Atatürk modernleþmenin sadece rasyonalizmle olmasý gerektiðine inanmamaktaydý. Her þeyin akla dayanacaðý bir modern dünyada her þeyin rengini ve ruhunu kaybedeceðini görmekteydi. Yani modern hayat içindeki insan dine daha çok ihtiyaç duyacaktý. Çünkü grilikten ve maddenin aðýr baskýsýndan bunalacaktý. Ýnsan aklýnýn, fikrinin ötesinde baþka renkler ve çizgiler peþinde koþacaktý. Bunu bilen Atatürk Diyanet Ýþleri Baþkanlýðýný kurdu. Türkiye’de medeniyetin, dini ortadan kaldýrarak deðil de, bunun yerine, dini akla ve bilime dayandýrarak geliþeceðine inanmaktaydý.
Ýnsanlarda din duygusu her zaman vardý. Ýster Tanrý’yý kabul etsin ister etmesin bütün inançlarýn çýkýþ noktasýný din teþkil etmekteydi. Bu yüzden dini inkar etmek toplumu inkar etmekti. Çünkü insanlarý bir araya getiren ve yine toluma ivme kazandýran güçlerden biri de dindi.
Dikkat edilirse resmin, mimarinin, edebiyatýn ilham yoðunluðunu din düþüncesi oluþturmaktaydý. Antik þehirlerden kalan kalýntýlara bakýldýðýnda aðýrlýðý tapýnaklar oluþturmaktaydý. Bugüne bakýldýðýnda ise Avrupa þehirlerinde ve dünyanýn birçok yerinde en çok dikkat çeken yapýlar yine tapýnaklardý.
Atatürk sahip olduðu o engin zekasýyla bunlarýn farkýndaydý. Bu yüzden Ýslam dinini hor görmemiþ ve onu her türlü yobazlýktan arýndýrmaya çalýþmýþtý.
Bugün itibarýyla bakýldýðýnda Türkiye’deki Müslümanlar modernleþmekteydi. Kendilerini geliþtirmekte ve içine kapanýk deðil; rasyonel dünyada aklýyla, fikriyle, görüntüsüyle var olmaya çalýþan bir konuma gelmekteydi. Türban bu çýkýþlardan ve modern dünyaya adým atýþlardan sadece biriydi.Hal böyle olunca bu kadar yol alan insanlarýn geriye dönmek isteyeceklerini ve karanlýðý isteyeceklerini düþünmek yanlýþtý.
Öyleyse Türkiye’deki en büyük sorun neydi? Herkes kendi doðrultusunda cevap verecekti; ama bilinmeliydi ki en büyük sorun dýþ borçtu. Türkiye’ye en çok kimin ihanet ettiðini, bu ülkeyi en çok borçlandýranda aramak lazýmdý.