Kriz Ortamýnda Ekonomik Garantili Konuk Aðýrlama önerileri
Bize deðerdi, deðmezdi; bizi etkilerdi, etkilemezdi derken, kabak gene kýtý kýtýna geçinmenin derdinde olan geniþ halk yýðýnlarýnýn baþýnda patladý!... Hatta, krizi fýrsata dönüþtürmek gibi, düþünceler icat ederek kamuoyu ile dalga geçenler, kendi yandaþlarý ile birlikte krizden kazançlý çýktýlar!... En ziyade müsamahaya mazhar olan zamane medyasý, bu iþte dibine kadar kullanýldý!...
Kriz üstüne yapýlmakta olan üfürmeler, gündemde tutulan önlem paketleri, Uluslararasý Para Fonu’na karþý dümenden diklenmeler doðallýkla fos çýktý. Kriz, her geçen gün biraz daha bunalan insan kümelerinin ümüðünü adamakýllý sýktý. Ýþte, bu insan kümelerinin önüne kömür, bulgur ve makarna torbalarý atýlarak birbirlerine düþmelerinin saðlanmasý, iktidar önde gidenlerinin yeni bir keþfi olarak tam da bu noktada uygulamaya kondu. Uygulamaya konmakla kalmadý, “ Sadaka kültürü bizde vardýr” diye savunularak yerel seçim kazanmanýn aracý olarak da tarihe geçti.
Televizyon kanallarýnda öteden beri tanýk olduðumuz yarýþma faciasýnýn yeni bir boyut kazanmasý da bu noktada oldu; art arda yemek yarýþmalarý baþladý…Bu yarýþmalarda alabildiðine savurganlýk, görgüsüzlük, yemeðe ve emeðe saygýsýzlýk, iki yüzlülük, dedi kodu gibi pespayelikler sergilenirken; masa düzeni, sunum, yemek adabý gibi konularda da görgü kurallarýndan söz edilmektedir. Çok kötü örnek olma dýþýnda bir iþe yaramayan bu yarýþmanýn katýlýmcýlarý, öðretilmiþçesine ‘ nasýl edip de kriz ortamýndan kazançlý çýkarým, diye kendilerini paralayarak ödülü almaya çalýþýyorlar, ister istemez. Ancak, bu tür yemek yarýþmalarýna iliþkin düþüncelerimi diðer insanlarla paylaþmak isteðiyle ben de bir yarýþmaya katýlmak için pusuda bekliyorum açýkçasý.Yarýþma facialarý ile ilgili þimdilik bu kadar…
Asýl anlatmaya çalýþacaðým konu, kriz nedeniyle çoðumuzun askýya almýþ olduðu konuk kabul etmeyle ilgili… Ben denedim ve baþardým. Artýk, kriz var diye, konuk aðýrlamayý ertelemek gibi bir düþünce taþýmýyorum. Gelenler,’ hoþ gelmiþ, sefalar getirmiþ, efendim!
Yalnýz bir-iki noktaya deðinmekte yarar var: Birincisi; konuklarýnýz geldikten sonra masada yerlerini almaya yakýn sýcacýk, susamlý, çörekotlu birkaç çeþit ekmekten fazlaca aldýrma olanaðýnýz varsa, yüzde yüze yakýn garantili sonuç alacaðýnýzý söylemek istiyorum. Ýkincisi, ve daha da önemlisi; gelenler içinden gözünüze batan etli butlu birilerini, ‘ sizlerin iyiliði için, diyerek ekmek almaya yollayabilirseniz baþardýnýz demektir. Ekmek paralarý sizden çýkacak elbette. Aksini asla kabul etmeyin. Diyelim ki, ekmek yollamaya uygun etli butlu birileri yok, ya da size göre, ortam buna uygun deðil. Öyleyse, aralarýndan en genç olanlarý seçerek bu iþte kullanmaya bakýn. Genellemeden söylemek gerekirse, gençlerin çoðunluðu, ceplerine konan harçlýðýn büyük bir bölümünü kontur, internet ve sigaraya yatýrdýklarý için bu konuda antrenmanlý sayýlýrlar. Üçüncü ve son nokta da; ev sahibi olarak hane halkýnýzýn bu iþin gereðince üstesinden gelebilmesi için, ( Neme lâzým! Örgütlü demeyeyim de ) iyi organize olmasý gerekir. Yani, iþ bölümü, eþgüdüm, koordinasyon, kaþ göz oynatma gibi…
Diyelim ki, size gelecek olanlarý aþaðý yukarý biliyorsunuz, deðil mi. Baþtan söyleyeyim; kredi kartýnýzda henüz kullanmadýðýnýz bir limit varsa, ona göz dikmenize gerek yok. Ne olur, ne olmaz, diye köþede bucakta üç-beþ kuruþunuz varsa ona da dokunmayýn. Bir yakýnýnýzda ve ya komþunuzda kullanýmýnýza hazýr her hangi bir kredi neyin kalmýþsa, býrakýn orada kalsýn….Sözün özü, eldekiler ve evdekilerle denenmiþ ve sonuç alýnmýþ yöntemi uygularsanýz, bunlarýn hiç birisine gerek kalmayacak. Tecrübe ile sabittir. Eldekiler ve evdekiler, demekle; uygulamada ortaya çýkacak olumsuzluklara karþýn zeytin, peynir, belki bir çeþit çorba, pilav, salata gibi sizleri zora sokmayacak yiyecekleri bulundurmanýzýn gerekliliði amaçlandý.
