. Bu sene, Mozart’ýn 250. doðum yýldönümü kutlanýyor bütün dünyada. Gazete haberlerine göre beþ yýldýr hazýrlýklar sürüyor. Alanýnda deha olan insanlarýn bazen hatta çoðunlukla trajik bir yaþam öyküsü olabiliyor. Ve yaþamlarýnda ki bu safhalar sanatçý ise(resim veya müzik) bunlara yansýtýr. Ama okuduklarýmýza ve öðrendiklerimize bakarsak Mozart çektiði sýkýntýlarýna raðmen bunlarý yaptýðý eserlerine yansýtmamýþtýr. Onun çektiði sýkýntýlara raðmen eserlerinde bir çoþkunun hâkim olduðu görülür. Sýký bir klasik müzik dinleyicisi deðilsem bile, Mozart’ýn müzikleri özellikle Türk Marþý onun bu coþkusunu insana hissettirebiliyor. Onu dinlediniz zaman koþmak istersiniz, ya da sizi yoran ve zorlayan merdivenleri, yokuþlarý koþarak çýkmak istersiniz. Bir yapraðýn düþüþü gibi bir o yana, bir bu yana sallanýrsýnýz. Onu dinlerken hissettiðiniz coþku ve ritim yaþadýðýnýz dakikalarý sevince dönüþtürebilir. Ve yine günlük haberlerden takip ettiðimiz kadarý ile dünyada 30 ülkede yaklaþýk 200 merkezde uygulanan “Tomatis” yani Müzikle Terapi Yönteminde Mozart’ýn müziklerinden yararlanýlýyor.
Mozart’ýn 250. yýlý kutlamalarýnda Türk besteci ve piyanist Fazýl Say “Patara” isimli balesini Viyana’da seslendirdi. Bununla ilgili söyleþisinde Fazýl Say, Mozart hakkýnda þöyle söylüyor.”Bilim adamlarý hesap yapmýþlar, notayý temize çeken bir kopist haftanýn beþ günü altý saat, yedi saat Mozart eserlerini temize çekse yirmi yýl sürer diyor. Adam 35 yaþýnda ölüyor. On yaþýna kadar olan zamaný çýkarýn, adam nota yazma zamaný kadar bir zamanda üretiyor, beste yapýyor. Korkunç bir þey bu.”
Mozart’la ilgili olarak çeþitli kaynaklarda, gençlik çaðlarýndan itibaren Türklerle ilgilendiði yer almaktadýr.Osmanlýlarýn Viyana’yý kuþatmalarý sýrasýnda ve sonrasýnda, Avrupalýlar, özellikle de Avusturya Macaristan Ýmparatorluðunun yurttaþlarý Türklerle yakýn iliþkilere girmiþtir..Bu dönemlerde Viyana’ya, Paris’e atanan Osmanlý elçileri, büyük törenle kente giriyor; bu arada büyük bir mehter takýmý da atlarýn üstünde geçit alayýnda çalýyordu.Öyle görkemli sahneler yaþanýyordu ki, alayý seyreden halk ve saray çevresi bundan çok etkileniyordu.Etkilenenler arasýnda besteciler de vardý.Bu alaylar özellikle Mozart, Beethoven gibi büyük bestecilere esin kaynaðý olup eserlerine de yansýmýþtýr.Mozart’ýn “Saraydan Kýz Kaçýrma” adlý eseri, korsanlar tarafýndan kaçýrýlarak Osmanlý sarayýna ya da paþa konaðýna satýlan bir Avrupalý kýzý anlatýr.Yine en sevilen eserlerinden olan Türk Marþý aslýnda K.V.331 La major piyano sonatýnýn Alla Turca baþlýklý son rondo bölümüdür.Mozart kýsa bir hayat için çok eser üretir.Eserleri 626’yý bulur.49 senfoni, 20 kadar opera ve 20 kadar da piyona konçertosu vardýr.
