Türkiye'de asgari ücret net 8.500 Türk Lirası ve yaklaşık ev kiraları İstanbul'da en düşük 10.000 Türk Lirası. Bu durumda asgari ücretle çalışan bir ailenin geçimini sağlaması çok zor. Hele ki taze ve sağlıklı gıda tüketmek istiyorsa, bütçesini çok zorlayacaktır.

Bu gerçeklere rağmen, bazı şirketler işçilerine adil ve yeterli bir ücret teklif etmek yerine, onları sömürmeye çalışmaktadır. Örneğin, taze ve sağlıklı gıda üretip, dağıtan bir şirketin deneyimli teknik personeline 10.000 Türk Lirası aylık maaş teklifinde bulunduğunu duyduk. Üstelik bu personelin gerektiğinde üretime destek vereceği de söyleniyor. Bu şirket birçok teknik personel ile görüşüyor fakat 15 gün olmasına karşın bu takım oyuncusunu bulamıyor. Sonra gerek arkadaş ortamlarında gerekse sosyal medya hesaplarında "Nerede bu işsiz, iş arayanlar?" diye soruyorlar.

     Bu şirketin yöneticileri acaba kendileri bu maaşla çalışmayı kabul ederler mi? Ya da ailelerine bu maaşla nasıl bakacaklarını düşünürler mi? Bu soruların cevabını biliyoruz: Hayır. Çünkü onlar işçinin emeğini değil, kârını düşünüyorlar. Onlar işçinin adını modern köleden köleye dönüştürmeye çalışan kişiler.

Bu kişilerin karşısında ise işçilerin haklarını savunan sendikalar, sivil toplum kuruluşları ve siyasi partiler var. Fakat bu siyasi partiler bundan önce aktif bir biçimde işçileri savunamadılar. Bu kurumlar asgari ücretin yükseltilmesi, iş güvencesinin sağlanması, çalışma koşullarının iyileştirilmesi için mücadele ediyorlar. Asgari ücret zammı için ikinci toplantının 19 Haziran 2023 Pazartesi günü yapılacağı haberini aldık . Bu toplantıda işçilerin lehine bir sonuç çıkmasını umuyoruz.

İstanbul'da durum böyleyken, diğer şehirlerde de benzer sorunlar yaşanmaktadır. Örneğin, Ankara'da ortalama kiralık ev fiyatları 4.500 Türk Lirası, İzmir'de ise 5.000 Türk Lirası civarındadır. Bu fiyatlar da asgari ücretle çalışanların bütçelerini aşmaktadır. Ayrıca, diğer şehirlerde de taze ve sağlıklı gıda bulmak ve tüketmek kolay değildir.

     İstanbul'un bazı ilçelerinde ise kira fiyatları çok daha yüksektir. Örneğin, Beşiktaş'ta ortalama kiralık daire fiyatları 18.000 Türk Lirası, Kadıköy'de ise 12.000 Türk Lirasıdır. Bu fiyatlar asgari ücretin iki katından fazladır.

     Ankara'nın bazı ilçelerinde de kira fiyatları yüksektir. Örneğin, Çankaya'da ortalama kiralık daire fiyatları 7.000 Türk Lirası, Yenimahalle'de ise 5.000 Türk Lirasıdır. Bu fiyatlar da asgari ücretin yaklaşık olarak yüzde 80'ine denk gelmektedir.

     İzmir'in bazı ilçelerinde de kira fiyatları yüksektir. Örneğin, Karşıyaka'da ortalama kiralık daire fiyatları 8.000 Türk Lirası, Bornova'da ise 6.000 Türk Lirasıdır. Bu fiyatlar da asgari ücretin yaklaşık olarak yüzde 90'ına denk gelmektedir.

     Bursa'nın bazı ilçelerinde de kira fiyatları yüksektir. Örneğin, Nilüfer'de ortalama kiralık daire fiyatları 9.000 Türk Lirası, Osmangazi'de ise 7.000 Türk Lirasıdır. Bu fiyatlar da asgari ücretin yaklaşık olarak yüzde 100'üne denk gelmektedir.

