SUYA SABUNA DOKUNMADAN


Yaþayýp gitmek, -bildiðiniz gibi en temel felsefemizdir.
Halkýmýz da bu deyiþi gönülden kabullenmiþtir.
Öyleki bunu uygulamaya koyarken, sadece mecazi anlamýyla deðil, kelime anlamý ile de gereðini yerine getirmektedir!
Þöyle ki, istatistiklere göre kiþi baþýna düþen sabun kullanýmýmýz, aynen GSMH’ mýz ölçüsünde düþüktür.
Ýþte bu noktadan çýkarak, ben bu yazýmda size toplumumuzun hijyen konusundaki noksanlýðýndan bahsetmek istiyorum.Yoksa önceki ‘Tepkisiz Toplum ‘yazýlarýmýzla bir baðlantýsý yoktur bu makalenin!

Geçtiðimiz günlerde, basýnda; yabancý ortaklý bir kamuoyu araþtýrma kuruluþunun, Türk toplumunun banyo alýþkanlýklarý ile ilgili çalýþmasýnýn sonuçlarý açýklanmýþtý.
Buna göre halkýmýzýn ne yazýk ki banyo yapmayý pek sevmediði ortaya çýkýyordu. Araþtýrmaya göre her gün yýkananlarýn oraný kýþ aylarýnda sadece %5 idi.Yazýn ise bu oran % 28 e çýkýyordu ancak.
Yeri geldiðinde temizlikle övünmeyi pek severiz!. Ama bu rakamlar böyle iþte!

Baþka bir gün, yine basýnda; Amerika’ lý turistlerin eline verilen kýlavuz kitapçýðýnýn,Türkiye ile ilgili bölümünde; belkide bize çok aðýr gelmesi gereken bazý uyarýlar yer aldýðý yazýldý.
Söz konusu el kitapçýðýnda; halkýn el temizliðine yeteri kadar önem vermediði, bu açýdan elle hazýrlanan gýdalardan kaçýnýlmasý gerektiði yazýlmaktaymýþ!.
Durun bu kadarla bitmedi; sokaklarda yerlere tükürme alýþkanlýðýnýn yaygýn olduðundan(!), insanlarýn öksürürken aðýzlarýný mendil ile kapatmayý bilmediklerinden bahsedilmekte ve bütün bunlarýn hastalýk riski oluþturduðu belirtilmekteymiþ!!.
Benzer bir bilgilendirme örneðine, yýllar önce bende þahit olmuþtum.
Bir akþam, Amerikalý bir misafirimi yemeðe çýkarmýþtým. Amerikalýlarýn yemek öncesi nasýl tabaklar dolusu yeþil salata tükettiðini bildiðimden, dostumun ýsrarla maruldan uzak durmaya çalýþmasýna þaþýrmýþ ve sebebini kendisine sormuþtum.
Amerikalýlar çok planlý ve metodiklerdir bilirsiniz. Misafirim büyük bir þirkette çalýþýyordu. Bana þirketinin seyahat eden personeli için hazýrladýðý el kitabýný göstermiþti. Ýþaret ettiði paragrafta,’Türkiye’de marul ve benzeri yeþilliklerin, tarlada kanalizasyonlu sularla sulandýðý ve iyi yýkanmadýðýndan ötürü, bu gýdanýn tüketilmemesi’ yönünde uyarý vardý.

Bunlar acý þeyler. Ayrýca bunlarýn art niyet ve kasýtla yazýldýðý düþüncesinde de deðilim.
Amerikalýlarýn bu tesbitlerinin haklý olduðunu ben þahsen her ortamda istemeden görmek zorunda kalýyorum. Örneðin eðer gözleriniz yerde yürürseniz; balgamlara basmamak için, kaldýrýmlarda sýçrýya sýçrýya yürümek zorunda kalýrsýnýz.
Yaz günleri kalabalýk belediye otobüslerinin havasýzlýðý, ter kokusu dayanýlýr gibi deðildir.
Bu örnekleri çoðaltýp, toplum hakkýnda olumsuz düþüncelerim olduðu sanýlsýn istemiyorum.
Zeki okuyucumun anlamýþ olacaðý gibi Þahingöz insanlarý olduðu gibi kabullenmeyi ve hoþgörüyle yaklaþmayý öðrenmiþtir. Sakýn ola kimse onun insanlarý küçümsediðini zannetmesin.
Baþta ayna tutmak demiþtik ya,o durum bu iþte.

