60lý yýllarýn ortalarýnda ilkokulda okuyan bir çocuktum. ‘Batý Yakasýnýn Hikayesi’ni (West Side Story) ilk kez o zaman izledim. O yýllarda bulunduðum yerde sinemadan baþka bir eðlence yoktu. Biraz geç kalmýþtým; sinema salonuna girdiðimde film baþlamýþtý ve müzik eþliðinde Porto Rico’lu göçmenlerin çetesi ‘Shark’larla (Köpek balýklarý) beyaz Amerikalýlarýn çetesi ‘Jet’lerin kavga sahnesi gösteriliyordu. Ancak kavga ederken bir taraftan da dans ediyorlardý. Þaþýrmýþtým. Nasýl olurdu böyle bir þey? Filmle ilgili ilk heyecan dalgasýný o zaman geçirdim. Filmin o gün göremediðim baþlangýcýnda gençler parmak þaklatarak yaþamýn ritmini yakalamaya çalýþmakta imiþler. Sonradan öðrendim.

Ýlginçtir, o yaþta böyle bir filmi yetiþkin bir insan gibi izliyordum. Bizim için biraz absürd bir müzik idi ama gene de Leonard Bernstein’in müziðinden hoþlanmýþtým. Ancak asýl büyük heyecan dalgasý henüz gelmemiþti.

Bir gece Jimnastik salonunda verilecek bir toplantýya herkes kendi duygularý ve farklý beklentileriyle gider. Orada Porto Rico’lu Maria ve beyaz Amerikalý Tony ilk kez karþýlaþýr ve birbirlerine vurulurlar. Ýki gencin karþýlaþma anýnda Maria temasýnýn flütlerle çalýnan versiyonu duyulur. Her yer kararýr, zaman durur. Ýki genç birbirlerinden baþka bir þey göremez olurlar. Kalp atýþlarýna benzeyen notalar izleyicilerin bedenlerine kulaklarýndan deðil boyun damarlarýndan girer. Bir bölümü nabýz atýþlarýyla birlikte düþünmeyi engellemek üzere beyne gider, bir bölümü çarpmayý ve nefes almayý engellemek üzere kalbe ve akciðerlere. Bir kýsmý da baþka bir iþ yapar. Göz yakýnlarýndaki gözyaþý bezlerini çalýþtýrýr, gözyaþý kanallarýný açar.

Daha sonra yalnýz kaldýðýnda Tony’den Maria’yý sözlü olarak dinleriz.

Þimdiye kadar duyduðum en güzel ses: Maria/
Dünyanýn bütün güzel sesleri bir kelimeye sýðmýþ: Maria/

Adý Maria olan bir kýzla tanýþtým/
Bu isim benim için artýk hiçbir zaman eskisi gibi olmayacak/

Adý Maria olan bir kýzý öptüm/
Fark ettim ki bundan daha mükemmel bir ses olamaz: Maria/

Yüksek sesle söyleyince müzik çalýyor gibi/
Yumuþak sesle söyleyince dua ediyor gibi: Maria/

Þimdiye kadar duyduðum en güzel ses: Maria/

Sonra Porto Rico’lular Ýspanyol müziði ile klasik müziðin karýþýmý olan bir havada, neredeyse modern bir ‘Carmen’ diyebileceðimiz ‘America’yý söylerler. Esmer kývýrcýk saçlý, güzel Ýspanyol melezleri, kravatlý, yakýþýklý erkeklerle kýrýcý olmayan bir çatýþmaya girerler. Genç kýzlarýn geniþ Ýspanyol etekleri savrulur. Amerikan yaþantýsýna özentilerini ve Porto Rico’dan göç etme nedenlerini anlatýrlar. Porto Rico, okyanusun ortasýnda bir ada... Sürekli kasýrga olur, sürekli nüfus artar. Orada hep borç parayla yaþanýr. Ama Amerika öyle mi? Otomobil, çamaþýr makinesi özgürlük her þey Amerika’dadýr. Kredi kartý ile alýþveriþ yapmak güzeldir. Erkekler ise Amerika’ya geldiklerine piþman olmuþlardýr. Renkleri biraz esmer diye Ýngilizceyi düzgün konuþamýyorlar diye aþaðýlanmaktadýrlar. Hep ikinci sýnýf iþler yapmaktadýrlar. Gençlerin kývraklýðý ve ritmik el çýrpýþlarý ayný kývraklýktaki müzikle birleþerek izleyiciye muhteþem bir gösteri sunarlar.

Baþka bir sahnede Maria rolünde oynayan unutulmaz Natalie Wood, bütün güzelliði ve tatlýlýðý ile kendini hoþ hissettiðini anlatýr. Amerikan güzeli onun güzelliði karþýsýnda tacýný ona vermelidir. Aynaya bakýp görüntüsünün ne kadar hoþ olduðuna kendisi bile inanamaz. Ayaklarý yerden kesilmiþtir Maria’nýn. Gerçekten de bir kýz ancak bu kadar tatlý olabilir.

