DÝSLEKSÝ(Öðrenme Bozukluðu)

Okullarýn açýlmasýna az bir zaman kala eðitim-öðretimin en büyük sorunlarýndan biri olan öðrenme bozukluðu konusunda bütün ebeveynlerin ve eðitimcilerin üstünde durmalarý gereken büyük bir sorundur. Çeþitli öðrenme bozukluklarý olmasýna karþýn biz sadece disleksi hastalýðý üzerinde duracaðýz.
Dinleme,okuma,konuþma,yazma,akýl yürütme ile matematik yeteneklerinin kazanýlmasýnda ve kullanýlmasýnda kendini gösteren bir öðrenme bozukluðu olarak tanýmlanýr, disleksi hastalýðý .ilköðretime baþlayan öðrencilerde henüz zihinsel geliþim tam olarak tamamlanmadýðýndan okuyamazlar,yazamazlar ve matematik iþlemlerini kavramakta zorluk çekerler.Bu,hastalýða yakalanan çocuklarýn zeka bakýmýndan geri kaldýklarýný göstermediði gibi özel yeteneklere sahip olabilirler.Albert eistein,Leonardo da Vinci,,Tom Crouse gibi ünlülerin disleksili olduklarý bilinen birkaç örnektir.

Çocuk bu hastalýða nasýl yakalanýr?
Disleksi doðuþtan gelen geliþimsel ve tramvaya baðlý olarak ikiye ayrýlýr:
a-)Doðuþtan gelen;
-Doðumdan önce yetersiz ve dengesiz beslenme
-Gebelik sýrasýnda geçirilen enfeksiyonlar ,bilinçsiz ilaç kullanýmý,
-Doðumdan sonra zamanýnda nefes alamamasý,
-Kalýtsal etkenler,
B-)Tramvaya baðlý olarak;
-Çocuðu derinden etkilen sosyal bir olay,
-Çocuðun kafasýna aldýðý darbe,

Disleksi ,toplumun %8-10’ unda görülen ve toplum tarafýndan yeterince bilinemeyen bir öðrenme bozukluðudur.50 kiþilik bir sýnýfta 4-5 öðrencide bu hastalýk görülebilir.Cinsiyete baðlý olarak da ortaya çýkabilir.Kýz çocuklarýna göre erkek öðrencilerinin bu hastalýða yakalanmalarý dört kat daha fazladýr.

Disleksi hastalýðýna bireyin yakalandýðýný nasýl anlarýz?

