayram, Mdr. Yrd. Mustafa Çoþkunyavuz, V.H.K.Ý Birgül Ateþ, Sosyal Çalýþmacý Ömer Özpýnar, Arþiv Sorumlusu Ýbrahim Zincir, Memur Rasim Özkan, Vakýf Araþtýrma Ýlhami Þahintepe ve Hizmetli Ramazan Kaplan’dan oluþan kadro sadece bu alanda çalýþmalara devam ediyorlar.















5. BÖLÜM
Afyonkarahisar’ý nasýl
bir gelecek bekliyor?

Bu sorunun net bir cevabý yok. Ancak, evvelinde sizlere sunduðumuz sayýsal veriler ve diðer resmi bilgiler ýþýðýndan 2005 yýlýnýn önceki yýllara kýyasla daha verimli geçtiði gözlemlenmiþtir. Geçtiðimiz yýl, istatistiksel havuzda, 2001 yýlýna göre rekor kýrýldýðý, 2002, 2003 ve 2004 yýlýnda standart olmayan bazý iyileþmeler olduðunu yazmak lazým. Ancak dengeli ve sürekli bir yükseliþin bulunmamasý da, “iyileþme saðlýklý mý?” sorusunu gündeme getirmiþtir. Her þeye raðmen, bir önceki yýla göre, içinde bulunduðumuz yýllar umutlanmamýza neden oluyor.

Afyonkarahisar’da Yatýrýmlar

Afyonkarahisar’da sosyal güvenliði olan insanlarýn sayýsý büyük bir artýþ kaydetmiþtir. Meclis tarafýndan gerçekleþtirilen yasal düzenlemelerle birlikte, sosyal yardýmlaþma unsurlarý daha önem kazanmýþtýr. Yatýrýmlar anlamýnda da artýþlar, dikkat çekmeye baþlamýþtýr.
Afyonkarahisar Ticaret Odasý 2005 yýlý ihracat rakamlarý incelendiðinde, 2005 yýlýnda yapýlan ihracatlarýmýz, 2004 yýlýna oranla belirgin artýþ kaydetmiþtir. Afyonkarahisar’ýn bundan sonra da ihracat rakamlarýnýn artmasý beklenmektedir. Bunun anlamý, daha fazla yatýrým, daha fazla, istihdam anlamýna gelmektedir.
Afyonkarahisar’ýn ihracatýnda ilk kalem mermer ve mermer ürünleri olarak bilinmektedir. Ancak 15 yýl içerisinde dünyanýn yeni süper gücü olmasý beklenen Çin, gayri ticari ahlakla sürdürdüðü, haksýz rekabetini, mermer sektöründe sürdürmektedir. Bu býrakýn diðer dünya ülkelerini, Afyonkarahisar’daki

Kent kimliði ve öngörüsel bakýþ

Kimlik, “gösterdiðini” tanýmlayan unsurlarýn toplamýdýr. Bir kentin kimliði ise, onunla bütünleþmiþ deðerler bütünüdür. Afyonkarahisar’ýn kimliði içerisinde geleneksel yapýnýn yaný sýra modernleþme (aslýna sadýk kalýnmak kaydýyla) fonksiyonel kullaným en önemli ilkelerden biri olmalýdýr.
Afyonkarahisar’ýn kimliklerinden biri olan Geleneksel Afyonkarahisar Evleri ve yapýlarýna iliþkin çalýþmalar son üç yýlda büyük ivme kazanmýþtýr. Tarihi bilinç ve kültür deðerlerine baðlý bir kimlik olarak hizmet veren Afyonkarahisar Valisi Muzaffer Dilek’in tarihi kültürel deðerle karþý hassasiyeti, öngörülür bir gelecekte, kenti Safranbolu, ya da Beypazarý ilçeleri ile kýyaslanan bir konuma getirebilir. Tarihi yapýlarýnýn neredeyse tümünü elden geçirip, restorasyon, (aslýna uygun yenileme) konservasyon, (bozulmalara karþý koruma) restitüsyon (yeniden yapým) gibi iþlemlerden geçiren söz konusu bölgeler, ilçe olmasýna karþýn, bu kültürü politika haline getirdikleri için baþarýyý yakalamýþ görünüyorlar.


