Onlar, zeka ve duygu zenginiydiler. Üretici fonksiyonlarýyla bu zenginliklerini insanlýkla paylaþarak ve toplumun her zaman bir kaç adým önünde durarak aydýn olma sorumluluðunu da yerine getirdiler. Ruhlarý ve beyinleri insana verdikleri yüce deðerlerle iþlenmiþti. Ýnsaný yüce bir varlýk olarak gördüler ve insan olanýn gönlünde yüceleþtiler. Açlýðýn acýmasýzlýðýyla ve varlýklý olanlarýn keyfiliði ve sorumsuzluðuyla savaþtýlar. Ýnsani deðerlere kucak açarlarken, insanlýk düþmaný deðerlere de keskin kalemlerini çektiler. Yaþam harcýný aþkla, sevgiyle ve cesur mücadele duygularýyla yoðurdular.
Ýlkbaharda açan rengârenk çiçeklerin serin rüzgarlarla ritmik danslarýný; özelde kendi halklarýnýn, genelde de tüm dünya halklarýnýn gözlerinde parýldayan zafer sevinçlerini ve yüreklerinde yanan ateþlerini sayfalarýna iþleyerek ölümsüzleþtirdiler.
Kimisi için yaþam tatlý bir þakaydý, kimisi için de çetin bir savaþ. Yakmanýn ve yýkmanýn deðil, yapmanýn ve yeniden yaratmanýn savaþý. Ülkelerinin adlarýný tarih sayfalarýna sedef gibi iþlerken kendi elleriyle diktikleri ardýç aðacýnýn gölgesinde, günün birinde oturup bir kadeh þarap içmeyi ya da demli bir çayý keyifle fokurdatmayý ya da diktikleri zeytin aðacýnýn yemiþinden günün birinde tatmayý düþlemeyi de ihmal etmediler. Elleri nasýrlý, alýnlarýndan ter damlayan emekçilerin; yazýn yakýcý sýcaðýnda, aðaçlarýn gölgesinde emeklerinin karþýlýðýný alarak yorgunluk atmalarý onlarýn mutluluðuydu. Vatanlarýný seviyorlardý ve vatanlarý uðruna yapacaklarý her türlü fedakârlýða da hazýrdýlar. Kimi kendi vatanlarýnda gömülmek þansýna bile sahip olamayan bu edebiyat emekçilerinin isimleri; gün geldi birlikte anýldýklarý ülkelerinin isimlerinden önce anýlmaya baþlandý. Kiminin dehâsýndan daha yaþarken faydalanýldý. Kimi de yaþamýndan sonra insanlýða; sevinçleriyle, gözyaþlarýyla, akýllarý ve coþkularýyla güzellik kattýlar. Ýnsaný güzelleþtirdiler, güzelliði evrenselleþtirdiler.
Günün birinde ölümle kucaklaþacaklarýný, doðadaki her canlý gibi fiziksel bir yok oluþa mahkum olduklarýný kuþkusuz biliyorlardý. Dünyaya geliþ biçiminin ve zamanýnýn kendi seçenekleri dýþýnda olmasýnýn sýkýntýsýný yaþadýlar belki de. Belki de onun için dünyadan ayrýlýþýn biçimini ve zamanýný kendi elleriyle seçtiler. Kendi yaþamlarýna son verdikleri andaki ruhsal hallerini ve bilindiði varsayýlan sebeplerin dýþýndaki etkenleri günün birinde öðrenmek mümkün olmayacak belki ama yaþamlarýný noktalamak için doðanýn sunduðu biçim ve zamaný seçme özgürlüðünü kararlý bir þekilde kullandýklarý bir gerçek.
Ünlü yazar Stefan Zweig; ülkesi Avusturya' nýn Nazilerin eline geçmesinden sonra sýðýndýðý Brezilya' da, kafasýna bir kurþun sýkarak, faþizmin yýkýlmasýný göremeden 1942 yýlýnda intihar ediyor. Günümüzde intiharýn sebebi olarak bilinen tek þey vatanýna duyduðu mistik özlem ve faþizmin dünyada hýzla yayýlmasýndan duyduðu yýkýntý. Zweig' in intiharýnýn temelinde bir insanlýk sevgisi ve mazlum halklara karþý duyduðu yakýnlýk olduðu bir gerçek.
Ünlü "Demir Ökçe" romanýnýn yazarý Jack London 1916 yýlýnda yüksek dozda aldýðý uyku haplarýyla yaþamýna son veriyor. Týpký "Martin Eden" adlý romanýnda olduðu gibi. Ýnsanlýðýn çileli yaþamýný, çetin sýnýf savaþlarýný kaleme alan; tarihe toplumsal mücadelenin kaçýnýlmazlýðýný not düþen bu edebi deha kendi yaþam mücadelesine karþý yenik düþüyor.
Dünyaca tanýnan amerikan yazar Ernest Hemingway 1961' de çiftesini þakaklarýna dayayarak ölümün soðukluðuyla gönüllü tanýþýyor.
Rus þair Sergey Yesenin otuz yaþýndayken 1925 yýlýnda kaldýðý otel odasýnda hayatýna son noktayý koyuyor. Yesenin halkýnýn baðrýnda yer edinmiþ gencecik bir þairdi. Günün birinde ölümsüz yazar Maksim Gorki' ye bir þiirini okuyunca Gorki kendisini tutamayarak aðlamýþtý. Ününün doruðunda; yakýþýklý ve herþeye doygun olan Sergey Yesenin ölürken arkasýnda mektup olarak küçük bir þiir býrakmýþtý: " ölmek yeni bir þey deðil bu dünyada / ama yaþamak da yeni bir þey olmasa gerek". Yesenin' in intiharý üzerine Ekim Devrimi' nin efsanevi ozaný Mayakovski, yazdýðý bir þiirle Yesenin' i intiharý nedeniyle kýnar. Þiirinde þöyle der: " Bu dünyada / Ölmek güç bir þey deðil / Bir hayat kurtarmaktýr / Asýl güç olan". O Mayakovski ki proleteryanýn gözbebeðiydi. Heykelinin dikileceðine daha yaþarken karar verilen seçkin bir insandý. Ne var ki günün birinde Mayakovski de Sergey Yesenin' den beþ yýl sonra 1930' da otuzyedi yaþýndayken bir tabanca kurþunuyla intihar etti. Hem de Yesenin gibi arkasýnda bir mektup-þiir býrakarak.
Onlar ki, yürekleri sevgi ve coþkudan taþacak kadar doluydular. Ýsimlerini edebiyat tarihine altýn harflerle yazdýrdýlar ve ülkelerinin isimlerini ardlarýnda býrakarak biçim ve zamaný seçme özgürlüðünü son kez kullandýlar.