Bekliyordunuz, iþte kapýnýzýn zili de çaldý. Kapýyý açtýnýz. Ýlk iþ sayýlarýna bakýn, çaktýrmadan. Yapýlan hazýrlýk uyarýnca evinizin en uygun yerine buyur ettiniz mi? Varsayalým ki, aynen öyle oldu. Konuklar, oturur oturmaz esaslý bir jest yapmanýn tam zamanýdýr bence. Nasýl yapacaðýnýzý biliyor musunuz? Sözü þu þekilde yuvarlayabilirsiniz: “ Aranýzda tok falan gelen varsa güceniriz valla! Kriz demedik, o kadar yemek hazýrladýk, yemezseniz buzdolabýnda yer açamayýz alimallah!” Sözün bu þekilde yuvarlanmasýndan sonra, ortaya çýkan tepkilerin doðru algýlanarak deðerlendirilmesi çok önemlidir. Örneðin, gelen tepkilere göre, konuklarýn sofraya konuþlandýrýlarak ekmek servisinin yapýlmasý ve ya iþin biraz aðýrdan alýnmasýnýn gerekliliði gibi…Bu arada eþinizle anlaþtýðýnýz üzere, mutfaktan kap kacak sesleri de konuklarýn kulaðýna kadar ulaþabildiyse, iþler yolunda demektir. Gözlediðiniz tepkilere göre, plânýnýzý uygulamaya koyabilirsiniz.
Ekmeðe her kimleri göndermiþseniz, aç gittikleri fýrýndan belirli doygunlukla gelecekleri kesindir. Sizi rahatlatacak ilk adým böylelikle atýlmýþ oldu mu? Kalan ekmekler, elinize tutuþturulunca masanýn ortasýna özensizce koyun. Özensizce koyun ki, biraz daðýlmýþ olsun ekmekler… Tam bu sýrada, mutfaktaki eþinize çýkýþýr gibi, “Haným!... Haným!... Yemekler daha hazýr deðil mi? ” diye seslenin. Ve eþinizden yanýt beklemeden, mutfaða seðirtin!

Dumaný üstünde susamlý, çörekotlu güzelim ekmeklerden yayýlan kokular konuklarýn aklýný baþýndan alacaktýr. Oraya karakol da kursanýz, konuklarýnýzý kuru ekmek yemekten alýkoyamazsýnýz. Ama, yanýlýp þaþýp da, masayý deðme yemeklerle donattýðýnýz halde, ekmekleri masaya koymamýþ olsaydýnýz, yemeklere kimse banmazdý… Zira, ekmek bizim soframýzýn ana direðidir. O nedenle, soframýzdaki katýklar her geçen gün azaldýðýna aldýrmayýz. Peki, ekmeðimize el uzatýldýðý zaman öyle mi? Ekmeðimle oynayanýn hayatýyla oynarým, demez miyiz, ekmeðimize dokunulduðu zaman?
Aradan kaç dakika geçti bilmiyoruz… Bilinen tek þey, kuru ekmekle de olsa, karýnlar biraz doyunca doygunluk hissinin bir takým sinyallerle beyne ulaþtýrýldýðýdýr.Yemek öncesi yapýlan atýþtýrmalarýn, yemek masasýnda iþtahý kestiði de yaþayarak denenmiþtir. Bütün mesele, bunlarýn gerçekleþebilmesi için, aradan on, on beþ dakika geçmesinden ibarettir.
Hazýr mutfaða gitmiþken bu sýrada sýcak ve acýrak birer kase çorbanýn masaya gelmesini saðlamýþsanýz iþi, tamamýna yakýn bitirdiniz demektir! Sýcak çorba çok ekmek yedirir… Çorbanýn acý olmasý da baþka bir nedendir, çok ekmek tüketmek için…Kriz, öngörülen süreden uzun sürebilir. Bu iþleri öðrenmemiz gerek!...
Söz, çok ekmek tüketmekten açýlýnca, bir anýmý da paylaþmadan geçmek istemedim:
Adý galiba, Hünkâr Lokantasýydý… Bir gün bir arkadaþýmla kapýdan içeri girmiþ bulunduk... Masalarda karþýlýklý yemek yemekte olanlar, aralarýndaki ekmek dilimi dizilmiþ sepetler nedeniyle birbirlerini göremiyorlardý… Arkadaþýmla oturduk bir masaya… Sorup etmeden masamýza kuru fasulye ve bulgur pilavý getirdiler. Þaþkýnlýkla, ‘ Bu nedir, diye soracak oldum. Daha sormadan, ‘ Bizim müþteriler, bu civardaki atölyelerde çalýþan genç iþçilerdir, dedi. Ve ekledi: ‘ Yanlýþ yere geldiniz; isterseniz, fasulye- pilav yemek zorunda deðilsiniz.…Baþka bir yemek de bulunmaz bizde… Arkadaþým atýldý: “ Hayýr! Biz ikimiz de kuru fasulye, pilavý çok severiz ”
Yemeðimizi yerken, arada dolaþan bir görevli delikanlýya sormadan edemedim:
- Genç iþçiler, yemek yerken birbirlerini görememekten ve konuþamamaktan rahatsýz olmuyorlar mý?” Görevli delikanlý:
- Onlarýn gözü ekmekten baþka bir þeyi görmek istemez! Her biri, bir kuru ve pilavla ikiþer ekmek yerler. Sepette dizili ekmek dilimleri azalýp da birbirlerini görmeye baþlamadan bizim ekmek takviyesi yapmamýz hoþlarýna bile gider, dedi.