Ne var ki böyle bir politika, uzun yýllar Afyonkarahisar’da gözlenememiþtir. Tarih bilinci ancak yýkýlmak üzereyken ortaya çýkmýþ ve “aný kurtarmak adýna” çalýþýlmýþtýr.
Vali Muzaffer Dilek’in, kentte ilk kez bir “kültür politikasý geliþtiren Vali” unvanýný aldýðýný söylemek gerekir. Açýk bir biçimde bu ifadeyi kullanamasak da, en azýndan 1 yýllýk, 2 yýllýk öngörülürle tarihsel dokuya dair planlamalar yürütmektedir. Oysa tam bir kültür politikasý kentin tarihi dokusunu, ileriki yýllarda þekillendirmeye yönelik ve “toplam tarihsel dokümaný” bir arada düþünerek yürütülen çalýþmalar olmalýdýr. Bu tür çalýþmalar 10–20, hatta 30 yýl öngörülerle yürütülerek, oluþturulacak kent dokusu yýllar önceden maket halinde masaya konmalý ve bu politikaya göre hareket edilmelidir.


Tarihsel geliþim, politika olur mu?

Hiç kuþkusuz bu çalýþmalar büyük finansmanlarla gerçekleþir. Kentte böylesi büyük finansmanlar olmadýðý için de, uzun yýllara yayýlan öngörüsel planlamalar yapýlmasýný beklemek de erken bir talep olarak algýlanabilir. Ýþsizlik, geçim derdi ve diðer birçok problemleri duruyorken, sadece kültürü görmek düþüncesi de bazý yönlerden eleþtiriye açýk bir konudur.
Bu baðlamda, “gelecekte bizi ne bekliyor?” sorusunun cevabý olarak, “yarým kalmýþ tarihsel doku” cevabýný verebiliriz. Dokunun “yarým kalmýþlýðý” vurgusu, Vali Muzaffer Dilek’ten sonra iþ baþý yapacak olan mülki amirin, bu çalýþmalara ne kadar zaman, finans ve personel ayýracaðý sorusunun belirsiz oluþundan gelir. Öte yandan ayný mülki amirin, içten gelen bir tarih sevgisi taþýyor olmasý da gerekecektir. Zira yukarýda da ifade ettiðimiz gibi, bu tür çalýþmalar henüz politika olmak yerine “kiþisel aþk” noktasýnda yürümektedir.

Kent kültürü
Kentsel dönüþüm projelerine baktýðýmýzda, Türkiye’nin Avrupa kentlerine oranla “Taþ Devri’ni” yaþadýðýný söylemek gerekecek. Geliþim ve deðiþim, ülkemizde ve çevremizde “dýþ alan uygulamasý olarak” algýlana gelmiþtir. Oysa Türkiye’de her zaman üst yapýya aðýrlýk verilmiþ ve park bahçe uygulamalarýyla “günü kurtarma” politikasý izlenmiþtir.












6. BÖLÜM
Afyonkarahisar, acil olarak
öðrenci projeleri geliþtirmeli

Afyonkarahisar’ýn kentsel dönüþüm sürecinde, üniversite öðrencileri hak ettiklerini hala bulamamýþ görünüyor. Baþta AKÜ olmak üzere Ýl Özel Ýdaresi ve Afyonkarahisar Belediyesi, kenti daha dinamik bir yapýya kavuþturacak projeler hazýrlamalýdýr.