– Okuma yavaþtýr ve akýcý deðildir, bazen hiç yoktur, harf harf okur.Özellikle bilmediði kelimeleri ve uzun kelimeleri okurken duraklar, okuyamaz.
- p, b, d, g, h, y, s, z, u gibi harfleri yazarken karýþtýrýr ve ters yazar.
-Yazarken bazý harfleri unutur, bazýlarýný fazladan ekler.
-Kelimeleri kýsaltarak okur.
-Tahmin ederek okur.
-Yüksek sesle okurken anlamý ifade eden ritim, týný ve tonlama bozuktur.
-Yanlýþ vurgulama yapar.
-Okuduðu öykünün anlamýný çýkaramaz.
-Yazmasý bozuktur, karalama, harfleri yanlýþ dizme görülür.
-Kalem tutmasý bozuktur, çabuk yorulur.
-Birbirine yakýn kelimeleri ayýramaz.
-Bir satýrý takip edemez, karýþtýrýr.
- Satýr baþýna geçerken zorlanýr.
- Ýçinden okurken bazý sesler çýkarýr.
- Kelimenin yerine baþka bir kelime yerleþtirme, atlama görülür.
Yukarda saydýðýmýz özellikler sizin çocuðunuzda ya da öðrencinizde varsa çocuðunuz ya da öðrenciniz bu hastalýða yakalanmýþ demektir.
Disleksiye yakalanmýþ bir birey ailesi ve toplum tarafýndan ‘tembel, geri zekalý’ gibi insan kiþiliðini zedeleyici hareketlere maruz kaldýklarýnda zaten yeterince sosyalleþemeyen bireyin kendi içine daha çok çekilmesine ve kendini toplumdan korumak için duvar inþa etmesine yol açacaktýr.Böyle çocuklar ne kadar erken fark edilebilinirse onlarýn gelecekte daha baþarýlý olmalarý da saðlanmýþ olunur.
Neler yapýlabilinir?
Aileler:
Çok geç kalmadan, durumu fark ettiðinizde hemen bir uzmana götürün. Gerekli týbbi ve psikolojik ölçümleri yaptýrýn.
• Öðretmeninden bilgi ve yardým isteyin. Öðretmeniyle ortak bir çalýþma planý geliþtirin.
• Çocuðunuzun bireysel özelliklerini, kapasitesini ve sýnýrlarýný bilin.
• Harfleri ters yazýyorsa; harflerin yazýlý olduðu kartlar hazýrlayýn. Yazarken karta bakarak doðru yazmasýný saðlayýn. Yazma alýþtýrmalarý yaptýrýn.
• Doðru hecelemekte, yazmakta zorlanýyorsa; cümleleri, kelimeleri gruplara ayýrýn. Her gün belli bir grubu yazmasýný saðlayýp çalýþtýrýn. Bakmadan yazdýrýn, hatalarýný ona gösterin ama yazdýklarýný silmeyin, biraz zaman geçince doðrusunu yazmasýný saðlayýn.
• Matematik problemlerinde zorlanýyorsa., matematik seviyesini tespit edin. Öncelikle eski bilgilerini tekrarlatýn, basit iþlemlerle baþlayarak yavaþ yavaþ ilerleyin ki öðrendiklerini karýþtýrmasýn. Çalýþýrken birden fazla duyuya hitap edin (iþitsel, görsel, dokunsal).
• Okumayý öðrenmede güçlük çekiyorsa; öncelikle okuma seviyesini tespit edin. Tümdengelim (bütünden, parçaya) yöntemini kullanýn. Sýk sýk tekrar yapýn.
• Okul dýþýnda gerekli destekleyici eðitim ve çalýþmalarýn yapýlmasý için gerekli yerlere yönlendirin.
• Sabýrlý, anlayýþlý ve hoþgörülü olun.
• Güdüleyici ve teþvik edici olun.
• Her bireyin kendine ait ilgi ve yetenekleri olduðu unutulmadan, çocuðun yapamadýklarý üzerinden deðil yapabildikleri üzerinden hareket edin. Baþardýkça teþvik edin. Kendini ifade etmesine farklýlýklarýný ortaya koymasýna izin verin.
• Çocuðunuzun kendini rahat ve güvende hissettiðinden emin olun.
• Çocuðunuzu olduðu gibi kimse ile kýyaslama yapmadan ve inkar etmeden kabul edin.
• Dikkati çabuk daðýldýðýndan çalýþma sürelerini kýsa tutun. Dikkati yoðunlaþtýrýcý etkinlikler yaptýrýn; boncuk dizme, nesneleri gruplama, ayýrma, düzeltme gibi.
• Günlük iþlerde size yardým etmesini saðlayýn.
• Baþaramayacaðý ödevler, görevler, sorumluluklar vermeyin. Kendisini baþarýsýz ve olumsuz deðerlendirmesine engel olmaya çalýþýn.
