Hiç düşündünüz mü, AŞK sözcüğünün anlamını nedir, diye? Kendi adıma söyleyeyim ki, ben sözlük anlamını araştırmadım. Zira bende herkesler gibi, aynı duygu izleğinde yol aldım. Aşkı imgelerle düşündüm, yazdım, okudum. Dudaklarımızdan zaman zaman, Aşk Olsun diye iki sözcük de dökülür. Ama bu sözcükleri yakın dostlarıma Neden Aşk Olsun da Meşk Olmasın söylemlerim olmuştur.
Efendim sözü fazla uzatmayalım. Aşk (ışk) sözcüğünün anlamı; sarmaşık demektir. Hani şu bahçe ve duvarları saran yeşil sarmaşıklar vardır ya, hatta sürgünlere izin verirseniz duvarları aşıp tüm evi kendi güzelliği ile sarmalayan türlerden. Öyle ki, koca çınarların devrilmesine neden olur. Sadece çınar mı? Hayır, değil tabiî ki, öyle sırnaşık bir bitkidir ki, nerede tutunacak bir dal ve güçlü bir destek görse usulca tutunur, anlamazsınız, bir bakmışsınız, sarmıştır. Çok çabuk da büyür.
Neden peki?
Özü çeker dokusuna. Güneşini emer. Suyunu emer. Kuvvetini alır sardığı canlının. Öyle ki kendi güzelliği ile baş döndürür, ama asıl altındaki gerçeği fark edemezsiniz bile. Altındaki gerçek kendinden verdiğinden çürümektedir, içten içe. Zayıf düşer, sürekli üstteki canlıya vermekten özlerini, o zamana kadar doğadan aldıklarını, yıllarını tüketir. Ne için? Bir başka cana yaşam için kendinden vazgeçiştir bu.
İşte AŞK da öyle sarar yüreği. Tıpkı sarmaşık gibi var olan en özel duyguyu emer ve güçlenir. Sevgidir bu duygu. İnsanın doğasında ruhunu besleyen tek kutsal duygudur. Aşk onu emer de emer. Beslendikce büyür girdiği yürekte. Büyüdükçe daha da ister. Bu kez doymaz, doyuramaz, tükenir yürek. Öyle verir ki sonunda zayıf düşer, aşka yenik düşer. Önce iyi sonra kötü yan etkiler başlar.
Yan etkileri korkunçtur. Öncelikle kalp çarpıntıları, mide kasılmaları, aşırı heyecana bağlı soğuk soğuk terler, vb fizyolojik belirtiler başlar.Daha sonra kişide duygusal değişiklikler baş gösterir. Uykusuzluk, dalgınlık,üzüntü, özlem, yaşama küsmeler, sosyal yaşamdan kopukluklar, kaygılar, kıskançlıklar, paranoya alır başını gider
Peki, böylesi bir yangın başlatırsa aşk, kaos ve kavgalarda peşi sıra gelmez mi? Ya sonrası? İşte aşk alacağını almıştır. Kısıtladığı ve sardığı candan uzaklaşır, en yakındaki canlıya uzanır, onu sarmak ve onda çoğalmak, artmak için. Ve son vurgunu yapar, ayrılık gibi. Koca yürek birden çöker. Aşka teslim olmuştur çünkü.Onun güzelliğinde kendi güzelliğini görmek istemiştir çünkü. Büyülenmiştir.
Hangi insan ve Hangi şair teslim olmamıştır ki aşka? Biraz da Rus Şair Andrey Voznesenskinin aşkı Ozasına seslenişine kulak verelim isterseniz:Ne dersiniz 1933lü yıllara dönelim mi?
**
Nasıl bilebilirdim sinik ve gülünç
Bir kişi gibi, ürkerek giren bir gölge,
Gerçekte korku olduğunu aşkın, söyle?
Selam Oza!..
**
Dilerim hiç bilmezsin, ne denli hüzünlüyüm
İnan, kendimle üzmeyeceğim seni.
İnan, ders olmayacak sana ölümüm.
İnan, yük olmayacağım sana yaşamımla
**
Yıkıyoruz kendimizi böyle duygusal olmakla
Söküp atmalı mı bu yüreği bademcikler gibi yoksa?