Çevresinde, ‘Bilge Dede, diye bilinen yaþlý bir adam bir gün gene kitap okumaktaymýþ. Kitapta öyle bir yere gelmiþ ki, o sayfalar, uzun sakalý olanlarýn aklýnýn kýsa olacaðý üstüneymiþ. Bilge Dede’ nin de sakalý uzunmuþ. Adamýn bir caný sýkýlmýþ! Bir caný sýkýlmýþ! Sonunda dayanamamýþ ve ‘ kitap bitmeden, ben bu iþi bitireyim, diye düþünerek sakalýný kýsaltmaya karar vermiþ. Peki ne mi yapmýþ? Anlatayým:
Ýlkin, çaktýðý kibrit sað elinde olduðu halde, sol eliyle de sakalýný ucunu avuçladýðý gibi yanmakta olan kibritle sakalýnýn uçlarýný yakmaya kalkmýþ. Sakal tutuþmuþ ama, ateþ elini de yaktýðý için elini kurtarma derdine düþmemiþ mi? Elini salalýndan çekince sakal tümden ütülmekle kalmamýþ, adamýn yüzü de yanmýþ! Bilge Dede’ yi torunlarý kurtarmýþ.. Dede, kendine gelince, kitaptan okumakta olduðu o sayfanýn altýna, ‘Not: Tecrübe ile sabittir, diye yazmýþ…
Konumuza dönecek olursak, durum ne merkezde? Konuklar, ekmekleri epeyce hakladý da çay bekleme konumuna mý geçtiler yoksa? Yoksa, “ Valla bal, baklavadan iyi gitti!… Elinize saðlýk!.. Allah olmayanlara da versin!... Kesenize bereket!...” diye okumaya falan mý baþladýlar.
En iyisi, durumun ne merkezde olduðunu iyi okumanýz için, eþinize son kez çýkýþýrcasýna seslenmenin zamaný gelmiþtir: “ Haným!... Haným!... Çorbalar bitti bitiyor! Haberin olsun! Yemekleri kat, ben geliyorum.”
Bak iþte gördünüz! Konuklardan kimileri göbeðini kaþýmaya baþladý bile. Karnýný sývazlayanlar ve geðirenler var içlerinde. Ekmeðe gönderdiðiniz gençler, çayý bile beklemeden sývýþtýlar deðil mi? Gene de siz ýsrarcý olabilirsiniz, “ Yahu olur mu… Ben sizlere demedim mi… Bizim yemekler ne olacak? Bari, çayla birlikte taze ekmek zeytin falan atýþtýrýn ”
Bunu demekle çayý da anýmsatmýþ oldunuz. Bu iyi oldu! Ucuz atlattýnýz bana göre. Geçmiþ olsun…
Anadolu bozkýrýnda bohçasýný alarak yýldýz olmak için evden kaçan kýzlarýmýz olur zamam zaman… Türkan Þoray’ dan, Filiz Akýn’ dan ve Fatma Girik’ ten ne farkým var? Ben de, en az onlar kadar güzelim, diye düþünerek evini terk eden kýzlarýn baþýna neler gelir, Allah bilir.. Evet! Allah bilir, ama söylemez! Bu kýzlarýmýzýn Yeþilçam’ da tutunabilmelerinin sözde yolu, rejisörün yatak odasýndan geçtiðini duyduk ve okuduk… Gerçi, O yola girip de, çýkabilenin sayýsý, azýn da azýdýr bana göre. Tüm bunlar da, tecrübelerle sabittir.
Bir yol var ki, nereden ve nasýl geçtiðini gerçekten bilmiyorum ve bilemiyorum. O yol, yaþamakta olduðum ülkemde yazdýklarýmý, yaþadýðým toplumla paylaþabilmenin yoludur. Sahi! Kitap yayýnlatabilmenin yolu nerelerden, örneðin; editörün neresinden geçer? Bilen var mý?
Bir gün gelir de, sofrasýndan her gün çalýnan katýðýnýn derdine düþmeyerek, kuru ekmeði sofranýn temeli belleyen insanlara iliþkin öykülerimi kitaplaþtýrabilirsem, Kriz Ortamýnda Ekonomik Garantili Konuk Aðýrlama Önerileri” adlý öykünün altýna da ‘ Tecrübe ile sabittir, diye yazacaðým