Tony ve Maria, bir daha hiç ayrýlmama sözü vererek kendi aralarýnda bir evlilik seremonisi düzenlerler. Tek el ve tek kalp sonsuza dek bir arada olacaktýr.

Ne yazýk ki sevgililerin biri bir beyaz Amerikalý, biri Porto Rico’lu bir göçmendir. Ýþin içinde Protestan ve Katolik olmak da vardýr. Yani iki taraf da onlarýn bir araya gelmesini onaylamaz. Jetlerle Porto Rico’lular zaten anlaþamazlar. Anlaþtýklarý tek þey kavga etmektir. Gece kavga etmek için randevu verirler. Viyolonsellerin inleyen sesleri ile çalýnan Maria’nýn melodisini son kez duyarýz.

Bir sahnede gençler kendilerini “Bir sosyal hastalýk” olarak tanýmlarlar. Ancak bu durumlarýndan hoþnutturlar. Yaþam onlar için yalnýzca kendilerinin eðlenebileceði bir eðlencedir.

Orkestra coþar. Yeni bir gece onlarý beklemektedir. Gene herkesin gece için beklentisi kendisine göredir. O gecenin herhangi bir gece olmayacaðý anlaþýlmaktadýr. Ýki çete sert adýmlarla ve sert seslerle kavgaya doðru ilerler. Sevgililer geceleyin buluþacaktýr. Yumuþak seslerle gecenin getireceklerini birlikte geçirecekleri mutlu saatleri düþlerler. Ama o gece sevgililerin umduðu gibi bir gece olmaz. Kavgada yasak olan býçaklar ortaya çýkar. Maria’nýn abisi Jetlerden bir Amerikalýyý, Tony de kavgayý ayýrayým derken Maria’nýn abisini öldürür. Maria olayý öðrendiðinde aksanlý Ýngilizcesi ile olayýn doðru olmamasý için Tanrý’ya yalvarýr. Ancak biz biliyoruz ki olay gerçektir. Porto Rico’lular Tony’i öldürerek intikam almak isterler. Tony saklanýr. Fakat Maria’nýn öldüðüne dair yanlýþ bir bilgi ile gözü kararýr; yeniden ortaya çýkar. Ýki sevgili tam buluþacakken bir tabanca patlar ve Shakespeare trajedilerini andýrýr bir þekilde Tony Maria’nýn kollarýnda ölür. Maria herkesin ölümünden herkesi sorumlu tutan uzun bir konuþma yapar (Tiyatral bir tirad). Herkes baþýný önüne eðer. Tony’nin ölüsünü Shark’larla Jet’ler birlikte kaldýrýrlar. Her filmde olduðu gibi, polis her þey olup bittikten sonra görünür ve film biter.

Bu film ayný zamanda Amerikanýn Amerikalýlaþmasýný saðlamakta etken olmuþtur. Bize de böyle bir þey gerekiyor. Ne demek istediðimi anlamanýz için www.izedebiyat.com ‘Ýnceleme’de ‘Bizim Kýzýlderililerimiz’i okumalýsýnýz.

Yýllar geçti. Bu arada ben büyürken, filmi farklý zamanlarda defalarca izledim. Sonraki izleyiþlerimde sonunu bildiðim için çiftin ilk buluþma sahnesinden daha çok etkilendim. Bu film, yangýn merdivenlerinde geçen ve Romeo ve Juliet’teki balkon sahnesine karþýlýk gelen sahne ve trajik ölümlerdeki benzerliklerle modern bir Romeo ve Juliet olarak kabul edilmektedir. Niyet kötü olursa filmde eleþtirecek çok þey bulunabilir. Ama ben tadýný çýkarmayý tercih ettim.

Natalie Wood çok sonra bir gölde boðularak öldü. Filmdeki Maria görüntüsü yaþlanmadan olduðu gibi kaldý. Gerçek yaþam durmuyor. Ýlk izlediðimde onlardan çok küçüktüm. Þimdi ise neredeyse babalarýnýn yaþýndayým. Bu film de bazý baþka filmler gibi yeni yetiþen nesillere bir klasik, bir kilometre taþý olarak kalacak. Maria, bir müzik, bir dua, bir büyü gibi hatýrlanacak.

Tony’nin ölüm sahnesinde, iki sevgilinin ninni söyler gibi söylediði sözler filmin geçek sonunu belirler: “Dünyada bizim sevgimizi kabul edecek bizim için bir yer mutlaka olmalý. Yaþamak için yeni bir yol, affetmek için yeni bir yol bulmalýyýz. Bir gün, bir þekilde, bir yerde... Te adoro Anton. (Seni seviyorum Anton)”

Te adoro Maria.