**
Şairin yüreğinin, aşkın büyüsüyle nasıl bir duygu rengine boyandığını dizelerinden anlamak mümkündür. Kimi şairler de aşkın sarmaşığı ile sarmaş dolaş olurken, hüzünleri hazlara çevirir. Tıpkı İranlı şair Furug Furuhzadın 1950li yıllarda sevdiğine yazdığı dizelerde olduğu gibi bırakır kendisini aşkın kollarına:
**
..Pişman değilim
Düşünürken yenilgiyi, o acı yenilgiyi
Çünkü ölüm tepesinin doruğunda
Öptüm yazgımın çarmıhını
Ben senim
Seven
Ve kendi içinde olan kimse o
Belli belirsiz bir bağlantı buluyor birden
Pişman değilim
Benden konuş ey sevgilim bir başka benle
Gecenin soğuk caddelerinde
Gene aşk dolu gözlerini gördüğün
Benden!
Ve hatırla beni, kederle öperken o
Gözlerinin altındaki çizgileri(-Çeviren:Onat Kutlar-Celal Hoşravşahi-)
**
Hollandalı Şair Judith Herzberg Yalan adlı şiiriyle yüreğini saran aşka biraz meydan okumuş, biraz da sitemkar sanki;
**
Yalan söyleme bana
Büyük yalanlar sakın söyleme.
Ne olursa olsun
Daha iyidir her şey
Yalanından senin.
Aşk için söyleme
İçinde kıpırdanan şeyler için,
İstediklerin için.
Hüzün daha iyidir
Yalanın yarattığı üzüntüden.
**
Aşkta onuru sorgular, dürüstlük bekler sevgiliden. Bu dizeleri okuduğumda felsefi bir tad aldım. Dolu dolu duygu yüklendiğim dizelerde inanıyorum ki kendimizi de sorguya çekeceğiz:
Tehlike için de söyleme,
Korkunu duyuyorum zaten
Güvenmiyorsan duygularıma eğer
Tanımıyorum demektir seni,
Bu daha da tehlikeli.
Hastalık için de söyleme
O derinliklere inerim daha iyi
Senin tatlı buluşlarında
Kendimi yitirmekten,
O derinliklerde yitiririm kendimi
Ölüm için de söyleme
İkimiz de buradaysak eğer,
Düşüncelerine girememek
Kapalı kalmak dışarıda
Daha mı iyi ölümden sanki? (-Çeviren: Ülkü Tamer-)
**
Bir süre sonra, insanın kanının kimyasında değişiklikler başlamıştır. İşte bu anlarda Aşkın sarmaşık dalları daha da sıkı sarar insanı, umut duyguları umutsuzluğa düşmemek adına bekleyişler başlar. Tekinsiz gecelere eşlik eder uykusuz gözler. Akıl gecenin siyah renginde yiter. Sabahı kucaklayan umut, gün batımlarının alaca karanlığı sarmadan, yorgun düşmeden önce ruhu üşüten sessiz çığlıklarla beslenir adeta. Aşkın sessiz fısıltısıdır bu. Yunanlı Şair Konstantinos Kavafis(-1863-1933-) Dön adlı şiirinde, sevgilisine yazdığı dizelerde benzer bir duygu izleğini takip eder:
**
Dön sık sık sar beni,
Sevgili duygu, dön ve sar-
Bedenin anıları canlanınca,
Ve o eski istek kanı tutuşturunca:
Dudakları ten hatırlayıp
Eller birbirine değiyormuş gibi olunca.
Dön sık sık sar beni gecede,
Dudaklarla ten hatırlayınca.(-Çeviren: Cevat Çapan-)
**
Ve umut solar. Artık aşkın yüreğin duvarlarına, içine kadar uzandığı sarmaşıkları, güz geldiğinde farklı bir duygu rengine boyanır. O renkte muhteşem bir doğa harikasıdır. Rengi kızıla döner. Aşkın rengini, kırmızı dememişler ki boşunaTerk ediş başlar. Kış öncesi o gidişler tek tek yaprak dökümü gibi kopar yürekten. Yürek adeta donar. Bu terk edişler sonrası, hüsran ve ardından hayal kırıklığı gibi bir duygu fırtınası üşütür yüreği. Aşk siyaha boyanır. Bahara kadar, yeni sürgünler vermek için kış uykusuna çekilir sanki Yunanlı Şair Konstantinos Kavafis, Gittim adlı şiiriyle devam eder, sevdanın sürgünlerine hüzün eşlik eder:
**
Dizginleyemedim kendimi.