     Bu şehirlerde sadece kira ödemek yetmez, aynı zamanda elektrik, su, doğalgaz, toplu taşıma ve mutfak masrafları da yapmak gerekir. Bu masrafların toplamı da asgari ücretin büyük bir kısmını oluşturmaktadır.

     Örneğin, İstanbul'da bir ailenin aylık elektrik faturası ortalama 300 TL, su faturası ortalama 150 TL, doğalgaz faturası ortalama 250 TL, toplu taşıma harcaması ortalama 400 TL ve mutfak masrafı ortalama 2.000 TL'dir. Bu masrafların toplamı ise 3.100 TL'dir. Bu da asgari ücretin yüzde 36'sına denk gelmektedir.

Ankara'da bir ailenin aylık elektrik faturası ortalama 280 TL, su faturası ortalama 140 TL, doğalgaz faturası ortalama 230 TL, toplu taşıma harcaması ortalama 350 TL ve mutfak masrafı ortalama 1.800 TL'dir. Bu masrafların toplamı ise 2.800 TL'dir. Bu da asgari ücretin yüzde 33'üne denk gelmektedir.

     İzmir'de bir ailenin aylık elektrik faturası ortalama 260 TL, su faturası ortalama 130 TL, doğalgaz faturası ortalama 210 TL, toplu taşıma harcaması ortalama 300 TL ve mutfak masrafı ortalama 1.600 TL'dir. Bu masrafların toplamı ise 2.500 TL'dir. Bu da asgari ücretin yüzde 29'una denk gelmektedir.

     Bursa'da bir ailenin aylık elektrik faturası ortalama 240 TL, su faturası ortalama 120 TL, doğalgaz faturası ortalama 190 TL, toplu taşıma harcaması ortalama 250 TL ve mutfak masrafı ortalama 1.400 TL'dir. Bu masrafların toplamı ise 2.200 TL'dir. Bu da asgari ücretin yüzde 26'sına denk gelmektedir.

Bu verilerden de görüldüğü gibi, asgari ücretle çalışan bir aile sadece kira ve temel ihtiyaçlarını karşılamak için bile büyük zorluklar yaşamaktadır. Kaliteli bir yaşam sürmek için ise neredeyse imkansızdır.

Bu nedenle, işçiler arasında dayanışma ve birlik oluşturulması gerekmektedir. İşçiler haklarını savunmak için eylemler düzenlemeli, siyasi iradeye baskı yapmalıdır. Ayrıca işverenler de işçilerine adil ve yeterli bir ücret ödemeli, çalışma koşullarını iyileştirmeli, iş güvencesini sağlamalıdır.

     Genel olarak bakarsak, bir ailenin en azından kira, elektrik, su, doğalgaz, toplu taşıma ve mutfak masraflarını karşılayabilmesi için asgari ücretin en az bu masrafların toplamından fazla olması gerekir.

Bu masrafların toplamını şehirlere göre hesaplarsak; İstanbul'da en az 13.100 TL, Ankara'da en az 7.300 TL, İzmir'de en az 7.500 TL ve Bursa'da en az 8.200 TL olması gerekir. Bu tutarlar sadece temel ihtiyaçları karşılamak içindir. Kaliteli bir yaşam sürmek için ise daha fazlasına ihtiyaç vardır.

Bu nedenle, asgari ücretin şehirlere göre belirlenmesi ve yaşam maliyetine göre ayarlanması daha adil olacaktır. Ayrıca asgari geçim indirimi uygulamasının da yeniden hayata geçirilmesi gerekmektedir. Asgari geçim indirimi, çalışanların vergi yükünü hafifletmek ve geçimlerini kolaylaştırmak amacıyla uygulanan bir vergi indirimidir. Ancak bu uygulama 2023 yılı itibari ile yürürlükten kalkmıştır. Bu durum da işçilerin gelirlerini azaltmıştır.

Sonuç olarak, Türkiye'de asgari ücretle çalışanların durumu çok zordur. Bu durumun değişmesi için hem işçiler hem de işverenler sorumluluk almalıdır. Ayrıca devlet de işçilerin haklarını koruyacak ve destekleyecek politikalar uygulamalıdır. Sadece böylece asgari ücretle çalışanlar daha iyi bir yaşam sürdürebilirler.