Kentsel Dönüþüm projelerinin hayata geçirilmesi için Afyonkarahisar’ýn ihtiyaç duyduðu ilk öncül, hiç þüphesiz bir birliktelik anlayýþý olmaktadýr. Hamasi nutuklar ve popülist yaklaþýmlardan özellikle uzak durulmasý gerekmektedir.
Kentsel dönüþüm, yerel yönetimlerin eline býrakýlamayacak kadar ciddi bir iþtir. Yerel yönetimler kimi zaman, daha önce altýný çizdiðimiz, profesyonel bakýþ açýsýndan uzak kalmaktadýrlar. Bu ise, daha sonra telafisi mümkün olmayan ya da güç olan hatalara neden olmaktadýr. Bu noktada kentle ilgili ciddi sorular gündeme gelmektedir.

a-) Kent geliþiminin güzergâhý
b-) Yatýrým alanlarýnýn belirlenmesi
c-) Yatýrým bölgelerinin oluþturulmasý
d-) Mastýr planlarýnýn oluþturulmasý
e-) Alt yapý çalýþmalarýnýn tek bir merkezden koordine edilerek, birlikteliðin saðlanmasý

Bu ve bunun gibi daha pek çok konu yerel yönetimlerin kimi zaman altýndan kalkamadýðý sorunlar olarak karþýmýzda durmaktadýr. Ýþin bu boyutu, merkezi hükümetin de dikkatini çekmektedir. Bunun için de Avrupa Birliði mevzuatýna uyum dikkate alýnarak, bakanlýklarda önemli deðiþiklikler yapýlmasý planlanýyor.






Bakanlýklar yine ayrýlacak

Bazý bakanlýklarýn birleþtirilmesi, bazýlarýnýn da bölünmesi düþünülüyor. 8 Mayýs 2003’te birleþtirilen Çevre ve Orman Bakanlýðý’nýn yeniden ayrýlmasý için çalýþma yürütüldüðü öðrenildi. Yerine Çevre ve Kentsel Yönetim Bakanlýðý’nýn kurulacaðý belirtiliyor. Orman Bakanlýðý’nýn ise Tarým ve Köyiþleri Bakanlýðý ile birleþtirilmesi gündemde. Ayrýca AB’ye uyum sürecini kolaylaþtýrmak için Avrupa Birliði Bakanlýðý oluþturulacak. Bakanlýklarla ilgili çalýþmalarda son kararý Baþbakan Recep Tayyip Erdoðan verecek.

Çevre ve Kentsel Yönetim Bakanlýðý geliyor

Çevre ve Orman Bakanlýðý’nýn yollarý yeniden ayrýlacak. Kentsel dönüþüm planlarýnýn daha saðlýklý yerine getirilebilmesi amacýyla Çevre ve Kentsel Yönetim Bakanlýðý kurulacak. Orman Bakanlýðý’na baðlý Doða Koruma ve Milli Parklar Genel Müdürlüðü, Çevre Bakanlýðý bünyesindeki Özel Çevre Koruma Kurumu’nun içine alýnacak. AB uyum sürecinin daha sistemli yürütülebilmesi için ise Devlet Bakaný Ali Babacan’ýn altýnda Avrupa Birliði Bakanlýðý oluþturulacak. Ayrýca Bayýndýrlýk ve Ýskân Bakanlýðý’nýn, Çevre ve Kentsel Yönetim Bakanlýðý’nýn içine alýnabileceði, bazý devlet bakanlýklarýnýn görev alanlarýnýn birleþtirilebileceði öðrenildi.

Zamanla taþlar yerine oturacak

Ýlk bakýþta AB fonlarýnýn kasaya girmesi için yapýlacak gibi görünse de, ileride kent kültürünün bu alanda etkin olmasý ümit ediliyor. Fonksiyonel açýdan, kurulacak ayrý bir bakanlýðýn, belirmiþ olduðumuz konulara ne kadar iliþkili olduðu hakkýnda kesin bir kaný oluþmasa da, Avrupa ülkeleri, iyi bir kentsel dönüþümün, ancak ayrý bir bakanlýðýn iþi olacaðýnýn farkýna varmýþtýr. Bu farkýndalýk Türkiye’de net olarak oturmadýðýndan, iþin sadece fon kýsmý ile ilgilenilmektedir.






