Köleci yaþantý içindeki ezen sýnýfýn ezilenlere yaptýðý tasallutlara karþý ve ezilenlerin borçlanma nedenle ve açlýk nedenle zenginlere karþý tasallutu ve hesaplaþmasý oluþuyordu. Yine ezilenler boyun eðen, tevekkül edendi. Tevekkül, hesaba çekilme gibi düþünce biçimleri yer zamanýn kendisi deðil yer zamana baðlý boþluk alan içine bindiriþlerdi.

Ölüm sonrasý hesaplaþma, ölüp dirilen, hesaba çekilme iliþkilenmesiyle teoloji ikmal edilecekti. Teoloji ilk sel dönem içinde groteski olmak dýþýnda totemi haliyle, ilahi haliyle, köleci haliyle yoktu. Dört haliyle ikmal olan teoloji üretim hareketinden sonra olan "köleci ahit içindeki dinlerle", vardý.

Var oluþu teoloji gibi erekse olarak açýklamakla veya erek sel olmayan söylemle belirtmek için her iki söylemle açýlan alan içinde bunlar modellenemiyor.

Ýlk sel kiþilerin önünde birikmiþ ve kurallarýyla sabit kýlýnmýþ bir canlýcý groteski anlama yoktu. Yine ilk sel dönem içinde ortak saðlama içinde olunan bir totemi anlama yoktu. Üreten ilahi anlama yoktu. Kimi kiþileri zengin, kimi kiþileri fakir kýlan köleci bir El mana anlamasý yoktu.

Ýlk sel kiþiler içgüdüleriyle baþ baþaydý. Ýçgüdüler de zaten süreci çevreden kendisine doðru baþlatan özne oluþ deðil de; kendisinden çevreye doðru süreci baþlatan özne oluþtu.

Ýlk sel kiþilerin çevresiyle yapacaðý giriþmeler içinde içgüdüler dýþýnda; totem alan gibi, ilahi alan gibi, El manalý alan gibi tepki koymayý öðreten kesikli sürekli, teolojiyi oluþacak parça durumlarýn hiç biri yoktu.

Çevrenin ortaya koyduðu çevre tepkisiyle süreci baþlatamayan ilk sel atalarýmýzýn çevre uyaranlarýna karþý süreci kendisinden baþlatacak durumlardan biri ile çevreye tepki verici bir baþlayýþlar yapmasý þarttý.

Kiþi dýþ dünyanýn etkilerini veya dýþ dünyanýn tepkilerini, kendisinden baþlatýr gibi baþlatamýyordu. Oysa gerçeklik içinde birbirine dönüþen ikilem vardý. Bunlardan birisi kendisinden çevresine doðru giden tepki ise (kendisine göre tepki veren tutumsa) diðeri de çevresinden de kendisine doðru gelen tepkiyi oluþan ikili gerçekliðin düalitesi vardý.

Ýlk seller maymun derisini sýrtýna geçirmekle soðuk bir bölgede çevreye uyum saðlayan tepkiler ortaya koyar. Post giyme çevreden gelen tepkiyle baþlatýlan bir süreçtir. Buna karþýn ilk sel atalar çevreden gelip tepesine düþen yýldýrýma karþý da paratonerdi süreci baþlatamýyordular.

Yine ilk sel atalarýn tükenen kaynaklarý yerine koyamamak gibi çevreden tepkilere (çevrenin kendi iç tepkilerine) karþý tepkilerle bir hareketi de baþlatamýyordular. Çevrenin fiziksel iþleyiþi içinde aðaçta düþmekle, düþmeye karþý sakýnmak dýþýnda; düþmeyle kýrýlan yerlere doðru, karþý ve vaki bir hareketi kendisinde baþlatamýyordu.

Ýlk sellerin çevreden tepki ile oluþan hareketlere karþý baþlatamadýklarý çoðu eylem ve düþünceleri; düalite içinde bir eksiklik ortaya koyuyordu. Bu eksikli tutum, eksik olanýn býraktýðý yerle düalite içinde bir boþluk alan oluþturuyordu.

Düalite içindeki eksiklik tek kutuplu oluþu verir. Tek kutuplu durum da kolay kolay oluþamaz. Tek kutbun eksiði olan karþý kutbu canlýcý-groteski anlamayla tamamlanýyordu. Kolektif alan bir enerjiyi baþka tür enerjiye dönüþmenin eþ görevdeþliði iþlerge oluþtu. Ýþlerge süreç kolektif düalite nin bir yanýydý. Burada her þey kolektif alan içindi.

Kolektif düalite nin ikinci yaný da þuydu. Kolektif güç üretir. Kolektif güç, üretilen her farklý enerjiyi tüketecek bir ortak kullaným yapmakla kolektif süreçti. Herkesin yeteneðine ve herkesin ihtiyacýna göre olan tüketim, kiþisi saðlama olmakla özelleþtirmeydi. Kolektif olan üretim herkese göre tüketim yapmaya özelleþtirme olmakla bir düaliteye sahipti.

