DİSLEKSİ(Öğrenme Bozukluğu)

Okulların açılmasına az bir zaman kala eğitim-öğretimin en büyük sorunlarından biri olan öğrenme bozukluğu konusunda bütün ebeveynlerin ve eğitimcilerin üstünde durmaları gereken büyük bir sorundur. Çeşitli öğrenme bozuklukları olmasına karşın biz sadece disleksi hastalığı üzerinde duracağız.
Dinleme,okuma,konuşma,yazma,akıl yürütme ile matematik yeteneklerinin kazanılmasında ve kullanılmasında kendini gösteren bir öğrenme bozukluğu olarak tanımlanır, disleksi hastalığı .ilköğretime başlayan öğrencilerde henüz zihinsel gelişim tam olarak tamamlanmadığından okuyamazlar,yazamazlar ve matematik işlemlerini kavramakta zorluk çekerler.Bu,hastalığa yakalanan çocukların zeka bakımından geri kaldıklarını göstermediği gibi özel yeteneklere sahip olabilirler.Albert eistein,Leonardo da Vinci,,Tom Crouse gibi ünlülerin disleksili oldukları bilinen birkaç örnektir.

Çocuk bu hastalığa nasıl yakalanır?
Disleksi doğuştan gelen gelişimsel ve tramvaya bağlı olarak ikiye ayrılır:
a-)Doğuştan gelen;
-Doğumdan önce yetersiz ve dengesiz beslenme
-Gebelik sırasında geçirilen enfeksiyonlar ,bilinçsiz ilaç kullanımı,
-Doğumdan sonra zamanında nefes alamaması,
-Kalıtsal etkenler,
B-)Tramvaya bağlı olarak;
-Çocuğu derinden etkilen sosyal bir olay,
-Çocuğun kafasına aldığı darbe,

Disleksi ,toplumun %8-10’ unda görülen ve toplum tarafından yeterince bilinemeyen bir öğrenme bozukluğudur.50 kişilik bir sınıfta 4-5 öğrencide bu hastalık görülebilir.Cinsiyete bağlı olarak da ortaya çıkabilir.Kız çocuklarına göre erkek öğrencilerinin bu hastalığa yakalanmaları dört kat daha fazladır.

Disleksi hastalığına bireyin yakalandığını nasıl anlarız?

