“Bilgelik, düþünceye þekil verme sanatý. Bilgide seçicilik þart. Çok bilmek deðil lüzumlu olaný bilmek sabit kriter. Tefekkür kaçýnýlmaz. Baþka türlü, ilmin irfana, malumatýn marifete dönüþmesi imkânsýz. Çünkü, sonu olmayan dikey bir yolculuktan dem vuruyoruz…

Yani, her bilenin üstünde bir baþka bilen bulunduðu, bulunacaðý ve bulunmasý gerektiði hakikatini hazmetmiþ bir þuurun, doyumsuz öðrenme cehti ve bitmez, tükenmez öðretme, aydýnlatma gayreti ile ulaþtýðý dinamik sentezden. Ýlme ilmikli hal. Göksel yanýmýzýn tanýþ yüzü. Saf, duru, berrak, nurlu… Akýl “mevcut” u, ruh ve kalp “vücut”u bilmenin peþinde. Akýl parçaya, diðerleri ise bütüne talip. Her iki baðlamda da bilginin inþa serüvenini belki epistemolojik verilerle açýklamak kabil.

Ne ki, ibda (yoktan var ediliþi) keyfiyetini izah, ancak ontolojik kurallarý idrakle mümkün. Mutlak ve külli bilgi Rabbimiz’e mahsus. Mahiyeti eþya bütünüyle sadece O’na malum. Ýlim O’na ait yüce bir sýfat. Hem mevcut hem de vücut sýrlarý yalnýz ve yalnýz O’na ayan. O, varlýðýn varlýk olmadan önceki yokluk bilgisinin de sahibi. Varlýk ya da yokluk O’nun indinde ve O’nun ilminde eþit, olaný, oluþ halinin baþlangýcýnda da sonunda da ayný þekilde bilir.

Ýnsan da dahil bütün varlýklarýn kesbi, vehbi ya da fýtri bilgisi hep O’nun yaratmasýyla vücut bulur ve bildirmesiyle bilinir hale gelir. O’nun yaratmasý ve bildirmesi dýþýnda hiçbir varlýk, bilmenin ne olduðu dahil hiçbir þeyi bilemez. Varlýða bilmenin ne olduðunu ve ne olmadýðýný öðreten de O’dur. “Þey” dediðimiz mevcut, nasýl ki yaratýlmadan önce böyle bir kavramla anýlamazsa, O’nun bildirmedikleri de anýlamaz. Biz, varlýðýn vücut öncesi pozisyonuna adem(yokluk) dediðimiz gibi, bildirilmeyen bilgiler “yekun”üne de gayb ismini veririz.

Ne ki O’nun ilminde yoka yer olmadýðý gibi gayba da yer yoktur. O’nun yanýnda her þey açýk her þey mevcuttur. O’nun ilmi asli, zati, bizim bilgimiz ise sonradan olma ve arýzidir. Dolayýsýyla O, ilminin nurunu gönderdikçe ve gönderdiði nispette bizler bir þeyler bilir ya da kendimizi bilir zannederiz. Âmâ O, nurunu tamamen ya da kýsmen çektiðinde, cehlimizle ortada kala kalýrýz. Bilgi kaybý, hatta bazen bilginin bütün bütün yitiriliþi bizzat bilginin kaynaðý olmadýðýmýzýn da göstergesidir.

Öyleyse bilgiyi nefsimize izafe ile sahiplenmemiz hiç de bilgece bir davranýþ deðildir. Bilge, bu baðlamda sadece mahviyet ve tevazuun adýdýr, adamýdýr… Bilen insan, bilgisinin asýl kaynak ve membaýna yani Allah’ýna karþý mutlaka bilmeyenlerin çok çok ötesinde saygýlýdýr. Bilen insan, ancak bu saygýsý ölçüsünde bilge sayýlýr… Ontolojik gösterge bilen ve bilinen arasýndaki sempati dönüþümünü iþaretlemesi bakýmýndan da çok önemli. Mutlak bilen O olduðu gibi öncelikli bilen de yine O. Sonra, bilinmeyi isteyen, seven ve kendisini -bildirdiði ölçüde olmak kaydýyla- bilebilecekleri yaratan da yine O. Ardýndan kendisini bilinen (Maruf) olarak takdim; varlýðý ise bilen konumunda takdir eden de O.

Bilenin bilgisine, bilgisi nispetinde muhabbetini bahþeden de yine O. Hak aþký bu muhabbetten bir þule. Hakikat tutkunluðu bahþedilen sevgiye maðlubiyet. Onur ki ne onur; þeref ki ne þeref… Bilgeyi bilginden, filozofu sýradan âlimden ayýran, ayrýþtýran tefrik iþareti böylesi bir aþka, tutkunluða, sevdaya sahip oluþ. Kelimeleri kavramlaþtýrmak yüksek bir idrak iþi. Kavrama nefes edip onu harekete dönüþtürmek seçkinliði ele veren ezeli yetenek. Bilgelik biraz da böylesi bir nasip terkibi..”