Aldım başımı gittim,
Gittim ışıltılı geceye;
O yarı gerçek ve kafamda
Yarı belirlenmiş zevklere.
Ve başdöndürücü şaraplar içtim
Şehvetle kucaklaşmaktan
Korkmayanların içtiği
**
Aynı şair kısa süreli ayrılıklardaki, sabırsızlıklarını ele verirken de çelişkilerine ve handikaplı ruh renklerini de katık etmiş, İkindi Güneşi adlı şiirinde:
Bir ikindi saat dörtte ayrıldık,
Yalnız bir haftalığına
Ah, ah!..
Bir türlü sona ermedi o hafta.
**
Hiç düşündünüz mü, bir de eski zaman aşkları vardır. Hani Leyla ile Mecnun, Kerem ile Aslı, Tahir ile Zühre ve ve ve uzar gider aşk masallarıyla, öyküleriyle zamanı üleşir insan. O zamanlarda Aşk daha farklı algılanır, daha kutsal renklere boyanır ve daha asil imgelerle bezenirdi. Bursalı İsmail Beliğin(-1729-) beyitlerinden biri ilgimi çekmişti:
Sakın sen kuy-ı cananı uzakdur sanma ey Mecnun
Seher yola giren aşık gece Leylada akşamlar.
Manası: Ey Mecnun! Aşka tutulduğun andan itibaren sevgilinin yurdunu kendine uzak sanma artık. Çünki seher vakti yola çıkan her aşık, daha o gece Leylada akşamlar.
Yukarıdaki beyit aşkın paranoyalı, yakıcı bir deliliğine işaret eder gibiydi. Ben son olarak 1496 ve 1544 yılları arasında yaşamış, Fransız Şair Clement Marotun Eski Zaman Aşkları adlı şiirinde aşkın ne kadar onurlu, bir o kadar da masum duygularla yüreği sardığınına tanık olmaktayız:
Aşktı bir hüküm süren o eski zamanlarda
Her şey nasıl da yapmacıksız oluverirdi;
Şöyle içten bir demet çiçek verildi miydi
Dünyayı bağışlamak demekti bu sırasında,
Çünkü öylesine yürekten kopup gelirdi.
Ve dokunmadan sevmelerin nasıl da insan belleğinde bir duygu izleği çizdiğini okuyoruz:
Sonra hani bir kere de seviştiler miydi,
Ah bilir misiniz bağlanırlardı nasıl da?
Öyle bir yirmi yıl, otuz yıl: durdukça dünya
O eski zamanlarda
Aynı şair aşkın şimdiki zamanla eski zamanlardaki aşkla karşılaştırır:
Aşkın o hükmü hiç mi hiç yok artık şimdi;
Yapmacık bir gözyaşı, hile düzen sonra da;
İnanmıyorum biri aşk sözü etti miydi,
Çünkü o aşkın değişmesi gerek en başta
Öyle sevişmeli bak, hani sevişirlerdi,
O eski zamanlarda (-Çeviren: İlhan Berk-)
**
Hayatın ateşli yollarında aşkın size sarılarak yürüdüğünüzü düşünebiliyor musunuz?
Bile bile aşka kucak açıyor yüreğimiz.Şahsen ben aşkın değil de sevginin kollarına uzanmak isterim. Ölmek değildir amacımız, sevgiyle yaşamak ve çoğalmaktır
Bundan sonraki yazımda buluşmak umuduyla.
Sevgi ve saygıyla
Yazan ve Derleyen: Emine PİŞİREN
Kaynak: Adam Yayınları-Dünya Yazınından Seçilmiş- Aşk Şiirleri Kitabı.(Yazar:Cevat Çapan-)