– Okuma yavaştır ve akıcı değildir, bazen hiç yoktur, harf harf okur.Özellikle bilmediği kelimeleri ve uzun kelimeleri okurken duraklar, okuyamaz.
- p, b, d, g, h, y, s, z, u gibi harfleri yazarken karıştırır ve ters yazar.
-Yazarken bazı harfleri unutur, bazılarını fazladan ekler.
-Kelimeleri kısaltarak okur.
-Tahmin ederek okur.
-Yüksek sesle okurken anlamı ifade eden ritim, tını ve tonlama bozuktur.
-Yanlış vurgulama yapar.
-Okuduğu öykünün anlamını çıkaramaz.
-Yazması bozuktur, karalama, harfleri yanlış dizme görülür.
-Kalem tutması bozuktur, çabuk yorulur.
-Birbirine yakın kelimeleri ayıramaz.
-Bir satırı takip edemez, karıştırır.
- Satır başına geçerken zorlanır.
- İçinden okurken bazı sesler çıkarır.
- Kelimenin yerine başka bir kelime yerleştirme, atlama görülür.
Yukarda saydığımız özellikler sizin çocuğunuzda ya da öğrencinizde varsa çocuğunuz ya da öğrenciniz bu hastalığa yakalanmış demektir.
Disleksiye yakalanmış bir birey ailesi ve toplum tarafından ‘tembel, geri zekalı’ gibi insan kişiliğini zedeleyici hareketlere maruz kaldıklarında zaten yeterince sosyalleşemeyen bireyin kendi içine daha çok çekilmesine ve kendini toplumdan korumak için duvar inşa etmesine yol açacaktır.Böyle çocuklar ne kadar erken fark edilebilinirse onların gelecekte daha başarılı olmaları da sağlanmış olunur.
Neler yapılabilinir?
Aileler:
Çok geç kalmadan, durumu fark ettiğinizde hemen bir uzmana götürün. Gerekli tıbbi ve psikolojik ölçümleri yaptırın.
• Öğretmeninden bilgi ve yardım isteyin. Öğretmeniyle ortak bir çalışma planı geliştirin.
• Çocuğunuzun bireysel özelliklerini, kapasitesini ve sınırlarını bilin.
• Harfleri ters yazıyorsa; harflerin yazılı olduğu kartlar hazırlayın. Yazarken karta bakarak doğru yazmasını sağlayın. Yazma alıştırmaları yaptırın.
• Doğru hecelemekte, yazmakta zorlanıyorsa; cümleleri, kelimeleri gruplara ayırın. Her gün belli bir grubu yazmasını sağlayıp çalıştırın. Bakmadan yazdırın, hatalarını ona gösterin ama yazdıklarını silmeyin, biraz zaman geçince doğrusunu yazmasını sağlayın.
• Matematik problemlerinde zorlanıyorsa., matematik seviyesini tespit edin. Öncelikle eski bilgilerini tekrarlatın, basit işlemlerle başlayarak yavaş yavaş ilerleyin ki öğrendiklerini karıştırmasın. Çalışırken birden fazla duyuya hitap edin (işitsel, görsel, dokunsal).
• Okumayı öğrenmede güçlük çekiyorsa; öncelikle okuma seviyesini tespit edin. Tümdengelim (bütünden, parçaya) yöntemini kullanın. Sık sık tekrar yapın.
• Okul dışında gerekli destekleyici eğitim ve çalışmaların yapılması için gerekli yerlere yönlendirin.
• Sabırlı, anlayışlı ve hoşgörülü olun.
• Güdüleyici ve teşvik edici olun.
• Her bireyin kendine ait ilgi ve yetenekleri olduğu unutulmadan, çocuğun yapamadıkları üzerinden değil yapabildikleri üzerinden hareket edin. Başardıkça teşvik edin. Kendini ifade etmesine farklılıklarını ortaya koymasına izin verin.
• Çocuğunuzun kendini rahat ve güvende hissettiğinden emin olun.
• Çocuğunuzu olduğu gibi kimse ile kıyaslama yapmadan ve inkar etmeden kabul edin.
• Dikkati çabuk dağıldığından çalışma sürelerini kısa tutun. Dikkati yoğunlaştırıcı etkinlikler yaptırın; boncuk dizme, nesneleri gruplama, ayırma, düzeltme gibi.
• Günlük işlerde size yardım etmesini sağlayın.
• Başaramayacağı ödevler, görevler, sorumluluklar vermeyin. Kendisini başarısız ve olumsuz değerlendirmesine engel olmaya çalışın.
