AKIL
     Allah-ü Teala’nýn insanoðluna ihsan ettiði en büyük nimet þüphesiz ki Akýldýr.Türk Dil Kurumunun internet sayfasýnda Düþünme,anlama ve kavrama gücü, us.olarak geçen akýl Diyanet Ýslam Ansiklopedisinde de Ýnsaný diðer canlýlardan ayýran ve onu sorumlu kýlan temyiz gücü, düþünme ve anlama melekesi olarak tarif edilmektedir.Dini mükellefiyetin þartlarýndan birisi ve de en önemlisi akýldýr.
     Kur’ân-ý Kerîm’e göre insaný insan yapan, onun her türlü aksiyonlarýna anlam kazandýran ve ilâhî emirler karþýsýnda insanýn yükümlülük ve sorumluluk altýna girmesini saðlayan akýldýr.
     Kur’an’da akýl kelimesi biri geçmiþ, diðerleri geniþ zaman kipinde olmak üzere kýrk dokuz yerde fiil þeklinde geçmektedir.Kur’ân-ý Kerîm “ancak bilenlerin akledebileceðini” söyler (el-Ankebût 29/43). Bu gücü ve bu bilgiyi iyi kullanmadýklarý için kâfirleri, “... Onlar
saðýrdýrlar, dilsizdirler, kördürler; bu yüzden akledemezler” (el-Bakara 2/171) diyerek yermiþ, “O, aklýný kullanmayanlara kötü bir azap verir” (Yûnus 10/100) âyetiyle bütün insanlýðý uyarmýþ ve akýllarýný kullananlarýn cehennem azabýndan kurtulacaklarý (bk. el-Mülk 67/10) belirtilmiþtir. Kur’an’ýn birçok âyetinde, akýl sayesinde kazanýlan bilginin gene bu gücün kontrolünde kullanýlmasý gerektiði, bunu yapmayanlarýn sorumlu tutulacaðý sýk sýk ifade edilmektedir. Kur’ân-ý Kerîm’de, eþyadaki nizamý anlama gücüne sahip olan akla, ayný zamanda ilâhî hakikatleri sezme, anlama ve onlarýn üzerinde düþünüp yorum yapma görev ve yetkisi de verilmiþtir. Nitekim, “Allah âyetlerini akledesiniz diye açýklamaktadýr” (el-Bakara 2/242) âyetiyle aklýn bu fonksiyonuna iþaret edilmiþtir.

     Ýnternet üzerinden yayýn yapan Derin Düþünce.org’un Kayýp Kelimelerin Ýzini Süren Derin Lügat’inde akýl için þöyle yazýlmýþ:Akýl / Zekâ / Reason / Intelligence / ne deðildir?
     Akýl (reason) ile zekâ (intelligence) farklýdýr. Batý 19cu asýrdan itibaren ikisinin ayný þey olduðunu zannetmiþ ve ikisine birden “reason / raison” demeye baþlamýþ. Zekâ sayýlabilen, maddî çokluklarýn hesabýný tutar. Akýl ise manevî deðerlerin terazisidir. Akýl (reason) iyi-kötü veya güzel-çirkin gibi ayrým yapar. Bir referans sistemine, deðerler manzumesine dayanarak ayrým /yargý/tercih yapmaya yarar.
