YA ÝSTÝKLAL! YA ÖLÜM!
KURTULUÞ SAVAÞI
(1919-1922)

Kurtuluþ Savaþý; vatanýn bütünlüðünü korumak ve kollamak, milli egemenliðe temel olan, tam baðýmsýz Türk Devleti oluþturmak için yurt genelindeki bütün vatan severlerle giriþilen, bir savaþtýr. Kurtuluþ Savaþý; sadece bir milletin kurtuluþu gibi görülmelidir. Cumhuriyetin temel taþlarýný oluþturan ilk halkadýr. Osmanlý Devleti’ni tamamen ortandan kaldýracak olan ve Türklere yaþam hakký tanýmayan Mondros Ateþkes Antlaþmasý (30 Ekim 1918) ile elleri kollarýn baðlanmýþ yüce Türk Ulusu’nun ölüm kalým savaþýdýr.

KURTULUÞ SAVAÞI ÖNCESÝ DURUM:

     Osmanlý Devleti, I. Dünya Savaþý’ndan aðýr bir yeniliyle ayrýlmýþtý. 30 Ekim 1918 tarihinde imzalanan Mondros Ateþkes Antlaþmasýyla, Anadolu’nun ve Trakya’nýn bütün topraklarý iþgal edebilecek durumda düþmüþtü.
     
Osmanlý Devleti ile itilaf Devletleri arasýnda Limni adasýnýn Mondros Limanýnda imzalanan ateþkes antlaþmasýnýn þartlarý çok aðýrdý. Bir nevi Osmanlý Devleti’ni kendi elleriyle itilaf devletlerine altýn tepside gibiydi.

Bahriye Nazýrý Hüseyin Rauf Orbay’ýn Baþkanlýðý’ný yaptýðý Osmanlý Heyeti ile Ýngiliz Amiral Calthorp’un Baþkaný olduðu Ýtilaf Devletleri Heyeti arasýnda imzalanan Mondros Mütarekesi ile silahlý çatýþma sona ermiþtir. I. Dünya Savaþý’ný bitiren bu antlaþma aslýnda çok aðýr þartlar taþýyordu. Mondros Mütarekesi aslýnda Osmanlý Devleti’nin yýkýlýþýný öngörmekte; itilaf devletleri’ne Osmanlý Ýmparatorluðu’nun herhangi bir bölgesine, güvenliklerini tehdit edecek bir durum nedeni ile iþgal hakkýný tanýmakta idi.
     
Ýstanbul Hükümeti ise bu maddelerin ileride yapýlacak baþka görüþmelerle koþullarýn daha hafifletilebileceðini sanýyordu.

     25 maddelik Mondros Ateþkes Antlaþmasý’nýn temel hükümleri þöyleydi.

1- Çanakkale ve Ýstanbul Boðazlarýnýn açýlmasý, Karadeniz’e serbestçe geçiþin temini ve Çanakkale ve Karadeniz istihkamlarýnýn Ýtilaf Devletleri tarafýndan iþgali saðlanacaktýr.

2- Osmanlý sularýndaki bütün torpil tarlalarý ile torpido ve kovan mevzilerinin yerleri gösterilecek ve bunlarý taramak ve kaldýrmak için yardým edilecektir.

3- Karadeniz’deki torpiller hakkýnda bilgi verilecektir.

4- Ýtilaf Devletlerinin bütün esirleri ile Ermeni esirleri kayýtsýz þartsýz Ýstanbul’da teslim olunacaktýr.

5- Hudutlarýn korunmasý ve iç asayiþin temini dýþýnda, Osmanlý ordusu derhal terhis edilecektir.

6- Osmanlý harp gemileri teslim olup, gösterilecek Osmanlý limanlarýnda gözaltýnda bulundurulacaktýr.

7- Ýtilaf Devletleri, güvenliklerini tehdit edecek bir durumun ortaya çýkmasý halinde herhangi bir stratejik yeri iþgal etme hakkýna sahip olacaktýr.

8- Osmanlý demiryollarýndan Ýtilaf Devletleri istifade edecekler ve Osmanlý ticaret gemileri onlarýn hizmetinde bulundurulacaktýr.

9- Ýtilaf Devletleri, Osmanlý tersane ve limanlarýndaki vasýtalardan istifade saðlayacaktýr.

10- Toros Tünelleri, Ýtilaf Devletleri tarafýndan iþgal olunacaktýr.

11- Ýran içlerinde ve Kafkasya’da bulunan Osmanlý kuvvetleri, iþgal ettikleri yerlerden geri çekilecekler.

12- Hükümet haberleþmesi dýþýnda, telsiz, telgraf ve kablolarýn denetimi, Ýtilaf Devletlerine geçecektir.

13- Askeri, ticari ve denizle ilgili madde ve malzemelerin tahribi önlenecektir.

14- Ýtilaf Devletleri kömür, mazot ve yað maddelerini Türkiye’den temin edeceklerdir.(Bu maddelerden hiç biri ihraç olunmayacaktýr.)

15- Bütün demiryollarý, Ýtilaf Devletleri’nin zabýtasý tarafýndan kontrol altýna alýnacaktýr.

16- Hicaz, Asir, Yemen, Suriye ve Irak’taki kuvvetler en yakýn Ýtilaf Devletleri’nin kumandanlarýna teslim olunacaktýr.

17- Trablus ve Bingazi’deki Osmanlý subaylarý en yakýn Ýtalyan garnizonuna teslim olacaktýr.

