KÖYÜMÜ ANARIM
12/1/2009

Edebiyatýmýzýn çok yönlü yazarý Necati Cumalý'nýn "Selim'i Anarým" adlý öyküsü beni çok etkilemiþtir. O öyküde, bulunduðu ortamý üretkenliðiyle, temizliðiyle güzelleþtiren bir Anadolu insaný çok güzel anlatýlýr. Selim'in bulunduðu her yerde çiçekler, aðaçlar, insan elinin doðaya dokunuþu vardýr. Bu yazýmda Selim gibi insanlarýn pek elinin deðmediði bozkýrdaki köyümü anlatmaya çalýþacaðým. Anlatacaklarým 1960'lý, 1970'li yýllardaki köyümün yani benim çocukluk ve gençlik yýllarýmdaki köyümün anýmsayabildiðim bazý yönleri olacak. Bir toz bulutunun gerisinde kalan anýlarýmýn önündeki bu bulutu kaldýrmaya çalýþarak köyümü, köyümün insanlarýný hem anmak hem anlatmak beni hüzünlü de olsa mutlu edecek. Yurdumun uzak köyleri deðiþik resimlerde bir dað yamacýnda, yeþillikler içinde, ortasýnda çeþmesi þýrýl þýrýl akan, baðlýk bahçelik yerler olarak tanýtýlýr çoðu zaman. Köyüm bu saydýklarýmýn hiçbirinden nasibini almasa da özlemimde baþ köþeye oturur. Yazýn tozuyla, kýþýn çamuruyla, önünde dikili aðacý bulunmayan evleriyle, çocukluðumun deðiþik insanlarý ve yaþamýyla özlerim orayý. Çok az da olsa (belki yýlda bir kez) uðradýðým köyümde bugün için hiç bulamadýðým tatlar, güzellikler nelerdi diye düþündüm. Aklýma gelenleri bugünün gençlerine tuhaf da gelse anlatmak istiyorum. ...............
"Binmiþ de traktöre
Boynunda sarý yaðlýk
Gelir toz duman içinde
Ne deniz bilir bu insanlar ne balýk"
Ellili yýllarýn sonunda bile yurdumun pek çok yerinde tarým atlarla, öküzlerle, karasabanla yapýlýrken benim köyümde yirminin üzerinde traktör vardý. Massey Harrýs, köylünün söyleyiþiyle "Masaris" denilen bu traktörleri sürenler çocuk gözümüzde büyürdü bizim. Kaldýrdýðý toz, direksiyonundaki boþluk, yokuþlarda su kaynatýþý ile çiftçinin ayrýlmaz arkadaþý olan traktörler. Köyümün verimli topraðýný, arkasýna takýlan býçakla alt üst ediþi bereketin de baþlangýç noktasýydý. Onlarla tarla sürülür, sap saman çekilir, ilçeye pazara gidilir, komþu köylerdeki düðünler þereflendirilirdi. Okul ve selektör binalarý dýþýnda çatýlý bina yoktu köyde. Bütün evler toprak damlý idi.Daha sonraki yazýlarýmda anlatmak istediðim köy düðünlerinde bu toprak damlý evlerin üstüne çýkar, çevre köylerden gelen misafirleri gözetlerdik. Bir toz bulutu gördüðümüzde "Geliyor! Misafir geliyor!" diye baðýrýdýk. O misafirler köyün dýþýnda traktörlerle silah atýlarak karþýlanýr, düðün evine getirilirdi.Vagonete sandalyeler atýlmýþ, aðýr misafirler oturmuþ olarak gelirdi traktör. Düðün evinin kapýsýna duran traktöre kim önce atlar, kontaðý kaparsa misafirler o akþam onun konuðudur. Þimdilerde köye gittiðinizde yakýn akrabalarýnýz yoksa "Ben nerede kalacaðým?" diye düþünüyorsunuz. Oysa o zamanlar düðüne gelip iki üç gün konuk olacak olanlar için kavga bile edilirdi.