• Tutarlý davranýn, bir gün sabýrlý ve anlayýþlý iken diðer gün býktým senden demeyin. Ayný zamanda çocuða karþý diðer aile bireylerin de birbirleriyle tutarlý olmasý gerektiðini unutmayýn.
• Özgüven kazanmasý için gerekli desteði verin. Sosyal faaliyetlere yönlendirin.
• Çocuðunuzdan utanarak onu ve kendinizi toplumdan uzaklaþtýrmayýn.
• Çocuða her þeyin yolunda olduðuna dair güven verin.
• Yeterli ilgi ve sevgiyi vererek, onun sizin için ne kadar deðerli ve önemli olduðunu her defasýnda belirtin.
Öðretmenler:
• Çocuðun bireysel özelliklerini ve kapasitesini iyi bilin.
• Ailesiyle diyalog halinde olun.
• Çocuða saðýný ve solunu mutlaka öðretin.
• d ve b harflerinde büyük D’ nin karný bu tarafta, küçük d’ nin karný diðer tarafta demek ki küçük d annesine uymuyor, küçük d yaramaz. b ise annesine uyuyor, uslu çocuk olan b gibi.
• Noktalarý birleþtirme çalýþmalarý yaptýrýn.
• Bir öðrenci, hýzlý, okunaklý, doðru ve düzenli yazamýyorsa, öðretmen endiþeye kapýlmadan sabýrlý davranmalýdýr.
• Kolay anlayabilecekleri kýsa kelimelerden, basit cümleler yazdýrýlmalýdýr.
• Sýnýfta öðrenme etkinliklerine katýlmalarýný saðlayan sorumluluklar ve görevler verin.
• Kullandýðýnýz komutlarýn basit, kýsa ve net olmasýna dikkat edin.
• Hafýzalarý zayýf olduðundan öðrendiklerinin bellekte kalýcý olmasýný saðlamak amacýyla birden fazla duyuya hitap edin. Örneðin resimli kitaplarý daha çok kullanýn.
• Tedirginlik ve güvensizlik öðrenmeyi her durumda ve yerde olumsuz etkiler bu yüzden teþvik edici ve güven verici olun.
• Grup içinde çalýþýrken kolaylýkla baþarabileceði görevler verin.
• Çocuðu kolaylýkla görebileceðiniz bir yerde oturtun, sýk sýk jest ve mimiklerle katýlýmýný saðlayýn.
• Çabalarýný ödülle destekleyin, baþarabileceðine inandýrýn.
• Eðitimine en baþarýlý olduðu yerden baþlayýn, tam öðrenme saðlanmadan baþka konuya geçmeyin.
• Çocuðun sað ya da sol elinden hangisini etkin olarak kullandýðýný alýþtýrmalarla tespit edin ve çocuðu ona göre yönlendirin.
• Okuma alýþtýrmalarý günde 2-3 kez, 5-10 dakikalýk devreler halinde, düzenli bir þekilde, yüksek sesle yaptýrýlarak çocuk yoruluncaya kadar ara verilmemelidir.
• 2-3 cümlelik okuma parçalarý üzerinde çalýþýlmalýdýr. Bu okuma parçalarý çocuðun ilgi duyduðu konulardan seçilmeli, öðrendiði parça anlattýrýlmalý ve okurken satýrlarý cetvelle veya parmakla takip etmesine izin verilmelidir.
• Kendini olumlu deðerlendirmesini saðlayýn.
• Sosyal aktivitelere katýlmasýný saðlayýn.
• Gruplama, ayýrt etme, düzenleme vb ödevler verin.
• Görsel algý becerilerinin geliþimine yönelik etkinlikler yapýn.
• Ýçinde bulunduðu geliþim döneminin özelliklerini iyi bilin.
• Olumsuz etiketlemelerden kaçýnýn(yaramaz, tembel, dikkatsiz)
• Yazmaya hazýrlýk döneminde tahta ve plastikten harfler, oyun hamuru ve harf resimleri verilmeli, harf yazdýrýlýrken adý söylenmeli ve çizilmeli, bir yandan da çocuðun bunu sesli ve yazýlý olarak tekrar etmesi saðlanmalýdýr.
• Çocuðun yaptýðý imla hatalarýný kendisinin bulmasýný saðlayýn.
• Sözlük kullanarak sözcük daðarcýðýný zenginleþtirin.
• Sýnavlarý sözlü veya test olarak uygulayýn.
• Öðrendiði konularýn devamý için aile ile sýký bir iþbirliðine girin.
• Bu öðrencilerinizi diðer öðrencilerle kýyaslamayýn, olduðu gibi kabul edin.
SIRAÇ AR
Cumhuriyet Ý.Ö.O. Türkçe Öðretmeni

KAYNAKÇA:
-Dr. Savaþ Yýlmaz, Sema Hastanesi, Çocuk Psikiyatrisi Uzmaný
- http://www.bilkent.edu.tr
-http://www.bahçeþehir koleji
-http://www. yayim. meb. gov. tr
-editor @ indigodergisi.com
-http://www. genetikbilimi. com / admin