Ýsminden de anlaþýlacaðý gibi Musa peygambere inanan ve onun Allah’tan getirdiði buyruklara göre hayatýna yön veren insanlarýn inandýðý dindir. Günümüzde halen varlýðýný sürdüren ve Ýlahi dinler arasýnda tarihsel olarak en eskiye dayanan bu dine inanan insanlara, Yahudiler denmektedir. Yahudiler her ne kadar Musa(as)’dan önceki geçmiþlerini Süleyman(as), Davut(as) ve Ýbrahim(as)’a dayandýrsalar da bunu sadece kendi geçmiþlerine atfetmeleri doðru deðildir. Çünkü zaten þu an hayatta olan tüm insanlýðýn üreme noktasý Ýbrahim(as) ve Nuh(as)a dayanmaktadýr. Hepimizin bildiði gibi Nuh tufanýnda insanlýk zaten yenilenmiþ yani günahkâr ve isyancý toplumlar Allah’ýn izniyle yok olmuþlardýr. Zira o süreç sonrasýnda hayatta kalanlarýn hepsi yalnýzca Allah’a ve onun dinine inanan insanlardan oluþmaktadýr. Bu nedenle hiçbir toplumun kendisini diðer insanlardan bu gibi sebeplerle daha deðerli görmesi, etik olarak olduðu gibi tarihsel bilgi olarak da doðru deðildir.

Yahudilikte Allahýn, Musa Peygamber kanalýyla insanlýða doðrularý anlatmak için gönderdiði Tevrat’ýn ilahi kitap olduðuna inanmak ve onda belirtilen buyruklara göre yaþamak esastýr. Tevrat’ýn kelime manasý ‘kanun, þeriat, buyruk’ anlamlarýna gelmektedir. Tevrat ilahi bir kitaptýr ve her ilahi kitap gibi o da insanlara iyilik yapmanýn ve kötülüklerden uzak durmanýn gerekliliðini öðretmektedir. Orijinal yani Musa(as)’a indirilen Tevrat’ýn tahrif edildiði veya günümüz Yahudilerinin elinde bulunan Tevrat’ýn orijinal olmadýðý söylenmektedir. Ama bu konuda hiç kimsenin kesin bir bilgisi yoktur. Yahudilerin ibadet ettiði mekânlara Havra ya da Sinagog, din âlimlerine veya ibadet yaptýran bilginlerine ise Haham denilmektedir. Toplu ibadetlerde Haham’a uymak esastýr. Ayrýca isteyen Yahudi, evinde de ibadetini yapabilmektedir. Ýbadet þekli olarak en çok önemsenen þey, Tevrat’ý sesli ve huþu içinde okunmasýdýr. Kýbleleri yani ibadet yönleri ise Kudüs’teki Beyti Makdis’dir. Yahudilik, kendi içinde hayat felsefesi ve ibadet þekli bakýmýndan farklý mezheplere ayrýlmýþtýr. Genelde bunlar Muhafazakâr, Ortodoks ve Reformcu Yahudiler olarak bilinmektedir.

Musevilik ya da Yahudilik diye isimlendirilen bu ilahi din, kendi din mensuplarýnca ya da bu dine inanmayan insanlar tarafýndan yozlaþtýrýlmadýðý sürece kesinlikle ilahi olup, doðruluðu herkesçe kabul edilmek zorunda olan bir inanýþ biçimidir.

Þu gerçeði hiçbir zaman unutmamalýyýz ki; ilahi dinlerin hepsindeki en öncelikli esas, Allah’ýn varlýðýný ve onun tek bir ilah olduðunu kabul etmektir. Daha sonra ki kýstaslarla ilgili bazý ayrýntýlar olduðu düþünülse de bu detaylara takýlýp kalmak çok doðru deðildir. Zira mesela insanlarýn ayrýlýða düþtüðü peygamberler konusu, hiç akla-mantýða yatan doðru bir anlayýþ þekli deðildir. Zira Allah’ý ilah olarak kabul eden herkesin bilmesi gerekir ki Allah, insanlara doðrularý anlatmak amacýyla, içimizden bizim gibi yaþayan bazý insanlarý peygamber olarak seçmiþ ve bu peygamberlere, içinde doðrularýn belirtildiði kitaplar tahsis edilmiþtir. Nitekim bu noktada Allah’a inanan insanlar olarak bize düþen görev, seçilen bu peygamberlerin ve bunlarla birlikte gönderilen kitaplarýn hepsine inanmaktýr. Kýsaca ve daha özlüce belirtmek gerekirse, bir insan olarak bizim en öncelikli vazifemiz; Allah’ýn tek bir ilah olduðuna inanýp onun ismini tüm yeryüzüne yaymaktýr. Daha sonra da Allah’ýn peygamberleri olduðunu bildiðimiz Âdem(as), Nuh (as), Ýbrahim(as), Musa (as), Ýsa(as) ve Muhammed(as) gibi tüm peygamberlere ve onlarýn getirdiði yasalara istisnasýz bir þekilde inanmaktýr. O nedenle Yahudi, Hýristiyan ve Müslüman ayrýmcýlýðý bana göre kesinlikle doðru deðildir. Zira þunu söylüyorum ki evet ben Musa(as)’ýn peygamberliðine inanýyorum ve bunun adý Musevilikse, kabul ediyorum ki ben Musevi’yim. Ayný þekilde ben Ýsa(as)’ýn peygamberliðini de kabul ediyorum ve yine bu demektir ki ben, ayný zamanda da Ýsevi’yim. Ve ayný þekilde Muhammed(as)’ýn peygamberliðini de kabul ediyorum ve bu defa da diyorum ki ben hem de Müslüman’ým. Çünkü ben, peygamberlerin getirdiði öðretilerin hepsine inanýyor ve hiç birini diðerinden ayýrt etmiyorum. Ve açýkça da belirtiyorum ki, benim anladýðým kadarýyla Allah’ýn insandan, kavramasýný istediði gerçek din anlayýþý kesinlikle budur.


Mehmet Akif UÇAR