Üniversite ve kent yönetimi

Üniversite, kentten koparýlmamalý.
Üniversitelinin "yük" olarak nitelendirildiði bir zihniyetle çaðdaþ kent kültürünü inþa etmek mümkün olmaz.
Kent kültürünün önemli unsurlarýndan biri olan üniversitelerin mekânsal konumu ve özellikleri, yalnýzca bünyesindeki öðrencileri etkilemekle kalmaz, ayný zamanda þehrin kültürel ve ticari geliþiminin yönünün belirlenmesinde birincil derecede rol oynar. Entelektüel birikim ile toplumsal dinamizmi þehir yaþamý ile buluþturma baðlamýnda üniversitelerin bütünleþtirici fonksiyonu, hem kentlileþmeye hem de kentli kimliðinin oluþum sürecine olumlu katkýda bulunur. Dolayýsýyla kenti yöneten kadrolarýn üniversitelere karþý sergileyecekleri tutumlarý ve uygulamaya koyacaklarý politikalarý belirlerken bu durumu gözönünde bulundurmalarý, daha çaðdaþ bir þehri inþa etmeye yönelik çabalarýn vazgeçilmez bir öðesi olmalýdýr.

Öðrenciler ve kentleþme

Bugün en küçük bir hesapla bile deðerlendirilirse, ulaþým, gýda, giyim baþta olmak üzere binlerce öðrenci kentin dinamizmini arttýrmaktadýr. Ancak buna karþýn, yeterli konut alanlarý, eðlence, dinlence alanlarý oluþturulamamýþtýr. Daha ucuz yurtlar, daha ucuz konutlar hiç þüphesiz il ekonomisini ayakta tutan bu kesimin hakkýdýr. Ulaþýmda üniversite öðrencisi, “öðrenci” olarak kabul edilmemektedir. Bu Afyonkarahisar için adeta “para tüccarlýðý” olarak algýlanmaktadýr. Birçok kent ulaþýmda, öðrencilerin en kolay yoldan faydalanabilmeleri için proje geliþtirilirken, Afyonkarahisar proje geliþtirmek bir yana, bu kesime indirim uygulamasýný bile çok görmektedir. Üniversite’nin kentsel dönüþümündeki yeri iyi düþünülmelidir. Aksi takdirde, gelecekte parlak olmaya bir tabloyla karýþ karþýya kalýnabilir.








KAYNAKLAR
1. Greenfeld LA. Child victimizers: Violent Offenders and their Victims, US Department of Justice, Bureau of Justice Statistics, 1-27, March, 1996
2. Kepenekçi Y. Hukuksal Açýdan Çocuk ýstismarý ve ýhmali, Katký Pediatri Dergisi, H.Ü.T.F Çocuk Saðlýðý ve Hastalýklarý Anabilim Dalý ve Çocuk Saðlýðý Enstitüsü Yayýný, Cilt: 22, Sayý: 3, Mayýs- Haziran, 2001
3. World Health Organization Violence and Injury Prevention Social Change and Mental Health, Report of the Consultation on Child Abuse Prevention, 29-31 March, WHO, Geneva, 1999
4. Freitag R. Psychosocial Aspects of Child Abuse for Primary Care Pediatricians, Pediatric Clinics of North America, Vol: 45, n: 2, p: 391, April, 1998
5. Aile ýçi þiddetin Sebep ve Sonuçlarý, Tartýþma ve Öneriler, Baþbakanlýk Aile Araþtýrma Kurumu, Sayfa: 204-205, Aralýk, 1995
6. Hennes H. A Review of Violence Statistics Among Children and Adolescents in the US, Pediatric Clinics of North America, Vol: 45, n: 2, p: 269, 1998
Dr. N. Ercüment BEYHUN Araþtýrma Görevlisi Dr., Hacettepe Üniversitesi Týp Fakültesi Halk Saðlýðý Anabilim Dalý