     Nedir? Farukiyet (ing. discernement) dediðimiz kabiliyetin öznesidir akýl; insana mahsustur. Oysa hayvan ile ortak olan zekâ “teknik” problemleri çözmeye yarar. Zekânýn kapsama alaný dünya ile sýnýrlý iken akýl Ahiret’i de hesaba katar. Arý kovana en yakýn çiçeði bulur, diðer arýlara bildirir. Zekâ maddî bir faydayý elde etmek ya da cismanî bir tehditten kaçmak için kullanýlýr. Bir saniyede 100.000 insaný ve sayýsýz aðacý, böceði, kediyi, köpeði öldürecek olan atom bombasýný yapabilmek zekâ ister ama o bombayý Hiroþima üzerine atmamak için akýllý olmak gerekir: “Akl-ý meâd, melek-i mukarreb bunlar bizi Allah’a dâvet eder. Kalbimize hidâyet yolunu açar, rûh ufkumuzu geniþletir. Akl-ý meâþ ise, bizi dünya iþlerine doðru çeker götürür. Bize Allah’ý unutturur. Ceddimizin yâni Hz. Âdem’in cennetten kovulmasýna sebep olan þeytan, bu dünyada da bizim peþimizi býrakmaz, bizi nefsânî arzularýn meyvelerini yemeðe teþvik eder de, iç rahatlýðýndan, huzur cennetinden uzaklaþtýrýr.”(Tâiyye Þerhi/Kâþânî Hazretleri) Derin Lugat 9.0
     Bu ifadelerden benim anladýðým,sizlerinde anlayacaðýnýz üzere;her zeki insan akýllý olamayacaðý gibi her akýllý insanýn da normalin üstünde bir zeka seviyesine sahip olmasý gerekmiyor.Aklýný kalbinin emrine vermeyen insan da ne kadar zeki olursa olsun bir önemi yok bence.Yani Allah-ü Teala(cc)yý bilmeyen,emrine itaat etmeyenin zekasýnýn önemi yok. Çünkü imanýn kalple olduðuna inanýrým.Ebu Cehil kabilesinin lideriydi.Peygamberimizi(sav) her gün gören,tanýyan biriydi ama iman etmedi.Asr-ý Saadette Peygamber Efendimize iman etmeyen pek çok ilim sahibi vardý.Efendimiz tarafýndan Bedir savaþý esirlerine fidye olarak on müslümana okuma yazma öðretmek olarak belirlenmiþti.Daha sonraki zamanlarda irþad makamýndaki bazý Nakþibendi þeyhlerinin ümmi olduklarý,bazý ünlü mutasavvýflarýn ise kendilerini Ümmi olarak niteledikleri(Yunus Emre) bibilinmektedir.
     Günümüzde de ilim sahibi pek çok kiþinin Ateist olduðunu biliyoruz.Bu durum bilinen kiþilerin Akýlsýz olmalarýný engellemiyor. 21/03/2018
CEHALET

Ýslam ýstýlahýnda Cehalet kavramýnýn büyük önemi vardýr.Ýslam tarihinde Ebu Cehil (Cehaletin Babasý) olarak tanýnan kiþinin adý Amr bin Hiþam’dýr.Ýnadýndan dolabý Ýslam’ý
kabul etmediði için bu ünvanla anýlmýþtýr.Kureyþ kabilesi tarafýndan oldukça zeki ve bilgeli bir insan olarak bilinirdi. https://www.yeniakit.com.tr/kimdir/Ebu_Cehil
     Cehalet kelimesi ilim sahibi,akademik ünvaný,muteber bir diplomasý olmamak olarak toplum algýmýza yerleþmiþ durumda.Halbuki cehalet ve cahiliye kavramlarý Ýslami kavramlardýr. Ve diploma veya ünvanla alakasý yoktur.Allah-ü Teala(cc) Yüce Kitabýmýzýn pek çok yerinde cahillerden,cehaletten ve cahiliyeden bahsetmiþtir. Kur'an-ý Kerîm inkârcýlarý:"..Cehalet içerisinde kalmýþ (bilgisizliðe saplanýp kalan)gafiller" (ez-Zariyat, 51/11) olarak zikreder.
     Yine cahillerden sakýnmak için; " Âf yolunu tut, baðýþla, mâruf olan þeyleri emret, cahillerden yüz çevir. " (el-A'râf 7/199) buyurulur.
