Can sýkýntýmý gidermek içün okuyorum… Evet, çokça okuyorum. “Can sýkýntým” dediysem zevk almadýðýmdan, haz duymadýðýmdan deðil bile isteye okuyorum. Bilirsiniz bazen insanýn ruh dünyasý dünkü gibi deðildir. Kendi garýna çekilmek ve yalnýz kalýp kendiyle meþgul olmak ister. Bu yalnýzlýk hâli bazen bir mecburiyet, bazen de kendiliðinden geliþir. Fark etmez. Neticede insan, nefes alýyor, yaþýyorsa; dertleþecek, konuþacak, gezecek, dolaþacak, düþünecek, sevecek, sayacak, kýzacak bir dosta gereksinim duyar. Benim de tam da þu sýralar; yakýn, sýcak, efendi, aðýrbaþlý, söz dinleyen, anlayan, neþeli, güler yüzlü, yer yer kýzgýn, bazen kýskanç, bazen de deli bir dosta ihtiyacým var. Saydýðým özellikte bir dostluðu insanlar arasýnda bulmayý samanlýkta iðne aramaya benzettiðim için ben de kitaplarýmla yakýn dost oluyorum…


Her ne ise, hem kitaplarý bilirsiniz, býraktýðýnýz köþede, evet tam da oracýkta bir kedi gibi sessizce bekler, bir insan elinin ciltlerine, insan gözünün içlerine bakmasýný isterler… Kitaplarýn bu bakýþýna kayýtsýz kalamadýðým için þöyle minik, þirin bir çýrpýda okuyabileceðim kitabý kitaplýðýmdan alýp okudum. Hacmi küçük ama etkisi büyük bir þiir kitabýna denk geldim… Þimdi sizlere bu eser hakkýndaki düþüncelerimi paylaþmak istiyorum.

Evet, “Suya Kanat” isimli bu kitap “Kaybolmak” ile baþlayýp “Gaybol-mak”a doðru akan bir yolculuðu, tevekkülle kabul etme þuurunun keskinleþtiði, kâl’den, hâl’e dönüþmeyi tamamlamaya çalýþan bir yapýt olarak karþýmýza çýkýyor! Ýlginç de bir not var kitapta. Þöyle diyor þair: “Suya Kanat þairin muhtemelen son þiir kitabý.”

Mühür Kitaplýðý, Ýhsan Deniz imzalý, 39 sayfalýk bir içim su ama umman tadý veren enteresan þiir kitabýndaki þiir adlarýna bakýldýðýnda sanki Rilke’nin mi yau bunlar demeden edemiyorsunuz. Hatta bu kitabýn ismi: “Saatler Kitabý” olmalý, þair yanlýþlýkla mý “Suya Kanat” koymuþ diye düþünmeden edemiyorsunuz… Zira “Serin”, “Aðýr”, “Uzak”, “Sessiz”, “Derin”, “Yakýn”, “Kuþkulu”, “Durgun” diye baþlayýp hepsi “Saat” ile biten þiir baþlýklarýndan baþka bir çaðrýþým çýkartmak mümkün deðil. Ama, fakat ve lakin tek tek þiirleri okumaya baþladýðýnýzda, kitabýn tümüne yayýlan ana düþüncenin, kitabýn baðlamýný kuran temel þiirsel vaadin ayrýmýna varabiliyorsunuz. Ve elbette bütün kitabý özetleyebilecek eski, çok eski bir mýsra aklýnýza geliveriyor ama bu mýsrayý yazýnýn sonuna býrakacaðým müsaadenizle…

Þimdi gelin hep birlikte bu þiir kitaba bir gözatalým…

***

Epistemolojik kopuþun fikir babasý Gaston Bachelard’ýn, bizim anâsýr-ý erbaa olarak bildiðimiz dört unsuru (hava, toprak, ateþ, su) evrensel imgelemin eþiði ve kaynaðý olarak ele alýp yazdýðý bir dizi eseri var. Bu giriþimin bir uðraðý olan “Su ve Düþler” isimli eserinde ise hazret þöyle der: “Derin suda kaybolmak ya da uzak ufukta kaybolmak, derinlikle ya da sonsuzlukla özdeþleþmek; insanoðlunun, imgesini sularýn yazgýsýndan alan yazgýsý budur iþte.”

