ATATÜRK VE HATAY



Aþaðýya aldýðým yazý Milli Yasýn 10'ncu günü, 19 Sonteþrin 1938 Cumartesi günü, Ulus Gazetesinden alýnmýþtýr. Bu çok önemli ve tarihi yazýnýn gazete sayfalarýnda kaybolmasýna gönlüm razý gelmedi. Ýstedim ki, bilinsin okunsun. Yazýyý, Ahmet Þükrü Esmer kaleme almýþ. Yine ayný gazetede , "Hatay, Lübnan ve Suriye'den milli cenaze törenine iþtirak edecek heyetler de bu sabahki Toros ekspresiyle þehrimize gelecekler" açýklamasý yapýlmýþ.

“Kadirþinas Hatay halkýnýn mümesilleri, evvelki gün Hatay millet meclisinin toplantýsýnda, Atatürk'ün ölümünden doðan teselli bulmaz yaþta ana vatan Türkleriyle beraber olduklarýný heyecanlý sözlerle anlattýlar. Bu hislerin samimiyetinden þüphe edilemez, Atatürk Cumhuriyet Türkiye'sinin kurtarýcýsý olduðu gibi, Hatay da istiklalini Atatürk'e borçludur. 1936 senesinden beri, Atatürk'ün meþgul olduðu baþlýca mesele Hatay'ýn istiklali olmuþtur. Ve her meþgul olduðu iþi baþardýðý gibi, Hatay'a da istiklal temin ettikten sonra maddi hayattan ayrýlmýþtýr.

Fakat Hatay meselesi, Atatürk'ü milli mücadeleden beri, ehemmiyetli iþ halinde meþgul etmekteydi. 1921 senesi martýnda Adana'ya yaptýðý tarihi seyahat esnasýnda kendisini istikbale gelen Antakya'lýlara:

-Kýrk asýrlýk Türk yurdu düþman elinde esir kalamaz., diyerek, Hatay'ýn istikbali hakkýnda en büyük teminatý vermiþti.

Türk Hatay, kurtarýcýdan bu teminatý aldýktan sonra istikbalinden emindi. Fakat iþaret edilen hedefe varmak için uzun seneler beklemek lazým geldi. Hatay'ýn istatüsü, 1921 mukavelesiyle tesbit edilmiþti. Ýmzasýna ve sözüne sadýk olan Türkiye'nin, bu mukavele hükümlerini deðiþtirmekte ön ayak olmasýný Atatürk tasvip etmedi.

Nihayet 1936 senesinde Suriye ile Fransa arasýndaki münasebetlerin yeni baþtan tanzimi için mukavele imzalandý. 1921 mukavelesi, onu imzalýyan iki devletten biri olan Fransa tarafýndan deðiþtirilmiþ demekti. 1921 Mukavelesinin çerçevesi içinde Hatay Türklerinin haklarýný temin etmek Cumhuriyet Türkiye'si için bir dava halini aldý. Atatürk, bundan sonra bu davanýn þümul ve ehemmiyetini tebarüz ettirmek için hiç bir fýrsatý kaçýrmamýþtýr. Kendisini nihayet mezara sürükleyen hastalýðý içinde de gündüz düþündüðü ve meþgul olduðu en ehemmiyetli mesele de Hatay iþi olmuþtur. Hatay davasý bu memlekette yaþýyan halka mesut, bir hayat, çalýþma hakký ve refah temin eden bugünkü neticeye varýncaya kadar çok çetin safhalar girip çýkmýþtý. Atatürk, kendisine mahsus azimle ve metanetle sonuna kadar çalýþtý. Ve nihayet iki ay evvel bütün varlýðýný kendi, ne borçlu olan devletin mekanizmasý kurulduðu zaman, baþýna geçen Ekselans Sökmen'e çektiði telgrafta Hatay hakkýndaki alakasýnýn daima devam edeceðini bildirdi. Atatürk bu telgrafýnda diyordu ki:

-Bu kýymetli diyarýn en yüksek makam ve vazifesini ihraz ve deruhte etmiþ olmanýzdan dolayý sizi tebrik ederken inkiþafýný daima alaka ve muhabbetle takip edeceðim. Hatay'daki faaliyetinizde muvaffakiyetler temenni ederim.

Eylülün ilk haftasýnda çekilen bu telgraftan sonra Atatürk ancak iki ay yaþamýþtýr. Fakat Cumhuriyet Türkiye'si kadar kendi eseri olan bu Türk yurdunun sükun içinde çalýþýr bir halde býraktýðý için gözleri arkada kalmamýþtýr. “ Kaynak: A. Þ. Esmer, Ulus Gazetesi, sf: 3, 19.11.1938