Köleci mana anlayýþý, üreten-tüketen düalistinin; üreten yanýný ortak yararla-iþlerge kuvvetle üretimini yaptýrdý. Ýþleyimin ortaya konmasý sonucunda oluþan tüketim süreci içinde tüketimi yapýlacak olanlarý herkesin ihtiyacýna göre ve herkesin yeteneðine göre "tükettiren özelleþtirme" yapacak yerde; "BANA VAR, SANA YOK" demenin "özelleþtirmesini" yaptý.

Herkesin yeteneðine ve herkesin ihtiyacýna göre tüketimi yapýlacak olan özelleþtirme aþamasý içine gelindiðinde "El bana verdi, sana vermedi" diyen anlayýþla paylaþtýrma iþini yaptý. El paylaþýma konu olan nesnelere rýzk dedi.

Çalýþaný unutmuþ gibi rýzk verme iþine "nasiplerin daðýtýlmasý dedi. Herkes nasibini yer. Kiþinin kýsmeti kaþýðýnda çýkar" dedi. Özelleþtirme yaptý. "El rýzklarý kendi takdirine göre bir ölçüyle daðýttý" demenin özelleþtirmesini yaptý.

Böylece El takdiri teoloji kolektif düalite içinde; "herkesin ihtiyacýna ve herkesin yeteneðine göre özelleþtirmesi" yapýlacak tüketimler yerine "bana var-sana yok" demenin özelleþtirmesi içinde çatýþmacý bir zaman mekânýn boþluk alanýný açtý.

Ýþte El teolojisi, kolektif düalite içindeki üretim gücünü özelleþtirdi. Kolektif imge yerine El imgesini yerleþtirdi. Özelleþtirme içinde kimi kiþilere mal mülk verdi. Kimi kiþilere de mal mülk vermedi. Tuzak buradaydý.

Çalýþma, üretme, iþlerge kuvvet içinde iþleyimle olmanýn "üreten kolektif iradesi" yerine mülk sahibi olanýn iradesini ortaya koydu. Böylece mal ve mülkle dolu olanýn akýþ eðimi karþýsýna, malýn mülkün yokluðunu çeken boþluk alan oluþtu.

Mülkün doluluðuyla akýþ eden eðim üzerine El mana anlayýþlý teolojinin bindiriþleri yapýldý. Mülk dolu alan ile mülkün yoksunu alanýn eðimleri zýt ve çatýþmacýydý. Çatýþmacý alan bana var sana yok demekten doðuyordu.

El takdirine göre "bana var-sana yok" demenin üssel açýlýmla olan çatýþmacý olgu ve olaylar süreci El mana anlayýþý üzerinde süreci teolojik hesaplaþmaya çeviriyordu.

El mana anlayýþlý düalite içinde açýlan çatýþmacý boþluklarýn içi El mana anlayýþlý imgelerden hareketle öte dünya vaatleri olarak dolduruldu. Teoloji son aþamada El salýnýmlý parça teolojiler ile ikmal edilecekti.

Kolektif etki, iþlerge kuvvet üzerindeki hareketi dýþtan kiþiye doðru baþlatan etkiydi (muharrikti). Kolektif etki dýþtan kiþilere doðru bir etki, bir kapasite, bir güçtü.

Kolektif etki; bir enerjiyi baþka tür enerjiye çeviren iþlerge motor kuvveti etkisiydi. Bir motora elektrik enerjisi verirsiniz hareket enerjisi elde edersiniz. Buhar kuvveti verirsiniz dönme ve hareket enerjisi elde edersiniz. Yakýt enerjisi verirsiniz türlü iþleyimle türlü enerji biçimleri elde edersiniz.

Bir kolektif alan içinde siz avcý toplayýcý bir emek ve enerji ortaya korsunuz; ortaya konan bu bir türlü enerji kolektif etki kuvvetiyle size güvenlik saðlamasý, yavru bakýmý, kolektif güvence, eðitim, saðlýk, depo enerji çevrimi vs. olukla baþka tür enerjinin kullaným, tüketim saðlamalarý paydaþlýðýna dönüþür.

Ve kolektif etki bu haliyle hayranlýk uyandýran kolektif akýldý. Ortam; bilinen, kavranan, somut, kolektif özneli oluþla soyutlamaydý. Ýþte iþlerge ortamda kolektif olan ne varsa, El mana anlayýþý bunlarý groteski anlatýmlara çevirdi.

El: süreci kendisinden izahla çevresine doðru baþlatan kiþinin; kiþi benci, kiþi groteski sine hitap eden teoloji içine kolektif etkiyi (iþlerge kuvveti) aktardý. Kolektif etki, kolektif kapasite; teolojik anlamlý kapasiteye dönüþtü.