İslam tarihi ve Kur'an, toplumsal yapılar, gelenekler ve kültürler üzerine derinlemesine mesajlar sunar. Bu bağlamda, Nebimiz İbrahim'in babası ve kavmiyle olan diyalogları, toplumsal cinsiyet, gelenek ve putperestlik üzerine önemli dersler içerir. Özellikle, Enbiyâ Suresinin 52. ayetinde geçen "Hani babasına ve kavmine demişti ki: 'Sizin, önlerinde bel büküp eğilmekte olduğunuz bu temsili heykeller nedir?'" (Enbiyâ, 52), İbrahimin karşılaştığı toplumun inançları ve toplumsal yapısı hakkında derin bir içgörü sunmaktadır. Ayet, sadece putperestliğe karşı çıkan bir mücadelenin simgesi değil, aynı zamanda toplumsal cinsiyet ve erkeğin toplumsal etkisiyle ilgili önemli bir soruyu gündeme getiriyor.
İbrahimin babası ve kavmiyle olan konuşmasında önemli bir nokta, toplumsal yapının erkek egemenliğine dayalı olmasıdır. İbrahim'in annesiyle değil de babası ve kavmiyle konuşması, gelenekçi toplumlarda erkeklerin fiziksel ve manevi otoritesinin öne çıktığını göstermektedir. Kadın, toplumun en alt kademesinde yer almakta, söz hakkı bulamamaktadır. Bu durum, tarihsel ve toplumsal yapılarla şekillenen erkek egemenliğinin, dini inançlar ve geleneklerle nasıl birleştiğini gösterir. Müşrik toplumda, erkekler, güçlerini ve iktidarlarını sürdürmek için kadını ezmiş ve onu toplumsal karar süreçlerinden dışlamıştır. İbrahimin annesiyle konuşmaması, bu erkek egemen toplumun yansımasıdır.
Kuranın birçok yerinde erkeklerin kadına karşı tutumu ele alınmış ve özellikle müşrik toplumların kadınları "şeytan" olarak nitelendirdiği, onları toplumsal ve dini olarak marjinalleştirdiği vurgulanmıştır. Oysa İslamda, kadınların her türlü değeri ve hakkı korunmuş, onların toplumsal yaşamda etkin bir şekilde yer alabilmesi için şartlar sunulmuştur. İbrahimin annesine yönelmemesi, İslam öncesi geleneksel toplumların kadınları nasıl bir araç olarak gördüğünü ve bu anlayışın nasıl şirkle birleştiğini gözler önüne serer.
Müşrik toplumların putperestlik anlayışı, sadece dinsel bir sapma değil, aynı zamanda toplumsal cinsiyetle ilgili bir yansıma olarak karşımıza çıkar. İbrahimin babasına ve kavmine yönelttiği sorularda, heykellerin ve putların toplumsal egemenlik anlayışının bir aracı olarak kullanıldığı görülür. Putlar, o dönemde sadece dini bir sembol değil, aynı zamanda erkek egemen toplumun ideolojisinin de birer simgesidir. Erkekler, bu putları kutsal hale getirirken, kadınları bu sürecin dışında tutmuşlardır. İbrahim, bu putları reddetmekte, toplumun en güçlü unsuru olan erkeklerin dini ve toplumsal gücüne karşı çıkmaktadır.
Kuranda bu konuda birçok ayet bulunmaktadır. Örneğin, "Putlara tapanlar, aslında şeytanın peşinden giderler" (Nisa, 60), putperestliğin, toplumsal düzeni bozan ve insanları doğru yoldan saptıran bir inanç sistemi olduğunu gösterir. Erkeklerin bu putları kutsal kabul etmeleri, toplumu yönetme haklarını pekiştirmiş ve kadınları bu sistemin dışında bırakmıştır. İbrahimin mücadele ettiği, sadece yanlış bir inanç değil, aynı zamanda kadınların ve toplumun ezildiği bir sistemdir.
Kuranda, şeytanın insanları saptırıcı rolü sıklıkla vurgulanır. Ancak, geleneksel müşrik toplumların kadınları şeytanla ilişkilendirmeleri, bu anlayışın bir yansımasıdır. Kadın, putperest düşüncelere karşı direnen, doğruyu savunan bir figür yerine, şeytanın bir temsilcisi olarak sunulmuştur. Bu, erkeklerin kendi egemenliklerini sürdürmek için kullandıkları ideolojik bir araçtır. Oysa İslam'da kadın, şeytanla ilişkilendirilebilecek bir figür değildir. Aksine, kadınların hem dini hem de toplumsal olarak onurlu bir yere sahip olmaları gerektiği öğretilmiştir. İbrahimin kavmine yönelttiği sorular, bu kültürel ve toplumsal yanlışları sorgulamak ve insanları doğru yola yönlendirmek için atılan adımlar olmuştur. İbrahim, yalnızca putları değil, aynı zamanda erkek egemen toplumsal yapıyı ve kadınların bu yapının dışında tutulmasını da sorgulamıştır. Bu, toplumsal cinsiyet eşitliği ve doğru dini inançlar konusundaki mesajların erken bir yansımasıdır.
İbrahimin babasına ve kavmine yönelik eleştirileri, sadece putperestliğe karşı bir başkaldırı değil, aynı zamanda toplumsal yapıya, kadınların durumuna ve erkek egemenliğine karşı bir eleştiridir. Kuran, bu tür hikayelerle toplumları sadece dini anlamda değil, aynı zamanda toplumsal ve kültürel olarak da uyandırmayı amaçlamaktadır. İbrahim, kadınların toplumsal yaşamda söz sahibi olmaları gerektiğini savunmasa da, onun mücadelesi, erkek egemen toplumlara karşı bir başkaldırı ve toplumsal düzenin yeniden şekillendirilmesi gerektiği yönünde bir mesaj taşır. Kadınların dışlanması, şeytanlaştırılması ve toplumsal olarak marjinalleştirilmesi, her dönem için bir tehlike oluşturmuş ve İslam bu yanlış inançları düzelterek adaletli bir toplum inşa edilmesini hedeflemiştir. İbrahimin bu mücadelesi, günümüz dünyasında hala geçerli bir çağrıdır.
YZ