• Tutarlı davranın, bir gün sabırlı ve anlayışlı iken diğer gün bıktım senden demeyin. Aynı zamanda çocuğa karşı diğer aile bireylerin de birbirleriyle tutarlı olması gerektiğini unutmayın.
• Özgüven kazanması için gerekli desteği verin. Sosyal faaliyetlere yönlendirin.
• Çocuğunuzdan utanarak onu ve kendinizi toplumdan uzaklaştırmayın.
• Çocuğa her şeyin yolunda olduğuna dair güven verin.
• Yeterli ilgi ve sevgiyi vererek, onun sizin için ne kadar değerli ve önemli olduğunu her defasında belirtin.
Öğretmenler:
• Çocuğun bireysel özelliklerini ve kapasitesini iyi bilin.
• Ailesiyle diyalog halinde olun.
• Çocuğa sağını ve solunu mutlaka öğretin.
• d ve b harflerinde büyük D’ nin karnı bu tarafta, küçük d’ nin karnı diğer tarafta demek ki küçük d annesine uymuyor, küçük d yaramaz. b ise annesine uyuyor, uslu çocuk olan b gibi.
• Noktaları birleştirme çalışmaları yaptırın.
• Bir öğrenci, hızlı, okunaklı, doğru ve düzenli yazamıyorsa, öğretmen endişeye kapılmadan sabırlı davranmalıdır.
• Kolay anlayabilecekleri kısa kelimelerden, basit cümleler yazdırılmalıdır.
• Sınıfta öğrenme etkinliklerine katılmalarını sağlayan sorumluluklar ve görevler verin.
• Kullandığınız komutların basit, kısa ve net olmasına dikkat edin.
• Hafızaları zayıf olduğundan öğrendiklerinin bellekte kalıcı olmasını sağlamak amacıyla birden fazla duyuya hitap edin. Örneğin resimli kitapları daha çok kullanın.
• Tedirginlik ve güvensizlik öğrenmeyi her durumda ve yerde olumsuz etkiler bu yüzden teşvik edici ve güven verici olun.
• Grup içinde çalışırken kolaylıkla başarabileceği görevler verin.
• Çocuğu kolaylıkla görebileceğiniz bir yerde oturtun, sık sık jest ve mimiklerle katılımını sağlayın.
• Çabalarını ödülle destekleyin, başarabileceğine inandırın.
• Eğitimine en başarılı olduğu yerden başlayın, tam öğrenme sağlanmadan başka konuya geçmeyin.
• Çocuğun sağ ya da sol elinden hangisini etkin olarak kullandığını alıştırmalarla tespit edin ve çocuğu ona göre yönlendirin.
• Okuma alıştırmaları günde 2-3 kez, 5-10 dakikalık devreler halinde, düzenli bir şekilde, yüksek sesle yaptırılarak çocuk yoruluncaya kadar ara verilmemelidir.
• 2-3 cümlelik okuma parçaları üzerinde çalışılmalıdır. Bu okuma parçaları çocuğun ilgi duyduğu konulardan seçilmeli, öğrendiği parça anlattırılmalı ve okurken satırları cetvelle veya parmakla takip etmesine izin verilmelidir.
• Kendini olumlu değerlendirmesini sağlayın.
• Sosyal aktivitelere katılmasını sağlayın.
• Gruplama, ayırt etme, düzenleme vb ödevler verin.
• Görsel algı becerilerinin gelişimine yönelik etkinlikler yapın.
• İçinde bulunduğu gelişim döneminin özelliklerini iyi bilin.
• Olumsuz etiketlemelerden kaçının(yaramaz, tembel, dikkatsiz)
• Yazmaya hazırlık döneminde tahta ve plastikten harfler, oyun hamuru ve harf resimleri verilmeli, harf yazdırılırken adı söylenmeli ve çizilmeli, bir yandan da çocuğun bunu sesli ve yazılı olarak tekrar etmesi sağlanmalıdır.
• Çocuğun yaptığı imla hatalarını kendisinin bulmasını sağlayın.
• Sözlük kullanarak sözcük dağarcığını zenginleştirin.
• Sınavları sözlü veya test olarak uygulayın.
• Öğrendiği konuların devamı için aile ile sıkı bir işbirliğine girin.
• Bu öğrencilerinizi diğer öğrencilerle kıyaslamayın, olduğu gibi kabul edin.
SIRAÇ AR
Cumhuriyet İ.Ö.O. Türkçe Öğretmeni

KAYNAKÇA:
-Dr. Savaş Yılmaz, Sema Hastanesi, Çocuk Psikiyatrisi Uzmanı
- http://www.bilkent.edu.tr
-http://www.bahçeşehir koleji
-http://www. yayim. meb. gov. tr
-editor @ indigodergisi.com
-http://www. genetikbilimi. com / admin