ŞİİRİMİZDE CUMHURİYET

M.NİHAT MALKOÇ


     Cumhuriyet insanca yaşamanın yoludur; geleceğimizi aydınlatan ışıktır. Özgürce yaşamak, huzuru yakalamak, geleceğe güvenle ve emin adımlarla yürümektir. Kulluğa ve köleliğe izin vermeyen, insani değerleri ön plana çıkaran bir yaşam tarzıdır. Haksızlıklara ve eşitsizliklere karşı durmak, sessizliği haykırışlarla, hürriyet çığlıklarıyla boğmaktır. Cumhuriyet, küllerinden doğan bir milletin kendine biçtiği ipekli bir kaftandır. Karanlık ufukları aydınlatan, kümelenen bulutları bertaraf eden parlak bir güneştir. Başları öne eğilenlerin, boynu büküklerin, söz hakkını kullanamayanların başının tacıdır. Sevgi çeşmesinin oluğudur, gönül yaralarımıza merhemdir cumhuriyet…

Söz mülkünün sultanı olan şairler, içinden çıktıkları toplumun sözcüsüdürler. Milli ve manevi duygular onların yürek süzgecinden geçerek estetik bir hâle dönüşür. Cumhuriyet bu milletin söz üstatları olan şairlere daima ilham kaynağı olmuştur. Bu ülkenin havasını teneffüs eden, suyunu içen, mutluluklarıyla huzur bulan, kederleriyle üzülen söz ustaları, insanın fıtratına en uygun olan yönetim biçimi olan cumhuriyeti öve öve bitirememişlerdir. Cumhuriyeti en iyi idare sistemi olarak getiren, halkın yönetime katılımını sağlayan Atatürk’e duydukları minnet hislerini şiirler aracılığıyla dile getirmişlerdir; cumhuriyetin güzelliklerini öve öve bitirememişlerdir. Kalemlerini bu uğurda oynatmışlardır.

Bugüne kadar cumhuriyetle ilgili yüzlerce şiir yazılmıştır. Bu şiirlerde cumhuriyet teması değişik açılardan ele alınarak işlenmiştir. Cumhuriyet konulu şiirlerin bir kısmı usta şairler tarafından kaleme alınmıştır. Fakat bu konudaki şiirlerin çoğu, şairliği bir merak olarak görenlerin karalamalarıdır. Çünkü bu şiirler sanat ve estetik bakımından değer ifade etmemektedir. Fakat bizler; bu kişilerin amatör bir ruhla kaleme aldıkları karalamaların kalıcı olmadığını, zamanla kaybolup gideceklerini bilsek de onları yine de önemsiyoruz. Bunlar da önemli olmakla birlikte asıl dikkate değer olanlar usta şairlerin ölümsüz şiirleridir. Sayıları onlarla ifade edilen, cumhuriyeti gündemde tutan ve sevdiren bu şairlere çok şey borçluyuz. Mithat Cemal Kuntay da bunlardan biridir. O, cumhuriyete ve Atatürk’e yönelik; içinde besleyip büyüttüğü sevgi, minnet ve şükran hislerini aşağıdaki beyitlerle ebedileştirmiştir:

“Kim derdi yarılsın da nihayet yerin altı,
Bir anda dirilsin de şu milyonla karaltı.
Topraklaşan ellerde birer meşale yansın.
Kim der ki şu milyonla adam birden uyansın.”

Türk şiirinin önemli isimleri cumhuriyet konusunu şiirlerinde işlemeyi kendilerine bir borç saymışlardır. Atatürk’ün bizlere emaneti olan cumhuriyeti yeni nesillere sevdirmek ve benimsetmek için sözün tılsımından yararlanmışlardır. Cumhuriyetin erdemlerini sıralayan bu usta şairler, gençlerimizin dikkatlerini bu elzem kavram üzerinde yoğunlaştırmışlardır. Bunu gerçekleştiren şairlerden birisi de Ömer Bedrettin Uşaklı’dır. Onun kaleme aldığı “Akdeniz’e Doğru” adlı şiirinden aldığım mısraları dikkatlerinize sunmak istiyorum:

“Eğilmez başımıza taç yaptık hürriyeti,
Zaferle kalbimize yazdık Cumhuriyeti...
Sakarya’dan su içtik o çelik süngülerle,
Yuvaları dağılmış bir avuç yılmaz erle.
‘Hedef Akdeniz, asker!’ diyen parmağa koştuk...
Zafer bahçelerinden gül koparmağa koştuk...”

Atatürk ve cumhuriyet konulu şiirler değişik araştırmacılar tarafından derlenerek bir araya getirilmiştir. Bu şiirler belirli günlerde ve haftalarda öğrenciler tarafından okunmaktadır. Lakin manaları üzerinde derinleşilmemektedir. Cumhuriyeti bütün güzellikleriyle çocuklarımıza ve gençlerimize sevdirmeli, onun erdemini zihinlerinde yaşatmalıyız. Onlara cumhuriyet sevgisini aşılamalıyız. Zira cumhuriyet ortak hafızamızdır.