Gezgin Þehmuz daha önce adýný hiç duymadýðý bir ülkeye gitmiþ. Bu ülkenin insanlarý mert, dürüst ve cengâver kimselermiþ. Komþu ülkelerden birisi hariç diðerleriyle iyi geçinirlermiþ. O iyi geçinemedikleri ülkenin kralý kendi halkýna bile rahat, huzur vermezmiþ. Ortada hiçbir sebep yokken sefere çýkýlacak diye para toplar, genç-yaþlý demeden herkesi silah altýna alýr, küçük bir sýnýr olayýný bahane ederek komþu ülkelerden birine saldýrýp savaþ çýkarýrmýþ. Gezgin Þehmuz’un ziyaret ettiði ülkenin hükümdarý iki ay önce ordusuyla birlikte þýmarýk krala haddini bildirmek için, sýnýrý geçmiþ. Oðlu on dört yaþýnda olduðundan ülkenin yönetimini Vezir Cambaz Ali’ye býrakmýþ.

Gezgin Þehmuz köy, kasaba, þehir demeden ülkenin birçok yerini gezmiþ, dolaþmýþ, yeni insanlarla tanýþmýþ. Anlatmýþlar, dinlemiþ; anlatmýþ, dinlemiþler. Bir gün akþamüzeri gecelemek için bir han önünde durmuþ. Atýný ahýra bakan hizmetkâra teslim edip hana çýkmýþ. Akþam yemeði biraz sonra yenilecekmiþ. Kendisini sofraya buyur etmiþler. Yemekler yendikten sonra, Gezgin Þehmuz ocaðýn önüne oturmuþ, diðer dört yolcuyla sohbet etmeye baþlamýþ.
Aradan yarým saat geçmiþ geçmemiþ, han kapýsý kuvvetlice çalýnmýþ. Hancý kapýyý açar açmaz içeri on bir tane asker girmiþ. Gezgin Þehmuz ve öteki yolculara: “ Bize karþý gelmezseniz, size zarar gelmez. Sesinizi çýkarmayýn. Yemek yiyip birkaç saat sonra çekip gideceðiz “ demiþler. Orada bulunanlarýn ellerini, ayaklarýný baðlayýp, mahzene kapatmýþlar.

Yüzbaþý Halil ve askerleri Vezir Cambaz Ali görevli olarak göndermiþ. Cambaz Ali, maliye iþlerinden sorumluymuþ. Hazinede toplanan paralar, altýnlar, gümüþler, onun hazine defterine yazýlýrmýþ. Gelirler, giderler, harcamalar bu defterde açýkça belirtilirmiþ. Vezir olduðu ilk yýllarda maliye iþlerini dürüst bir þekilde idare etmiþ ve padiþahýn güvenini kazanmýþ. Sonralarý padiþahýn güvenini kötüye kullanmaya baþlamýþ, yoksulluk sýnýrýnýn biraz ötesinde yaþayan halktan alýnan vergileri çoðaltarak, bu paralarla akýl almaz harcamalar yapmaya, kendisine evler, araziler satýn almaya baþlamýþ.

Padiþahýn iki aydýr ülke dýþýnda olmasýndan yararlanan Cambaz Ali, üst düzeydeki yöneticiliklere kendi adamlarýný tayin ederek, bir oldu-bitti ile padiþah olmak istiyormuþ. Padiþahýn oðlu Þehzade Veli bir ay önce bu durumun farkýna varmýþ. Bir gece gizlice vezirin odasýna girip hazine defterini, padiþahýn mührünü ve önemli evraklarý almýþ, padiþaha durumu haber vermek için, kendisine çok baðlý dört adamýyla birlikte saraydan ayrýlmýþ. Sabahleyin hazine defteri, padiþahýn mührü ve önemli evraklarýn çalýndýðýný, gece yarýsý þehzadenin saraydan ayrýldýðýný öðrenen Cambaz Ali, hemen Yüzbaþý Halil’i takibe çýkarmýþ. Yüzbaþý Halil askerlerle birlikte þehzadenin peþine düþmüþ. Günlerce þehzadenin izini sürdükten sonra, kestirmeden onlarýn önüne çýkýp, bu hana gelmiþler. Þehzade mecburen bu hana uðrayacakmýþ, çünkü þehirler arasýndaki yollarda dinlenme yerleri fazla deðilmiþ ve aralarý oldukça uzakmýþ.

Gece yarýsýna doðru þehzade ve dört adamý han kapýsýndan içeri girer girmez kýskývrak yakalanmýþlar. Hazine defteri, padiþahýn mührü ve önemli evraklar gelenlerin üstünde bulunamamýþ. Bu duruma çok sinirlenen Yüzbaþý Halil: “ Ben size onlarý sakladýðýnýz yeri söyletirim “ diye baðýrmýþ ve askerlere dönerek: “ Bunlarý mahzene indirip baðlayýn. Ben az sonra geliyorum “ diye emir vermiþ.
Yüzbaþý Halil mahzende direklere baðlanmýþ olan þehzade ve adamlarýnýn karþýsýna geçerek: “ Beyler, þimdi söyleyin bakalým, evraklar nerde? “ diye sormuþ.

