Kýrým
Kongo
Kanama
Ateþ
KKKA.
Yani Kýrým Kongo Kanamalý Ateþi…

Bu ateþli hastalýk göç yolunu kullanan hayvanlar ve kuþlar aracýlýðýyla coðrafyalarý dolaþýyor ve keneler üzerinden de tüm dünyayý tehdit ediyor.

Yapýlan istatistiklere göre 850’ye yakýn kene çeþidinin yaklaþýk 20’sinde bu virüs bulundu.. Virüslü kenelerin ýsýrdýðý insanlar Kýrým Kongo Kanamalý Ateþi olarak bilinen hastalýða yakalanýyor. Yüksek ateþ ve halsizlikle kendini gösteren belirtiler kimi zaman 4, kimi zaman da 10 günde hastanýn ölümüne neden olabiliyor.

1950’li yýllarda Dünyada görülen hastalýðýn adý ise ilk çýktýðý bölgeler Kýrým ve Kongo’dan geliyor.
Mayýs ve Temmuz ayý arasýnda çalýlýk ve daðlýk alanlarda etkili olan virüslü kenelerin oluþturduðu tehdit Türkiye’de ise ilk defa 2003 yýlýnda teþhis edildi.

Türkiye’de ‘virüslü kene’ teþhisini ilk defa 2003 yýlýnda ortaya koyan Türk doktoru Sami Kartý’ya göre ABD Kýrým Kongo Kanamalý Ateþi Hastalýðý virüsünü taþýyan kenelerle ilgili ‘Biyolojik Silah olabilir mi sorusunu tartýþýrken Türkiye, virüsün tanýsýný yeni bulmuþtu

11 Eylül saldýrýlarý ve Irak iþgali ile birlikte küresel hedef haline gelen ABD, 2000 yýlýndan sonra artan ‘virüslü kene’ tehdidine karþý “Biyolojik Silah Saldýrý” ihtimalini düþünerek dünya çapýnda bilim adamlarýný ülkeye davet etmiþ. ABD Saðlýk Bakanlýðý’na baðlý Emergin Infectious Diseases (CDS) tarafýndan tüm masraflarý karþýlanan bilim adamlarý 2005 Haziran’ýnda Washington’da bir araya gelerek hastalýkla ilgili tüm verileri paylaþmýþtý.

Türkiye’de Kýrým Kongo Kanamalý Ateþi olarak bilinen ‘virüslü kene’ tanýsýný ilk defa ortaya koyan Yard. Dç Sami Kartý da ABD’de hastalýkla ilgili bilgi veren bilim adamlarý arasýnda yer aldý. Türkiye’de hastalýða ilk teþhisi koyan doktor, ilk vakanýn nasýl ortaya çýktýðýný ve konunun skandala varan boyutlarýný anlatýrken ilginç tespitlerde de bulunuyor.

Türkiye’de resmi olarak ilk tanýnýn 2003 yýlýnda Trabzon’da kendisi tarafýndan konulduðunu söyleyen Kartý, Kelkit havzasý olarak bilinen Gümüþhane Artvin ve Giresun’dan dokuz vakanýn geldiðini, hastanede çalýþan bir hemþirenin de virüsten etkilendiðini belirtiyor.

Vakalar arasýnda 2 hastanýn öldüðünü belirten Kartý, KKKA’dan dolayý hayatýný kaybeden ilk kiþinin hastane hemþiresi olduðunu söyledi.


Sami Kartý Marmara Üniversitesi Týp Fakültesi’nden mezun olduktan sonra Týp Fakültesinde kalarak çalýþmalarýna devam etti. 2000 yýlýnda Karadeniz Teknik Üniversitesi Týp Fakültesi Hematoloji Bilim Dalý’nda Yard. Dç. olarak görev yapmaya baþladý. 2002’de dâhiliye uzmaný olarak Acil Servis’te çalýþýrken Giresun ve Gümüþhane’den 9 hasta ona getirildi. Gelen hastalardaki belirtiler lösemiyi taklit ediyordu. Ancak yapýlan Kemik Ýyiliði Ýncelemeleri sonucunda belirtilerin lösemi olmadýðýný gösterdi. Sami Kartý bulgularýn tümünün bir virüs olduðundan kuþkulandý. Ancak hastalar hayati tehlike yaþamadan taburcu edildiðinden ciddi tahliller yapýlmamýþtý.

2002 yazýnda yaþanan bu olay sonrasýnda 2003 yazýnda ayný belirtilerle bu defa 9 farklý vaka hastaneye geldi. Hastalar yine Kelkit Vadisi olarak bilinen Artvin, Giresun ve Gümüþhane’den geliyordu. Virüs hastanede çalýþan bir hemþireye de bulaþmýþtý. Hastalarýn durumu 4. gününde aðýrlaþtý ilk kurban hastanede çalýþan hemþire olmuþtu. Ýki kiþinin öldüðü ikinci bulgularda bir teþhis konulamadý. Kartý, hastalarda gribal enfeksiyondan ziyade bir virüsün varlýðýndan kuþkulandýðý için 5 hastadan serum örneði alarak daha sonra yurt dýþýnda inceletmek üzere sakladý.