Mozart 27 Ocak 1756’da Avusturya’da Salzburg þehrinde doðar. Müzik öðrenilmez, hissedilir, diyen babasý da Salzburg Piskoposunun maaþlý müzikçisiydi. Mozart’ýn küçük yaþlarda yeteneði meydana çýkmaya baþlar. Beþ yaþýnda yaptýðý piyano konçertosunu hiçbir piyanist çalamaz. Babasý bunu deðerlendirmek ister. Ablasýný ve Mozart’ý alarak önce Avusturya Kraliçesine konser vermelerini saðlar. Bundan sonra bütün Avrupa’yý dolaþýrlar.Her gittikleri yerlerde hayranlýkla ve ilgiliyle dinlenirler.Çaðýn ünlü ressamlarý Mozart’ýn resim ve portelerini yapar.14-15 yaþlarýnda bütün Avrupa’yý dolaþmýþtýr.25 yaþýna kadar , kentten kente dolaþýr.O zamanýn þartlarýna göre aðýr hastalýk sayýlan tifo, çiçek ve mafsal romatizmasý gibi hastalýklar geçirmiþ olmasýna raðmen beste yapmaya devam eder.Yaptýðý yolculuklarda çektiði sýkýntýlar, hüsranla son bulan ilk aþký, evlendiðin de çektiði sýkýntýlar onun eserlerini etkilememiþtir.Ablasý hatýralarýn da onun yaptýðý yolculuklarda “Ben ülkesini teftiþe çýkan küçük bir kralým” diyerek kendine eðlence yarattýðýný anlatýr.Çocukluðunda aldýðý alkýþlar büyüdükçe kýskaçlýklar yüzünden gölgelenir.Sadece kendi muhitine hizmet etmesini bekleyenler, müzik eleþtirmenlerinin zalimce saldýrýlarý onu hiç yýldýrmaz.Takdir edildiði anlarda bile maddi sýkýntýlarý hiç bitmez.Sonu gelmez maddi sýkýntýlar yakasýný hiç býrakmaz.Bir kýþ günü ziyaretine giden arkadaþý dans ederek ýsýnmaya çalýþtýðýný görür.
Mozart otuz altý yaþýný doldurmadan 5 Aralýk 1791’de Viyana da ölür. Mozart, ölümü yaþamýn son amacý olarak yorumlar. Ölümünden önceki beþ yýlda en önemli eserlerini meydana getirir.1790 yýlýnda evine gelen esrarengiz kiþinin rekuem(ölüler için dua) yazmasýný ister. Oda bunu ölümünün yaklaþtýðý mesajý olarak yorumlar. Ve hastalýðý nedeniyle bunu tamamlayamadan hayata gözlerini yumar. Cenazesine yaðmurlu bir günde, altý kiþi katýlýr, mezarlýða geldiðinde eþlik edecek kimse bulunmaz. Eþi o anda rahatsýz olduðu için sonra, doktor nezaretinde gelir, eþinin mezarýný sorar. Ama mezarlýk görevlisi bilmez, çünkü Mozart kimsesizler için ayrýlan toplu mezarlýða gömülür. Mozart’ýn öldüðü yýllarda da üzüleni fazla olmaz. Zaman geçtikçe verimindeki þaþýrtýcý zenginlik, melodilerindeki olaðanüstü güzellik, tekniðindeki akýl almaz ustalýk ve eserlerindeki derin anlam anlaþýlýr. Zamanla insanlarýn kalplerini ýsýtan, gönüllerini rahatlatan eserleri ile sonsuz bir ýþýða dönüþür. Eserlerinde insan sevgisini göstermeye çalýþan Mozart “Sevgi, dostluk ve müzikle oluþur. O da, bilgi sahibi olmayý, duygu sahibi olmayý gerektirir, yaþamýn üstün düzeyine ancak böylelikle varýlabilir.” diyordu.
Mozart’ýn yaþamý ve müziði üzerine çalýþmalar yapan Çek asýllý Amerikalý müzik bilgini Paul Nettl:”Mozart insanlýða fýrtýnalý ruhlarý sakinleþtiren, acýlarý gideren, monoton ve melankoli dolu zamaný güzelleþtiren, insanlara sevinç veren, onlara güzel duygularý aþýlayan müziði ile hizmet etmiþtir.”
Nietszhe, “ölümünden yüz yýl sonra bile hala çucuk ruhuyla içimizde taze þeyler býrakan bestecidir Mozart”
Kaynaklar
(Sabah Gazetesi)
(Hürriyet Gazetesi)
(www.sodev.org.tr.)
(Skylife Dergisi Ocak 2005)
www.vikipedi(Özgür Ansiklopedi)
(www.psikiyatri.net.)
(www.tuluyhan uðurlu.com.)