Bizim dinimiz temizliði över ve yüceltir.Ama nedense
’Temizlik imandan gelir’ deyiþini kimseler dikkate almaz!
Eskiden böyle deðildik, temizlik alýþkanlýklarýmýz daha olumlu idi eminim.
Gerçi geçmiþle övünmek yersizdir, geçmiþ ders almak içindir.
Ama hatýrlamalýyýz ki; Avrupalý, Osmanlý ile karþýlaþtýðýnda daha yýkanmayý bile bilmiyordu, tarihçilerin tuttuðu kayýtlara göre.
Daha yakýn zamanda,Osmanlý maðlubiyetle Balkanlardan çekilirken; göçmenlerin düþmanýn yaklaþmakta olduðunu, kilometrelerce öteden gelen kötü kokudan anladýðýný yazar kitaplar!(Bu aslýnda, örnek olarak kullanmak için bile, çok acý bir hikayedir!)
Demek ki roller tersine dönmüþ!

Devam ediyorum; yýllar önce Banknot Matbaasý yetkilisi bir açýklama yapmýþtý. Kullandýðýmýz kaðýt paralarýn üzerindeki kirliliðin % 60 ý insan dýþkýsýymýþ!(Geri kalaný da bakteridir herhalde!)
Bunun sebebi tahmin edeceðiniz gibi, tuvaletten sonra el temizliðinin yeterince yapýlmamýþ olmasýndandýr. Bazý mekanlarda, lavabolarda sabunlar görürüm; takýr takýr kurudurlar. O lavaboyu kullanan insanlar hiç sabunu ellerine alýp suya tutmamýþlardýr.
Üzülürüm.
Sakýn iðrenmeyin, bazý þeylerin söylenmesi gerek.
Bakýn Almanlar bu konuda çok açýktýrlar.Örnek alýnmalarý gerektir.
Hijyen konusunda her türlü ayrýntýyý, açýk açýk aktarýrlar hiç utanmadan.
Bizde ise anne ve babalar, çocuklarýna herhangi bir tuvalet terbiyesi vermeyi ihmal ederler. Gerçi kendilerinin de bu konularý bildiði þüphelidir.
Toplumda tuvalet kaðýdý kullanýmý çok düþüktür. Gelenekçi alýþkanlýk, taharet temizliðini elle yaptýrýr. Sanki sol elle yapýlýnca, sað elin temiz kaldýðý zannedilir!
Henüz konutlarýn çok küçük kesiminde alafranga tuvalet bulunur. Alafranga tuvalet bulunan yerlerde ise yine elle temizlik alýþkanlýðý terk edilmemiþtir.
Yýllaca önce, Týp Fakültesinde kürsüde ders veren hoca (Mazhar Osman’ mýydý ne?) öðrencilerine, tabibin el temizliðine vermesi gereken önemi anlatýrken; bu konuyu vurguluyordu.
Diyordu ki ‘bu toplumun el ile taharet alma alýþkanlýðý oldukça; ameliyat öncesi yeterli el temizliði saðlamak zordur. Bu açýdan bir doktor olarak sizlerin ellerinizi en az 15 dakika sabunla ovuþturmanýz, yýkamanýz gereklidir, yeterli temizlik saðlamanýz için!’
Hoca açýk sözlü; daha da çarpýcý detaylara giriyor ve talebelerin dikkatini yeterince çekiyor!
Biz bu kadar ayrýntýya giremeyiz bu yazýda!
Þimdi nerede böyle hocalar?

Öff, bunca ‘mühim memleket meselesi’ dururken; Þahingöz bu makalede, böyle konulardan bahsediyor.
Biraz uçukmudur, nedir?

Mayýs 2002