Anadolu Efsaneleri(1)
Kýzlar sinisi Efsanesi
Yurdumuz efsaneler konusunda çok zengindir. Bir dolaþmaya çýkýverin, hangi çeþme baþýnda oturup yorgunluk gidermeye kalksanýz etrafýnýzý çevreler efsaneler. Susuzluðunuzu gideren çeþmenin çaðýltýsý bile dinlemeyi bilen kulaklara neler fýsýldar. Tabii dinlemesini bilene, dinlediðini anlayana. Seyahatler sýrsýnda uzun yollar boyunca sizi adý adým takip eden aðlayan kayalara ne demeli. Dikkatli bakýnca gözünden süzülerek gelen yaþý siz bile görebilirsiniz. Taþ aðlar mý demeyin aðlar. Hem de ne aðlamak. Akan gözyaþý dere olur, ýrmak olur, sel olur aðlayan kayanýn. Yýllarca hatta asýrlarca gerçekten yaþanmýþ gibi kuþaktan kuþaða aktarýlan öykülere efsane denir. Efsanede anlatýlan olaylar bazen hayali olabilir. Ama efsaneler çoðunlukla gerçek olaylara ve gerçekten yaþamýþ kiþilere dayanýr. Bu öykülerin çoðu kahramanca iþler yapmýþ kiþilerle ilgilidir. Eski Yunanlý þair Homeros Ýlyada ve Odysseia adlý destanlarýnda krallara ve kahramanlara iliþkin efsanelerden yararlanmýþtýr. Kral Arthur ve þövalyeleriyle ilgili birçok öykünün kaynaðý efsanelerdir. Gerçek bir kiþinin yaþamýna dayanan Köroðlu adlý halk öyküsü de çeþitli efsanelerle karýþmýþtýr. Efsaneler bir bölge ya da halkýn kültüründe önemli yer tutar. Mitolojiyle de yakýndan iliþkilidir.
Sizlere Sivas/ Yýldýzeli yöresinde anlatýlan bir efsaneden söz etmek istiyorum. Eksik ya da fazla, yalan veya doðru orasý pek bilinmez, baþta dedik efsane bu. Karþýmýza ne çýkar belli olmaz. Bu efsaneyi Sivaslý bir ihtiyardan duymuþtum.
“Anlatýlýr ki; Bir kaynana ve gelin yaþarmýþ köyün birinde. Kaynana gelinine eziyet eden kaynanalardan, gelin ise sessiz gelinlerdenmiþ. Gelinin her yaptýðý kusurlu, her söylediði yanlýþmýþ kaynana nazarýnda.
Gelin için bu eziyetli ortamdan kurtulmanýn en iyi yolu koyunlarý otlatmasý olurmuþ, her gün sürü peþinde gidermiþ. Yine sürüyle gittiði bir gün, yorgunluktan bir aðaç altýnda uyuyakalmýþ, uyandýðýnda ise koyunlarýn hiç biri yokmuþ etrafta. Saða bakmýþ gelin, yok sola bakmýþ koyunlardan eser yok. Aramalarý sonuç vermeyince evine geri dönmüþ. Kaynana bu geline koyunlarý bulmasýný bulmadýðý takdirde de evine dönmemesini söylemiþ.
Çaresiz yola düþmüþ gelin. Ne yapacaðýný bilemez halde ayný yerlerde dolanýrken, olduðu yere çöküp kendinden geçmiþ, bir dua dökülmüþ dudaklarýndan "tek þu sürüyü bulayým bulduðum gibi beni taþ et, canýmdan bezdim" demiþ.
Anlatan gerisini bana söylemedi. Gelin koyunlarý buldu mu, yoksa bulmadýmý bilinmez ama gelin kayasýný bana gösterdi yaþlý adam. Ýki dizi üzerine çömelmiþ çaresiz bir gövde, elleri havaya açýk dua ediyordu bahtsýz gelin. Gördün mü dedi ihtiyar, evet gördüm dedim. Yaþlý adamýn baktýðý kayalýklarda eli havaya açýlý gelini diðer kayalardan seçmeye çalýþarak.
—Gördüm dedim.
Sizde görebilirsiniz bir gün oradan geçerken, sakýn hor görmeyin yamaçlardaki kayalarý. Ýçlerinde ne gelinler, ne kýzlar, ne þahmeranlar daha neler neler gizlerler. Ýyi bakýn görürsünüz. Herkes göremez tabii. Görmesini bilene görünürler.