Þehzade Veli: “ Evraklar padiþah babamýn, neden sana vereyim? Evraklarý aldýðýn zaman Vezir Cambaz Ali’ye vermeyecek misin sanki? O vezir ki, bu ülkeyi uçuruma sürüklüyor. Halkýn parasýný kendi çýkarý için kullanýyor. Babam iki aydýr seferde olduðundan saraydaki ve ülke içindeki yöneticileri deðiþtiriyor. Amacý belli: Tahtý ele geçirip, padiþah olmak. Böylesine hýyanet içinde bulunan birinin oyuncaðý olduðun için utanç duymalýsýn yüzbaþý. “

Þehzadenin söyledikleri karþýsýnda önce bir adým gerileyen yüzbaþý: “ Yalan bunlar, yalan! Padiþahýmýzý çok severiz ve gönülden baðlýyýz. Vezir için söylediklerinin hepsi iftira. Padiþahýmýz kendisine güvenmeseydi sefere giderken ülke yönetimini býrakmazdý. Sense veziri kýskandýn. Evraklarý çaldýn, kaçýyorsun. Tahtý ele geçirmek isteyen sen olmayasýn sakýn. “ dedikten sonra tekrar sormuþ: “ Son defa soruyorum. Evraklarý nereye sakladýðýnýzý söyleyin? Yoksa zor kullanmak zorunda kalacaðým. “

Yüzbaþý Halil biraz bekledikten sonra, þehzadenin üstüne yürüyerek, yumruðunu vurmak için kaldýrmýþ. Ýþte tam bu sýrada han görevlileri ve yolcularla birlikte elleri, ayaklarý baðlý vaziyette oturan Gezgin Þehmuz söze karýþmýþ ve þöyle demiþ: “ Ýnsan yumruðunu sýktýðý zaman gerçeði, avucunun içinde parmaklarýyla tuttuðunu sanýr. Gerçekleri göremeyen gözler daima yanýlýrlar. Yüzbaþý!.. Parmaklarýný gevþetip yumruðunu açmaný isterim. Avucunun içinde sandýðýn gerçek kocaman bir hiç. “ Mahzende bulunanlar baþlarýný Gezgin Þehmuz’un bulunduðu tarafa çevirmiþler. Yüzbaþý daha sonra havada asýlý kalan yumruðunu açmýþ, bakmýþ.

Gezgin Þehmuz: “ Bir ay önce ülkenize geldim. Þehirler, kasabalar, köyler gördüm. Pek çok insanla tanýþtým. Vezir Cambaz Ali’nin on kuruþluk bir iþi elli kuruþa mal ettiðini söylediler. Þehzadenin söylediklerine katýlýyorum. Az önce, padiþahýmýzý çok severiz ve gönülden baðlýyýz, dedin. Bu baðlýlýðý göstermenin zamaný geldi. “
Bunun üzerine yüzbaþý þunlarý söylemiþ: “ Bunlar ne kadar derin ve anlamlý sözler. Etkilenmemek elde deðil. Ancak bir bilge bu þekilde konuþabilir. Arkadaþ, kimsin sen böyle? “
“ Ben Gezgin Þehmuz’um. “
“ Vay, sen Gezgin Þehmuz musun? Neden daha önce söylemedin? Çözün gezgini. “

Þehzade ve diðer baðlý bulunanlar da serbest býrakýlmýþlar. Yýllardýr maceralarýný dinledikleri Gezgin Þehmuz iþte karþýlarýndaydý. O, daima doðru düþünür, doðru söylerdi. Mutlak tarafsýzlýk ilkesine sýký sýkýya baðlýydý. Þimdiye kadar gezdiði, dolaþtýðý birçok ülke halkýna büyük yararlarý dokunmuþtu. Herkes, onun öðrettiklerinden payýný alýyordu. Daha sonra Gezgin Þehmuz, Þehzade Veli, Yüzbaþý Halil ve diðer askerler atlarýna binip padiþahý karþýlamak üzere güneye doðru yollarýna devam etmiþler. Padiþah ise, ordusuyla birlikte sýnýrý geçtikten sonra düþman karargâhýna yaptýklarý ani bir baskýnla þýmarýk kral öldürülmüþ, yerine barýþ yanlýsý bir kral tayin edilmiþ. Büyük bir savaþ olmadan iki ülke arasýnda barýþ antlaþmasý imzalanmýþ.

Dönüþ yolunda padiþahý, Gezgin Þehmuz, Þehzade Veli, Yüzbaþý Halil ve diðer askerler karþýlamýþ. Þehzade, padiþaha, Gezgin Þehmuz’u tanýþtýrdýktan sonra bütün olanlarý anlatmýþ. Buna çok sinirlenen padiþah ordusuyla birlikte ileri yürüyüþe geçmiþ. Planlarýnýn bozulduðunu öðrenen Cambaz Ali, devlet hazinesinde altýn-gümüþ deðerli ne varsa bir arabaya yükleyip saraydan kaçmýþ. Komþu bir ülkeye sýðýnmak için batýya doðru giderken, yolda kendisini tanýyan köylüler tarafýndan yakalanmýþ. Padiþaha teslim edilmiþ. Þehzadeden þüphelendiði ve hata yaptýðý için onuru kýrýlan Yüzbaþý Halil’in istifasý kabul edilmiþ.

Gezgin Þehmuz, sarayda iki ay misafir kalmýþ. Padiþah, þehzade ve diðer yöneticilerle en iyi devlet yönetiminin halk yararýna olan birçok sorunun çözümlenmesiyle gerçekleþeceði konusunda fikir birliðine vardýktan sonra, yeni ülkeler görmek, yeni insanlarla tanýþmak üzere atýna binip yollara düþmüþ.

SON

Yazan: Serdar Yýldýrým