Þu kliþeyi duymuþsunuzdur: "Belirli bir konu için araþtýrma yaparken, derinleþtikçe ne kadar az þey bildiðinizi farkedersiniz." Bu hayat içinde doðrudur. Yani hayat hakkýnda ne kadar çok þey öðrenirseniz o kadar bilgisiz hissedersiniz kendinizi. Bu yüzden çok bilenler bildikleri þeyin ne kadar az olduðunu farkettikleri için her zaman daha dikkatli, daha itinalý, daha sessiz(hatta ses þiddetleride çoðu zaman kýsýktýr), terddütlü ve "korkak"týrlar.

Ama cahiller öyle mi? BÝldikleri, daha doðrusu inandýklarý zanný en yüksek perdeden, baðýra baðýra, karþýlarýnda hayali düþmanlar varmýþ gibi seslenerek adeta kavga ederler. Bunu tutku sanýrlar. Bunu "tuttuðunu koparmak" sanýrlar. O kadar kolay bilgiye ulaþabilinseydi, bunca yýllýk bilim ve felsefe tarihini kaldýrýp çöpe atmamýz gerekirdi. Çünkü böyle insanlara uzun metinler deðil sloganlar lazým gelir. Bütün istedikleri hayvan içgüdülerine benzer bir içgüdüyle ele geçirmeye çalýþtýklarý sürü liderliðidir. Uzun konuþmalar dinleyerek yaqda uzun metinler okuyarak bir derinlik yakalamak gibi amaçlarý olmaz. Çünkü temel ihtiyaçlarý karþýlamaktan baþka gayeleri yoktur. katman katman fikirleri soyarak özüne ulaþmak, renkli ve ayrýntýlý hayaller kurmak onlarý çok ürkütür ve korkutur. Çünkü sürü ancak korkudan, güç gösterilerinden etkilenir. Hayal kurmak, yorgun zihinlerde yapýlan ince analizler diðer bireylerde özgürlük hissini geliþtirir. Anlam nedir diye sorsanýz, size ezberle geç diyecektir. Ýnsan ne deseniz gözünün önüne büyük sürüler gelecektir.

Ama bir konu varki anlamasý gerçekten zor! Gerçekte objektif bir bakýþ açýsý yakalamak imkansýzdýr. Etrafýmýzdaki gerçekliði 5 duyu ile algýladýðýmýz için doðadan yaptýðýmýz çýkarýmlar her zaman bakýþ açýmýzý yansýtacaktýr. Çünkü duyularýmýzý biçimlendiren onlarýn belli uyaran þekillerine diðerlerine daha duyarlý olmamýzý saðlayan yetiþtirilme süremiz içinde bize öðretilen bilgi, metod ve yaþadýðýmýz tramvalardýr. Bu kalýplarýn dýþýna çýkabilmek imkansýzdýr. Doðumdan itibaren annemiz veya annenin yerini tutan bir benlik bize hayat hakkýnda ilk ipuçlarýný verir. Korkular, istekler, býkkýnlýklar, öðrenilmiþ çaresizlikler hep o "dünya"yla ilk tanýþmadan bugüne kadar birikenlerin eseridir. Yani bir konu hakkýnda çok objektif kalmak pek mümkün deðildir. Yani bir anlamda yargýlarýmýz ister istemez hep politik söylemlerle þekillenir.

On seneye yakýn bir laboratuvarýn sorumluluðunu almýþ biri olarak hemen aklýma deneyler geliyor. Deney ayný þartlarda ayný sonucu tekraren veren metodlarýn uygulanmasý sonucu ortaya konan verilerdir. Ama üzülerek belirteyim sosyal bilimlerde deneyler tutarlý sonuçlar veremez. Çünkü ayný þartlarý saðlayamazsýnýz. Soyut varlýklarýn ölçümlenmesini yapamazsýnýzki deneye ayný oranda katasýnýz. Bir takým vücut salgý bezlerinin salgýladýklarý hormanlarýn kiþilik üzerinde ne gibi etkileri olduðunu gözlemleyerek ve insanýn geliþim süreci takip edilerek birtakým çýkarýmlar yapýlmaktadýr ve tedavide kullanýlmaktadýr çok þükür. Ama birbirinden birsürü gen farklýlýklarýyla ayrýlan ve sosyal olarakta çok farklý hayatlar geçirmiþ hastaya bir ilacýn ne kadar verileceði doktorlarýn tecrübesine ve ustalýðýna kalmýþtýr. Allah'a þükür ben fizik deneyleri yapmýþtým.