18- Trablus ve Bingazi’de Osmanlý iþgali altýnda bulunan limanlar Ýtalyanlara teslim olunacaktýr.

19- Asker ve sivil Alman ve Avusturya uyruðu, bir ay zarfýnda Osmanlý topraklarýný terk edeceklerdir.

20- Gerek askeri teçhizatýn teslimine, gerek Osmanlý Ordusunun terhisine ve gerekse nakil vasýtalarýnýn Ýtilaf Devletleri’ne teslimine dair verilecek herhangi bir emir, derhal yerine getirilecektir.

21- Ýtilaf Devletleri adýna bir üye, iaþe nezaretinde çalýþacak bu devletlerin ihtiyaçlarýný temin edecek ve isteyeceði her bilgi kendisine verilecektir.

22- Osmanlý harp esirleri, Ýtilaf Devletleri’nin nezdinde kalacaktýr.

23- Osmanlý Hükümeti, merkezi devletlerle bütün iliþkilerini kesecektir.

24- Altý vilayet adý verilen yerlerde bir kargaþalýk olursa, vilayetlerin herhangi bir kýsmýnýn iþgali hakkýný Ýtilaf Devletleri haiz bulunacaktýr.

25- Müttefiklerle Osmanlý Devleti arasýndaki savaþ, 1918 yýlý Ekim ayýnýn 31 günü mahalli saat ile öðle zamaný sona erecektir.

Mondros Ateþkes Antlaþmasý’nýn hemen ardýndan iþgalciler yurdun çeþitli yerlerini iþgal etmeye baþlamýþlardý. Bunun gerekçesi olarak 7. Maddedeki Ýtilaf Devletleri güvenliðini tehdit edebilecek her yeri zaptedebilirdi. Sürekli bunlar bahane ediliyordu.
     
Boðazlar Ýngilizlerin ellerine geçmiþti. Kontrol tamamen Ýngilizlerdeydi. Ayrýca Çanakkale, Musul, Batum, Antep, Konya, Maraþ, Samsun, Bilecik, Merzifon, Urla ve Kars’ý da iþgal etmiþlerdi.
     
Fransýzlar da boþ durmayýp, Trakya’daki bütün demiryollarýnýn istasyonlarýyla, Dörtyol, Mersin, Adana ve Afyon Ýstasyonlarýný ele geçirerek iþgal ettiler.
     
Ýtalyanlar ise, Güney ve Güney-Batý bölgelerindeki yerleri iþgal etmiþlerdi. Antalya, Kuþadasý, Bodrum, Fethiye ve Marmaris gibi yerleri iþgal etmiþlerdir. Daha sonraki günlerde Güney de bazý bölgeleri Ýngilizler Fransýzlara býrakmýþlardý.
     
Anadolu’da Doðu Anadolu illerinden 6 tanesi Ermenilere býrakýlacaktý. Kozan, Osmaniye, Mersin ve Adana illeri Fransýzlar ile birlikte Ermeni çeteleri iþgal ettiler.
     
Yunanlýlar, Ýngiliz, Amerikan ve Fransýz gemileriyle 15 Mayýs 1919’da Ýzmir’i iþgal etmeye baþladý. Kurtuluþ Savaþý’nýn baþlangýcý olarak kabul edilen gün, Efzun Alayý askerlerine tek baþýna ilk kurþunu sýktý. Türk direniþinin semboli haline geldi. Efzun Alayý’nýn sancaðýný taþýyan teðmene sýkýlan tek kurþunla öldüren Hasan Tahsin, mermisi tükenene kadar arka arkaya ateþ etti. Telaþlanan Efzun Alayý toplu bir saldýrý olduðunu düþünerek aðýr makineli tüfeklerle ve gemiden açýlan ateþ sonucunda; Hasan Tahsin 31 yaþýnda orada þehit oldu.
     
Yunan Ordusu 3 kanaldan Ege Bölgesi’ni iþgal etmeye baþladý. Padiþahýn ve Osmanlý Hükümeti’nin duyarsýz ve korkak davranýþlarý sebebiyle yapýlan bu iþgallere sadece seyirci kalmýþlardýr.
     
Batýda bu iþgaller olduðu sýrada, Kuva-i Milliye Güneydoðu Anadolu’da Fransýzlara ve Ege’nin iç bölgelerinde Yunanlýlara silahlý direniþ göstermiþlerdir.
     
Yerel sivil örgütlenmelerden oluþan Kuva-i Milliye zamanla yurdun her bölgesine yayýlmanýn sinyallerini orada vermeye baþlamýþlardýr.
     
Mustafa Kemal Paþa þu sözleriyle Kuva-i Milliye’yi anlatmýþtýr.

“Hükümet merkezi, düþmanlarýn þiddetli çemberi içindeydi. Siyasal ve askerî bir çember vardý. Ýþte böyle bir çember içinde yurdu savunacak, ulusun ve devletin baðýmsýzlýðýný koruyacak kuvvetlere emrediyorlardý. Bu biçimde yapýlan emirlerle, devlet ve ulusun araçlarý temel görevlerini yapamýyorlardý. Yapamazlardý da. Bu araçlarý savunmanýn birincisi olan ordu da, 'ordu' adýný korumakla birlikte, elbette temel görevini yerine getirmekten yoksundu. Ýþte bunun içindir ki yurdu savunmak ve korumak olan temel görevi yerine getirmek, doðrudan doðruya, ulusun kendisine kalýyor. Buna kuva-yi milliye diyoruz...”