ÝYÝ KÝTAP KÖTÜ KÝTAP

Tanýmlarýn düþünceyi sýnýrlamak ve düþünceleri belli kalýplara göre düþündürtme gibi riskli taraflarý vardýr. Tanýmlar düþüncenin yönünü belirler. Düþüncenin özgürlüðüne ket vurur. Þartlandýrmalara neden olur. Tanýmlar bazen de gereklidir; nesneyi anlamlandýrmak ve diðerleriyle karýþtýrmamak adýna. Doðruyu yanlýþtan ayýrmanýn en kolayý da tanýmlardýr. Bilginin kullanma biçimine göre bilmek fayda ve zararla paralel hareket etmektedir. Taným bazen faydalý bazen de zararlý olsa da düþüncesel özgürlük için tanýmsal bilgileri aþmak gerekmektedir. Bu baðlamdan iyi kitap kötü kitap tanýmlarý bizi yanlýþ yollarýn labirentinden çýkmazlara sürükleyeceðinden taným faslýný ezbercilere býrakalým.

Ýyi kitap düþünmeyi öðretendir. Ýyi kitap fikir vererek yeni düþüncelerin üretilmesini saðlar. Ýyi kitap yazma hevesi uyandýrýr. Yazma arzusunu kamçýlayarak, yazýlanlardan eksik kalanlarý ekleme isteði uyandýrýr. Haydi yazdýramadý deyelim, okunarak öðrenilenlerden yola çýkarak keþif edilenleri paylaþma arzunu uyandýrýr.

Ýyi kitap, baþka kitaplara referans olur. Ýyi kitap okunarak kenara býrakýlmaz. Yerini baþka kitaplara býrakma zevki verir. Zaten iyi kitaplar birbirinin devamý deðil midir? Zincirin halkalarý gibi içicedirler. Tek baþlarýna deðillerdir.

Ýyi kitap, okuyucunun rüyada ziyaretine gider. Kalýndýðý yerden sayfalarýnýn çevrilmesini devam ettirir. Ýyi kitap, okuyucusunu yalnýz býrakmaz. Okuyucu da iyi kitabý yalnýz býrakmaz. Ýyi kitap rüyalarýn rengini deðiþtirir. Rüyalara bambaþka motifler kazandýrýr. Renksiz ve tekrarlara son verir.

Ýyi kitap, umuttur. Iþýktýr. Diriliktir. Azimdir. Samimiyettir. Ýyi kitap erdemliðin yansýmasýdýr. Çünkü öðreticidir. Yol göstericidir. Ýyi kitap hüznü de acýyý da barýndýrýr. Ama iyi kitaplarýn hüznünde ve acýsýnda karamsarlýk, kötülük, ego yoktur. Ýyi kitap saflýðýn temsilcisidir. Erdemli olaný çamurdan arýndýrýr.

Ýyi kitap okuyucuyla bütünleþir. Okuyucunun bir parçasý olur. Ýyi kitap benliðe yolculuktur. En kötüsü benliðe giden yolun haritasýný çizer. Çünkü insanýn tek baþýna gücü yetmez benliðe gitmek. Benliðin onarýlmasýnda ve sahip çýkýlmasýnda yardýmcýya gerek vardýr. Öyleyse kitaptan daha iyi bir yardýmcý var mýdýr?

Ýyi kitap sadece güzelliði ve erdemi barýndýrmaz. Çirkinliði ve kötülüðü de barýndýrýr. Þu farkla; iyi kitap çirkinliði ve kötülüðü öðretmez ve bunlarýn okuyucunun kendi çýkarý için kullanmasýný telkin etmez. Biraz tarafsýz durur. Tercihi okuyucuya býraksa da kötülüðün ve çirkinliðin güzelliklerin daha iyi anlaþýlmasý için sayfalarýna taþýr…

Kötü kitap yukarda deðinilenlerin dýþýnda kalmakla beraber varlýðý gereklidir. Kötü kitap iyi kitabýn tanýnmasý ve anlaþýlmasý için var olmalýdýr.

Kötü kitap kýþkýrtýcýdýr. Benliðe giden yoldan çýkarmaya adaydýr. Okuyucu kötü kitabý okumaz, kötü kitap okuyucuyu okur. Okuyucu üzerinden hâkimiyet kurar. Kendine benzetir.

Okuyucu kötü kitaba bakar durur. Okuyucu kendinde deðildir. Uzaklardadýr. Kötü kitap zaten okuyucuyu kendine çekmez. Kendinden uzak tutar ki satýr aralarý görülmesin. Okuyucu þekillere takýlsýn ki sýð sularda kendini okyanuslarda yüzer sansýn.

Okuyucu kötü kitap baþýnda uyuklar. Beden ve zihin uyuþur. Hâlsýzlýk olur. Heyecan ölür. Merak duygusu körelir. Kötü kitap okuyucunun elinden bir yerlere atýldýðýnda geriye sadece yitirilen zaman kalmýþtýr.

Kötü kitap egoya hitap eder. Kötü kitap öðrettiklerini okuyucuda silah kuþatmasý yapar. Okuyucu kirlenmiþ bilginin silahýyla etrafta dolanýr. Etrafa rast gele ateþ eder. Kötü kitap iyi niyeti, merhameti, vicdaný karanlýk zindanlara hapis eder. Aç susuz býrakýr. Okuyucu kötü kitaplarýn kuþatmasýyla benliði örümcek aðý gibi örülmüþtür. Avlarýný bekler…

Ýyi ve kötünün vasýflarý birbirine öylesine karýþmýþ ki ayýklayabilene aþk olsun. Kötü kitap da iyi kitabýn vasýflarý da öylesine birbirine karýþmýþtýr. Kötünün ve iyinin vasýflarý öyle çoktur ki saymakla bitmez. Anlatmakla insanda takat kalmaz.

Kitabýn kime hitap ettiði, neye hizmet ettiði okuyucunun niyetine baðlýdýr. Çünkü iyi ve kötü kitap okuyucunun kendisidir. Kitabý kitap yapan okuyucudur.

Osman Tatlý
osmantatli@gmail.com