Lozan’da, Ermeni sorunu tek baþýna ele alýnmamýþ, Müslüman olmayan azýnlýklar öbeðine eklenmiþtir. Antlaþmanýn 40. Maddesine göre Müslüman olmayan Türk uyruklarýn, hem hukuk, hem de uygulamada, her yurttaþ gibi ayný iþlem ve ayný güvencelerden yararlanacaklarý, her tür dinsel, sosyal kurum, okul ve benzer yerler kurmak, kendi dillerini kullanmak, dinsel törenlerini özgürce yapmak konusunda eþit haklara sahip olacaklarý belirtilmiþtir. Rum ve Ermeni Patrikhanelerinin siyasal erkten arýndýrýlarak Ýstanbul'da kalmasý onaylanmýþtýr.

Lozan Barýþ Antlaþmasý kararlarýna karþý çýkan Ermeni heyeti konferansa katýlan devletlere bir protesto bildirisi vermiþtir. Bildiride Ermeni sorununun çözümlenmemiþ olduðuna dikkat çekilerek daha önceki Versailles ve Sèvres Antlaþmasý, 1921 Londra ve 1922 Paris kongrelerinde Kürt ve Ermenilere yurt saðlamak için sözler verildiði, ancak, buna uyulmadýðý, dolayýsýyla taraf devletlerin buna bir çözüm bulmasý gerektiði, aksi takdirde barýþýn sürekli olmayacaðý belirtilmiþtir.

Heyet baþkaný Aram Aharonyan, 9 Aðustos 1923 tarihinde hem Milletler Cemiyeti'ne baþvurarak sorunun Milletler Cemiyeti'nin gündemine alýnmasýný talep etmiþ, hem de Müttefik Devletlerin temsilcilerine birer protesto göndererek sanki Ermeniler yokmuþ gibi davranýldýðýný, Lozan Antlaþmasýnýn ne barýþa, ne de adalete yol açmayacaðýný, bu antlaþmaya karþý olduklarýný iletmiþlerdir.

Böylelikle Ermenistan Türkiye’ye karþý ilan edilmemiþ bir savaþý, her ortamda ve her ne pahasýna olursa olsun sürdüreceðini açýkça beyan etmiþtir. Türkiye’nin Birleþmiþ Milletler, ardýndan NATO’ya üye olmasý Ermenistan’ýn bir süre Türkiye’ye karþý saldýrýya geçmesini engellemiþtir. Ancak 1974 Kýbrýs çýkarmasýndan sonra Ermenistan Türkiye karþýtý politikalarýna hýz vermiþ ve Ermeni terör örgütü ASALA devreye girmiþtir.

ERMENÝLER VE TERÖR
Taþnak ve Hýnçak örgütleri 1918 yýlýnda Talat Paþa ve Cemal Paþa'ya suikast düzenlemelerinden 55 yýl geçtikten sonra yeniden terör yöntemine dönmüþlerdir. 1973ten itibaren "Ermenistan'ýn Kurtuluþu Ýçin Ermeni Gizli Ordusu" ASALA ve ARA (Ermeni Ýhtilalci Ordusu) sahneye çýkmýþ, 1984'e kadar yurt dýþýnda görevli 42 Türk diplomatý ile 15 görevliyi þehit etmiþtir.

Avrupa ülkeleri, Suriye ve Lübnan'da üsler edinen Asala, PKK, Kýbrýs Rumlarý ve Yunanistan ile de iþbirliði yapmýþ, 8 Nisan 1980de Lübnan'ýn Sidon kentinde PKK ve ASALA ortak basýn toplantýsý düzenlemiþtir. 1984 yýlýndan itibaren Ermenistan terör eylemlerine destek vermeyi yavaþ yavaþ kesmiþ, onun yerine PKK sahneye çýkmýþ, ASALA geri planda kalmýþtýr.

4 Haziran 1993de Hýnçak Partisi ile terör örgütleri Beyrut PKK merkezinde toplantýlar yapmýþlar, kiliselerde düzenlenen ve Lübnan Ermeni Ortodoks Baþepiskoposu ile Hýnçak yetkililerin katýldýðý ayin ve toplantýlarda, Türkiye'de iç savaþýn devam edeceði, Türk ekonomisinin iflas sürükleneceði, ülkenin bölünerek bir Kürt devletinin kurulacaðý, Ermenilerin Kürtlerin mücadelesini desteklemeleri gerektiði gibi konular paylaþýlmýþtýr.

ERMENÝSTAN-AZERBAYCAN SAVAÞI
Bu arada 1988 yýlýndan itibaren SSCB'nin daðýlmaya baþlamasý ve aþýrý sað akýmlarýn hýz kazanmasýyla 20 Þubat 1988'de Azerbaycan ile Ermenistan arasýnda sýnýr anlaþmazlýðý yüzünden savaþ çýkar. 23 Aðustos 1991'de Ermenistan, 30 Aðustos'ta ise Azerbaycan SSCB’den ayrýlýp baðýmsýzlýklarýný kazandýklarý halde savaþ devam eder. 25 Aralýk 1991 de Sovyetler Birliði "Rusya Federasyonu" na dönüþür..

Ermenistan Azerbaycan'a ait ancak Ermeni nüfusun çoðunlukta olduðu Daðlýk Karabað bölgesini ele geçirir, ardýndan Laçin Koridoru ‘nu iþgal eder. Çatýþmalar 1994'te Azerbaycan'ýn yenilgisiyle sonuçlanýr. Rusya Federasyonu'nun araya girmesiyle ateþkes ilan edilir.

Ermenistan'ýn 2 katý asker ve silah gücüne sahip 10 milyonluk koskoca Azerbaycan'ýn nasýl olup da 3 milyonluk minicik Ermenistan'a yenildiði araþtýrýlmasý gereken bir konudur. Görünen o ki Azerilerin beceriksizliði bir yana, Ermeni asker ve komutanlarýn I. ve II. Dünya Savaþý sýrasýnda Çarlýk ordusu ve Kýzýl Ordu'da elde ettikleri deneyimler savaþý kazanmalarýnda etkin olmuþtur. Oysa, Rus ordusundaki Azeriler sürekli geri hizmette tutulduklarýndan akademik askeri bilgi ve yetenekten yoksundular.

Ýki ülke arasýnda savaþ þu an için sona ermiþ olsa da, zaman zaman sýnýr çatýþmalarý yaþanmakta ve Ermenistan Azerbaycan topraklarýnýn %20'sini halen de facto iþgal altýnda tutmaktadýr. 25–26 Þubat 1992'de Ermenistan ordusunun Azeri halký topluca katlettiði "Hocalý Katliamý" Ýnsan Haklarý Ýzleme Örgütü de dahil olmak üzere birçok uluslararasý örgüt tarafýndan soykýrým olarak kabul edilmektedir. (Gelecek bölüm: Ermeni soykýrým iddialarýnýn irdelenmesi)