     Bilgisiz insanlar körler gibidir: "Hiç bilenlerle bilmeyenler bir olur mu?" (ez-Zümer, 39/9). "Aynen görenle görmeyenin bir olmadýðý gibi."Sonra kederin ardýndan üzerinize bir güvenlik (duygusu) indirdi,bir uyuklama ki,içinizden bir grubu sarýveriyordu. Bir grup da, canlarý derdine düþmüþtü; Allah'a karþý haksýz yere cahiliye zannýyla zanlara kapýlarak: "Bu iþten bize ne var ki?" diyorlardý. De ki: "Þüphesiz iþin tümü Allah'ýndýr."(”Sonra o kederin ardýndan (Allah) üzerinize içinizden bir kýsmýný örtüp bürüyen bir güven, bir uyku indirdi. Bir kýsmýnýz da kendi canlarýnýn kaygýsýna düþmüþtü. Allah'a karþý cahiliye zanný gibi gerçek dýþý zanda bulunuyorlar; "Bu iþte bizim hiçbir dahlimiz yok" diyorlardý. De ki: "Bütün iþ, Allah'ýndýr." Onlar sana açýklayamadýklarýný içlerinde saklýyorlar ve diyorlar ki: "Bu konuda bizim elimizde bir þey olsaydý burada öldürülmezdik." De ki: "Evlerinizde dahi olsaydýnýz, üzerlerine öldürülmesi yazýlmýþ bulunanlar mutlaka yatacaklarý (öldürülecekleri) yerlere çýkýp gideceklerdi. Allah bunu göðüslerinizdekini denemek, kalplerinizdekini arýndýrmak için yaptý. Allah göðüslerin özünü (kalplerde olaný) bilir."Âl-i Ýmrân : 154 )
     Onlar hâlâ cahiliye devrinin hükmünü mü istiyorlar? Kesin olarak inanacak bir toplum için, kimin hükmü Allah'ýnkinden daha güzeldir? Mâide : 50
     Evlerinizde oturun. Önceki cahiliye dönemi kadýnlarýnýn açýlýp saçýldýðý gibi siz de açýlýp saçýlmayýn. Namazý kýlýn, zekatý verin. Allah'a ve Resülüne itaat edin. Ey Peygamberin ev halký! Allah sizden ancak günah kirini gidermek ve sizi tertemiz yapmak istiyor. Ahzâb : 33
     Hani inkar edenler kalplerine taassubu, cahiliye taassubunu yerleþtirmiþlerdi. Allah ise, Peygamberine ve inananlara huzur ve güvenini indirmiþ ve onlarýn takva (Allah'a karþý gelmekten sakýnma) sözünü tutmalarýný saðlamýþtý. Zâten onlar buna lâyýk ve ehil idiler. Allah her þeyi hakkýyla bilmektedir. Feth : 26
     Ayetler dikkatle okunduðunda anlaþýlacaðý üzere cahiller; Allah-ü Teala’yý unutmuþ olan, gafil,bilgisiz,dini ilimlerden habersiz,Allah-ü Teala’nýn hükümlerine itaat etmeyen kiþiler olup, cahiliye ise cahillerin yaþadýklarý ve etkin olduklarý zaman kast edilmektedir. Ýslam tarihinde Ýslam öncesi Araplarýn yaþadýklarý dönem Cahiliye dönemi olarak adlandýrýlýr. Bu dönemde edebiyatta ileri durumda olmalarna raðmen arap toplumunda toplumsal yozlaþma ve ahlaki çöküntü had safhadaydý.
     Birde Ehl-i Tasavvufun farklý manada kullandýðý cehalet (okuma yazma bilmez) kavramý vardýr.Ehl-i Tasavvuf bir Allah dostuna baðlandýðýnda kendisini cahil(okuma yazma bilmez) olarak görür.Ehl-i Sünnet tasavvufunda ilerlemek isteyenin yapmasý gereken de budur. Çünkü insanýn bildikleri öðrenmesi gerekenleri engeller.Bu iddianýn en bilinen misali Yunus Emre’ dir.Toplumsal hafýzamýzýn aksine Yunus Emre ilimsiz cahillerden deðildir. Þiirlerinden Medrese mezunu olduðu anlaþýlmaktadýr.Þeyhinden öðrenecekleri için eskiden bildiði her þeyi unutmaya hazýr ve kabul etmiþtir. Hâce Abdülhâlýk-ý Goncdevânî “kuddise sirruh” buyurdu ki;Yâd-i dâþtdan sonra, mertebe yokdur, ötesi cehâletdir.(Yad daþt:Murakabe mertebesine ulaþtýktan sonra sâlikin lisanla belli sayýda Kelime-i tevhid'i zikretmesidir. Bu yoldan kalbin pasý silineceðinden þühûd mertebesine ulaþýlýr, kâinattaki sýnýrsýz çoklukta vahdaniyet-i ilâhi müþâhede edilir.21/03/2018

     Cehalet bilgisizlikle eþ anlamlý olarak kullanýldýðýna göre;Allah-ü Teala(cc)nýn kudretini idrak edememektir.