Kaybolmak’tan Gayb’olmak’a…


Ýþte Ýhsan abinin þiir kitabý “Suya Kanat” tam olarak evrensel bu durumu kaderi olarak taþýyor gibi geldi bana. Elbette baþta “Kaybolmak”la yola çýkar (“Þu sarhoþ denizin ufkunda nasýl kayboluyorsa sýrtlan / kaçmak istedim ben de dilimdeki o âtýl yaradan”) sonrasýnda bir arzudan, fakat nihai bir arzudan arýnma deneyimi olarak Gayb’olmak’a doðru senkronize olur yazarýmýz…

Aslýnda Ýhsan Deniz’in þiirinde daha baþlangýç anlarýndan beri “su, deniz, yaðmur, kuyu, kýyý, köpük, ýrmak” gibi bir dizi sözcük öbeðiyle bize ulaþan bir sývý/akýþkanlýk imgesi bolca bulunuyor. Ýlk kitabý “Maðara Külleri”nden (1984) bir dize örnek vermek gerekirse: “denizler seni anlatamaz”. Zaman zaman geriye çekilir, derine iner gibi olur. Ama her kitabýnda alttan alta bu saklý varlýðýný hissettirir bize o gizemli akýþkanlýk. GeceDilOldu (1998) kitabýndan sonra ise adým adým, giderek baskýnlýk kazanmaya baþlar. Hurufi Melâl’deki (2002) “Toplu Sayfa” þiirinin bir bölümünde: “Ýnsan bir denize kaç kere bakabilir?.. Hiç unutmam: Aynadaki yüzüne yanan/ bir denize bakar gibi/ bakmýþtý Cahit Zarifoðlu… Yüzündeki denize öyle bakaný hiç görmedim!/ … Hiç sormamýþtým bugüne/ kadar: Bir denize bakmayalý kaç/ zaman oldu? Bir denize sýðmayalý/ kaç zaman?” der…

Bachelard abimiz de ismini zikrettiðim eserinde; “Su tözsel bir yokluktur. Umutsuzlukta bundan daha ileri gidilemez. Kimi ruhlar için su umutsuzluðun maddesidir.” der. Ýhsan Deniz’in 40 yýla varan þiir serüveninin hiçbir döneminde umut’a, neþe’ye, nikbinlik’e uðramadýðýný tespit etmek bizi nereye ulaþtýrýr? Belki þöyle bir çýkarýma: “ben” ile “nefs” ile “dünyada olmak” ile didiþen bir þiirdir Ýhsan Deniz’in þiirleri… Baþtan buna yazgýlý bir þiir çünkü. Ve kaderi de týpký bir kitabýnýn adý gibi “Baht-ý siyâh” olan bir þiir…

Su ve akýþkanlýk, Batý þiirinin büyük imgelem havuzlarýnda çoðunlukla “Narcissus”a baðlanýr. Ya da periler, Nymphe’ler, Nereus Kýzlarý, kuðulara filan… Bir yaný narsisizme, bir yaný melankoliye çýkar bu imgelem kaynaðýnýn. Ýhsan Deniz’de ise her ikisi de yoktur! Çünkü “melankoli” ile “melâl” ayný anlama gelmez! Yakýndýrlar, karýþtýrýlýrlar ama ontolojik olarak birbirinden farklýdýrlar.

Ýhsan Deniz’in yolculuðu, yazýnýn baþýnda da dediðim gibi, “Kaybolmak”la baþlayýp Gayb’olmak’a doðru akan bir yolculuktur adeta… Þair de zaten bu þuuru her haliyle, ama Batý’ya özgü bir trajedi kahramaný gibi deðil de Doðu’ya yani bize ait bir kul olma haliyle kabul eden, onu taþýyan, kaderin içinde eriyip ummana karýþmayý dileyen ve bekleyen biri olarak karþýmýza çýkar. Ve bunu, þu dizelerdeki gibi çok zaman önceden beri bilendir:

“Kaybettim,/ ihsaný/ ve denizi/ ve içinde ketbolan Ýhsan Deniz’i.” (Baht-ý Siyah, 2009).

Son þiir kitabý mý?

Hayýr deðil. Ýnþallah da son olmaz. Zira bu kitaptan sonra “Tam” adlý bir þiir kitabý ve toplu þiirlerinin yer aldýðý “Dut Aðacýnda (Toplu Þiirler 1980-2015)” adlý iki eseri daha dünyaya getirdi. Suya Kanat, ise tüm þiir kitaplarý arasýnda son þiir kitabýyla da uyum içinde bu þuurun keskinleþtiði, kâl’den hâl’e dönüþmeyi tamamladýðýnýn bir göstergesi gibi geldi bana.

Þair, Pessoa’dan, “Sular çaðýrýyor beni / Denizler çaðýrýyor / Beni çaðýrýyor ete kemiðe bürünen tüm uzaklýklar” epigrafýyla açýlýyor Suya Kanat… Þair bu çaðrýya yanýt veriyor kitaptaki þiirler boyunca ve sonunda iyice küçülen puntolarla kapanýþýný [bitiþik yazýlmýþ] þu dizelerle yapýyor: “kaderimeboyuneðdim”.

Ýhsan Deniz’in 1998 yýlýndan beri eserlerini takip eden bir okuru olarak “Hayalî”nin o muhteþem mýsraýný anmakla yetinelim biz, yazýnýn baþýnda söz verdiðim gibi. Belki de –kimbilir- yazmacaðýný söyleyen þaire bir cevap olur bu dizeler:

“Cuylar çün erdiler deryaya hâmuþ oldular.”

Allah þairden razý olsun…

Kalýn saðlýcakla…