Aslýnda anlatmak istediðim, insan söz konusuysa deneylerin çok iþe yarayacaðýný düþünmek gerçekçi deðil. Zaten sosyal deneyler ne için yapýlýr; Toplumun daha doðru yönetilebilmesi için. Yani algýdan baðýmsýz bir çýkarým yapmak yada objektif bir yorum yapmak nerdeyse imkansýzdýr. Çünkü yaþadýklarýmýz ve öðrendiklerimizle evreni anlamladýran biziz. Dokunduðumuz, gördüðümüz, duyduðumuz, kokladýðýmýz ve hissettiðimiz þeyleri beyinde elektrik sinyallere dönüþtürüp "YORUMLAMA" iþidir anlamak yada anlamlandýrmak. Dikkat ederseniz anlama temas yok, burada anlamlandýrma var. Var olan veriyi tanýmak için boyamak gibi birþey. Çünkü arada aracýlar var. Göz var, kulak var... Gördüðümüz þey gerçekten öyle mi? Bilmiyorum bana öyle görünüyor. Birde elimle tutayým. Biraz daha taným yapayým. Pürüzlü, renkli, katý. Ne kadar çok tanýmlama yaparsanýz yapýn kelime hazinenizin zenginliði oranýnda daha çok kelimeyle ifade ettiðiniz objenin özellikleri her zaman manüpüle edilebilir, yada farklý tanýmlanabilir. Yaptýðýmýz þey aslýnda gerçeðin doðasýna ait bir yorumdur. Ama bir yorum olduðuna göre referans alýnmasý gereken bir nokta olmalý; Neye göre yada kime göre ? Ýþte bu yüzden her insan kendi baþýna bir dünyadýr. Bu yüzden onca roman yazýlýyor. Her insanýn farklý olduðu savýndan yola çýkarak empati duygumuzu geliþtirebilmek için.

Ben hep anlamýn kendisine temas etmek istemiþimdir aslýnda. Ne zavallýca bir hayal. Onunla bir olmadan, onu içinde hissetmeden anlaþýlamayacak "enel hak" cümlesi gibi. Hallacý Mansur gibi. Olsun insanlarýn hikayeleri bana bu imkaný biraz olsun veriyor. Onlar gibi hissedip onlar gibi bakabiliyorum çoðu kez. Anlam olmadan yada yaþadýklarýmýzýn anlamý olmadan bir robottan farksýz olduðumuzu düþünüyorum. Ýçimizde "istek" diye adlandýrýlabilecek bir cevherin bu karbon içerikli biyolojik organizmayý "irade" diye tanýmladýðýmýz bir mekanizma sayesinde anlamlý eylemler meydana getiren zeki bir varlýða dönüþtürdüðünü düþünüyorum. Öyle bir zeki varlýkki davranýþ ve karar süreçlerinde özgür seçimlerini yapabilecek potansiyeli var. Ama bu bir "POTANSÝYEL". Yani köle düzenleri ve düþünmeyi unutmuþ toplumlarýn üzerinde aslýnda bir aðýrlýk. Zor gelir yani o insanlara.

Size öðretilen geçmiþinize karþý çýkýn, yaþadýðýnýz travmalarý yenin, ve algýlarýnýzý deðiþtirin. Ve unutmayýn. Nereden bakarsanýz bakýn insan olduðunuzu unutmayýnki ne kadar acý çekerseniz çekin hassas ruhunuzu iyileþtirmenin bir yolunu bulun.