"Gelir kurulurdu köþedeki mindere
Kýran köyünden Çolak Ali Emmim
Cebinde kirli akide þekeri,kýrýk leblebi
Ne tatlý gelirdi biz çocuklara
Büyüklerin sohbetleri"
..............
Oyun deyince aklýma hep teðme (tame) dediðimiz deðnek oyunu gelir. Saatlerce býkmadan oynadýðýmýz bu oyunda kýrýlmaz meþe deðnekler kullanýrdýk. Peki, nereden gelirdi bu deðnekler?
"Meþe deyince aklýma
Kara, uzun bir adam gelir
Köylümün ilk yurdundan
'Ölonun Derviþ'
Adýný bilirim de
Ne anlama gelir lakabý
Hala bilemem"
Ýþte bu adam satardý bize Tepesidelik köyünden getirdiði bu sert, kýrýlmaz meþe deðneklerini. ...............
Yaz günleri kuþluk vakti tozlu yollardan yaylýmdaki koyun sürüleri girer köye çýngýraklarla, çoban köpekleriyle. O güzelim koyunlar sulaklara koþar meleyerek. Anadolu halk þiirinin eriþilmez ozaný Karacaoðlan bir þiirinde der ki:
"Koyun meler, kuzu meler
Sular hendeðine dolar
Aðlayanlar bir gün güler
Gamlanma gönül gamlanma"
Ne koyun, ne kuzu meliyor benim köyümde artýk. Býrakýn hendeðe dolmayý, eskiden üç metreden çýkan su, þimdi yüz metreden çýkmýyor. Bozkýrýn ortasýndaki köyümün çevresinde çayýrlýklar, onlarýn içinde pýnarlar vardý. Kumlu tulumba suyunu içemeyen midesinden ameliyatlý babama eþekle su getirirdik testileri heybelere denk yaparak. Gölyeri, Kuruhüyük kaldý mý þimdi?
...............
Köyüm masa üstü gibi düz bir arazide kuruludur. Bir tepeyi bile bulamazsýnýz. Bu nedenle bað yetiþmez.Bað çubuklarýný hemen soðuk alýr. Bizim çocukluðumuzda köylü buðday ve pancarýn dýþýnda tarlasýna bazen karpuz da ekerdi. Karpuz tarlalarýnda "huð" dediðimiz , iki üç çatýlmýþ sýrýkla onlarý örten ottan oluþturulmuþ gölgelikler vardý. Onun içine oturan bizler tarlayý beklerdik. O ufak karpuzlarý dizimize vurarak kýrar, þýrasýný akýtarak yerdik. Karpuz tarlasý bozulup karpuzlar toplandýðýnda da tevekleri (karpuz yapraklarý) birbirine baðlayýp köyün tozlu yollarýnda koþtururduk. Çok gitmeden tevekler kopar daðýlýrdý.Yaz günleri yaptýðýmýz bir muzýrlýk daha vardý ki bugün düþündükçe gülerim. Teneke kaplara su doldurur, tarlalara yakýn, boþ, kýraç arazide fare yuvasý arardýk. Bulunca da suyu farenin deliðine boþaltýrdýk.Aradan çok süre geçmez, suyu yutan fare fýrlardý yuvasýndan. Biraz koþunca da düþer, ölürdü farecik.
"Ayaklar yalýn
Parmaklar yara içinde
Sýrtýmýzda yakasýz iþlikler
Kollarýna silmiþiz aðzýmýzý, burnumuzu
Saldým çayýra, mevlam kayýra
Biz köy çocuklarý"
..............
Anlatacak o kadar konu var ki en iyisi fazla uzatmadan onlarý da baþka yazýlara býrakmak. Ben çocukken yüz elli hane olan köyüm þimdi elli hane yok. Bozkýrýn ortasýndaki köyüme selam olsun.


Numan Kurt