Sinema görsel düþündürtme aracýdýr. Kitaplarýn aksine derdini görselliðin ardýna saklar. Takipçisine perde arkasýnda gülümsemeyi sever. Görselliðini alt metinlerle dýþa vurarak izleyicisine ipucular verir. Ondandýr sinema dikkat isteyen bir iletiþim aracýdýr. Dinç bir zihin, dikkatli gözler, edilgen olmayan duygular sinemanýn anlaþýlmasýnda aranan özelliklerdir. Sinema hiçbir zaman, amaçsýz bir sunum yapmaz. Sinema, her zaman daðýnýk ya da sistemli bir düþüncenin parçasý olmuþtur.

Sinema, özelinde aktif bir zihin arasa da, yapýmcýlar edilgen zihin ve duygulara hitap etmeyi daha çok ister. Çünkü sinemanýn amacý etkileyip, harekete geçirmektir. Aktif bir zihin ve duygu, dayatýlmak istenene karþý direnç gösterir. Var oluþa yaklaþtýrýr. Ancak her film zihnin bir köþesinde iz býrakýr. Etkilenilmediði düþünülse de farkýnda olmadan etkiler her zaman olur. Sinemanýn sunduðu hayat anlayýþý genelde kabul edilirliði kolaydýr. Kendini tanýmaya dair kullanýlan sloganlar çarpýcý, etkileyici olsa da, bu daha çok düþünce merkezli bir tanýmadýr. Hayatýný tarzýný deðiþtirmeye dayalý deðildir. Deðiþtirilmesi istenende modern anlayýþ içinde olmasý gerekliliðini hissettirir. Geleneðe, kültüre, dine bir baþkaldýr içeren modern birey anlayýþý içinde verilen bilgilerdir. Özgür ve sýnýr tanýmayan bir anlayýþýn var oluþu taþýyan kendini tanýma operasyonlarý karþýsýnda genel bir kabul etme ve tabii olma durumu yaygýndýr.

Sinema, izlenmesi kolay ve keyif veren görsel bir þölendir. Ýzleyiciler, hayat karþýsýndaki yenilgilerini sinema karþýsýnda unutmak ister ya da oradan güç almak isterler. Tabii bu öznel bir tutumdur. Ancak, sinema kültürü zayýf seyirci, filmlerdeki kodlamalarýn çoðu zaman ne anlama geldiðini bilmez. Yüzeysel ve basit bir yaklaþým izleyicilerin genel tavrýdýr. Çok film izlemenin yaygýnlaþtýðý ama filme dair okumalarýn da bir o kadar az olduðu bir sürecin içindeyiz.

Film okumasý yapmak, bir kitap okumak ve kitap üzerine düþünmek, kitabý eleþtiriye tutmak gibidir. Ondan dolayý film okumasý yapmak izleyicilerin hoþlandýðý bir konu deðildir. Ýzleyici düþünmek istemez. Var olan yeterlidir. Düþünmekten kaçan bir zihne sinemanýn önemini anlatmak deveye hendek atlattýrmaktan daha zordur. Kendinden ve hayattan kaçan insana, sinema üzerinden düþündürtmek kolay deðil.

Her yerde film gösterimi yapýlýr, sinema salonlarý dolup taþar, sýra film üzerine konuþmaya gelince iþin rengi deðiþir. Bir kaçýþma baþlar. Beðendim, beðenmedim ile sýnýrlý kalan duygu ve düþüncelerin bu komik hali üzücü olsa da yapacak bir þey yoktur. Ýnsana kendi gerçekleriyle yüzleþtiren her þey insana itici gelir, rahatsýz edicidir. Kolaya kaçýþ, sinemanýn yaratýcýlarýn aradýðý ortamdýr. Sinema, uyanan kiþileri deðil, uyandýðýný sanan kiþilerin peþindedir. Sinema, kiþilere uyandýðý hissi vererek, uyutmaya devam ettiren bir misyona sahiptir. Sinemanýn baþarýsý da biraz buradan geliyor. Ýnsana aradýðýný bulduðunu hissi ve düþüncesi vererek, insanlarý istediði kalýba sokan ya da tuzaða çeken bu kadar baþarýlý bir proje olmasa gerek.

Osman Tatlý
osmantatli@gmail.com