Teþhisi ilk defa ortaya koyan doktor ise Sami Kartý oldu. Kartý Karadeniz Teknik Üniversitesi Týp Fakültesi Hematoloji Bilim Dalý’nda Yard. Dç olduðu dönemde 5 hastanýn deðiþik günlerde alýnmýþ serum örneklerini topladý. Bu hastalarýn Artvin, Gümüþhane ve Giresun’dan geldiðini söyleyen Kartý, gelen hastalardan bazýlarýnýn kendilerini hastalýk daha önce teþhis edilmediði için Lösemi sandýðýný söylüyor.

Karadeniz Teknik Üniversitesi Týp Fakültesi Hematoloji Bilim Dalý’nda Yard. Dç. Sami Kartý bulgularýn tümünün Kýrým Kongo Kanamalý Ateþi olabileceði þüphesiyle durumu
ABD’deki arkadaþý Dç. Dr. Zekaver Odabaþý’na anlattý. Gerekli temaslar sonrasýnda ABD Saðlýk Bakanlýðý’na baðlý Atlanta CDC Enfeksiyon Merkezi’ne hastalara verilen serum örneklerini gönderdi. Merkez bulgularla ilgili olarak özel ilgi gösterdi.
Özel bir soðutucu ile ABD’ye giden örnekler çeþitli analizlerle 1 hafta boyunca araþtýrýldý. Araþtýrma sonucunda serumda KKKA’ya karþý antikor bulundu. Yani virüs bulunmuþtu. ABD’de yapýlan inceleme 15 gün sürdü. Virüs Rusya’da görülen virüsle ayný özellikler taþýyordu. Rusya’dan göçmen kuþlar aracýlýðýyla Türkiye’ye girmiþ olabileceði belirtildi.
2003 Temmuzda, ABD’den Türkiye’ye analiz sonuçlarý geldi.

Yard. Dç. Sami Kartý, ABD’den gelen sonuçlarý Karadeniz Teknik Üniversitesi Enfeksiyon Bölüm Baþkaný Ýftihar Köksal’la beraber durum Saðlýk Bakanlýðý’na bildirdi

Ayný tarihte Saðlýk Bakanlýðý’nýn konuyla ilgili çalýþma yaptýðý ortaya çýktý. Bakanlýk kamuoyuna açýklamadan bu belirtileri Fransa’da bulunan Pasteur Analiz Merkezine gönderdi. Gelen sonuçlarda da virüse rastlandý. Böylece iki ayrý analizde KKKA olduðu saptandý.

Kartý, bu konudaki tüm çalýþmalarýný 2004 yýlýnda Ýstanbul’da yapýlan Hematoloji Kongresinde Türk kamuoyu ile paylaþtý. Kongrede ilk defa bu vakalarýn görüldüðünü ve virüsün teþhis edildiðini anlatan Kartý, Türkiye’nin çeþitli yerlerinden benzer þikâyet ve taný alan doktorlarla bir araya geldi

Kartý’nýn Akademik çalýþmalarý ABD’nin de dikkatini çekti. Makaleleri ABD’deki hakemli saðlýk dergilerinde yayýnlanan ve ABD Saðlýk Bakanlýðý tarafýndan tüm masraflarý karþýlanmak üzere davet edildi. Saðlýk Bakanlýðý’na baðlý Emergin Infectious Diseases (CDS) dünyanýn her tarafýnda rastlanan bu virüsün bir biyolojik silah olma ihtimalini hesaba katarak dünyanýn farklý ülkelerinden 80’e yakýn bilim adamýna davet göndererek araþtýrmalarý paylaþmalarý istedi.


Karadeniz Teknik Üniversitesi Týp Fakültesi Hematoloji Bilim Dalý’nda Yard. Dç Sami Kartý
Haziran 2005 yýlýnda Washington’a gittim ABD’de, bu kanamalý ateþ hastalýðýna yol açan virüsün bir biyolojik silah olarak kullanýlabileceðinden þüphe ediyorlardý. Bunun için de dünya çapýndaki uzmanlarý davet ederek bilgi alýyorlardý. Dünya çapýndan 80 uzman bakanlýk tarafýndan davet edilmiþti. Literatüre göre bu tür þeylerin biyolojik silah olma olasýlýðý her zaman mevcuttur. ABD özellikle buna çok dikkat ediyordu.

Türkiye’ye dönen Kartý Virüs görüldükten sonra iþin uzmanlarýyla Kelkit Vadisi’nde inceleme yapmayý planladý. Çalýþmalara Marmara Üniversitesi’nden Zekaver Odabaþý’nýn yaný sýra Volkan Kortel, Mustafa Yýlmaz, Ýftihar Köksal’ýn da aralarýnda bulunduðu ve diðer uzmanlarýn katýlacaðý çalýþma Kartý’nýn 2004 Aralýk ayýnda Denizli Devlet Hastanesi’ne tayin olmasý nedeniyle gerçekleþmedi. Halen Denizli Devlet Hastanesi’nde bulunan Kartý, burada kan hastalýklarý bölümü olan Hematoloji servisini kurdu.



DÇ Dr. Sami Kartý ile 26 Haziran 2008'de yaptýðým söyleþiden derlenmiþtir. Orhan Turan