Hiç düþündünüz mü, tarihi kimler yazýyor? Ya da hiç düþündünüz mü neyin öyküsüdür tarih? Skiai kapýlarýnýn önünde ölen Hector’un hazin öyküsü müdür, yoksa Achilleus’un kahramanlýk destaný mýdýr Ýlyada? Yanýtlamadan önce Troia’nýn sonunu düþünün. Romalý köylünün, Hellen kölenin, Hititli baðcýnýn öyküsüdür. Yani sizin öykünüzdür gelecekte yazýlacak tarihin konusu. Öznesi sizsiniz, sizin yaþamýnýz.

Tarihi kimler yazýyor? Çar Pedro mesela; nasýl oluyor da bir adam bir yanda “büyük” sýfatýyla hatýrlanýrken diðer tarafta “deli” sýfatýyla kazýnýyor tarihe? Ya da tarihin ilk yazýlý antlaþmasýyla biten Kadeþ savaþýný hatýrlayýn, sizce kim kazanmýþtýr savaþý? Sorunun yanýtý tarihi kimlerin yazdýðýna güzel bir örnek olacaktýr.

Dünya tarihinin en eþsiz uygarlýklarýndan birisi Akdeniz kýyýlarýmýzda varolmuþtur. Baþka bir uygarlýk yoktur ki bu denli güzel bir sýfat yakýþtýrýlsýn; ýþýðýn ülkesi Likya. Siyasi sisteminden özgün mimarisine, mezar kültünden sosyal yaþantýsýna benzersiz bir uygarlýða ev sahipliði yapmýþtýr bu topraklar. Tarihin ilk tarifeli denizyolu ulaþýmý Likya kýyýlarýnda gerçekleþtirilmiþtir. Görkemli lahitleri hala benzersizdir. Hele bir de kenti vardýr ki kalýntýlarýnýn hissettirdikleri dahi anlatmakla bitmez. Likya birliðinin üç oya sahip altý büyük kentinden birisidir bu, Olympos’tur.

Þimdi tarihçilerden dinleyelim Olympos’un bir dönemini:

“Tauros daðlarý yamaçlarýnda Zeniketos’un korsan kalesi bulunuyor. Olympos’u kastediyorum. Hem daðdan, hem kaleden bütün Likya, Pamphylia, Psidia ve Milyas görülebilir. Fakat bu dað Isauricus tarafýndan ele geçirilince, Zeniketos kendini ailesiyle birlikte ateþe verdi. Korykos, Phaselis ve Pamphylia’da daha bir çok kent onundu; fakat tümü Isauricus tarafýndan ele geçirildi.”

Strabon Geographika adlý eserinde böyle bahsediyor Zeniketos’tan (sayfa 202, C672/7). Ayný Strabon birkaç sayfa önce ayný Olympos’tan bahseder; birliði oluþturan 2 kentten en büyük altýsý arasýnda yer aldýðýný ve üç oy hakký olduðunu anlatýr (sayfa 192, C665/3).

Romalýlýar için korsanlýk, Hellenler için kendilerinden olmayan tüm milletler için kullanýlan “barbar” sýfatý gibi bir þeydir aslýnda. Zeniketos’tan belki de özür dilemelidir insanlýk tarihi, kimbilir? Belki Romalýlarca katledilen döneminin bir –Rhodiapolisli- Opramoas’ýdýr. Hepsi mümkün, ama Strabonun yazdýðý Romanýn tarihidir.

Birkaç asýr sonra, deniz yine Akdeniz. Limni adasýnda dünyaya gelen Hýzýr Reis, dört kardeþten biridir. Kardeþlerden Ýlyas Reisle birlikte deniz ticareti ile uðraþýrken Rodos Þövalyelerine esir düþer Oruç Reis. Ne zaman ki kurtulur, ticareti býrakýr korsanlýða soyunur. Bir süre sonra ticareti býrakýp Hýzýr Reis de katýlýr aðabeyine. Ýki kardeþ Cerbe adasýný üs tutup cümle Akdenizde talana baþlarlar. 1516 yýlýnda ganimet yüklü bir gemiyi Piri Reisin himayesinde Yavuz Sultan Selime gönderince baþlar Hýzýr Reisin Osmanlý serüveni. Ýki kardeþi Ýspanyollarla yapýlan savaþta öldürülünce Yavuz Sultan Selim adýna para bastýrýp, hutbe okutarak baðlýlýðýný bildirir ve artýk Cezayir Beylerbeyidir. Andre Doria karþýsýnda dara düþen Osmanlý onu Ýstanbula çaðýrýr ve Kanuni Sultan Süleyman tarafýndan Hayreddin adýyla Kaptan-ý Derya olarak atandý (1533).

Uzun yýllar Akdenizde dehþet saçan korsan Hýzýr Reis artýk Osmanlý donanmasýnýn baþýndadýr. 1536'da daha güçlü bir donanmayla yeniden Akdeniz'e açýldý Barbaros, Ýtalya kýyýlarýný vurdu ve Ege Denizi'ndeki Venedik adalarýný Osmanlý topraklarýna kattý. 1538 yýlýnda dünya denizcilik tarihinin en büyük üç savaþýndan biri kabul edilen Preveze savaþnda Andre Doria’nýn büyük haçlý donanmasýný bozguna uðrattý; bir tek gemisini bile kaybetmeden 128 haçlý gemisini sulara gömerken 29 gemiyi de ele geçirdi ve tarihte kendine ve leventlerine kalýcý bir yer edindi.
Beþiktaþtaki türbesinin önünden geçerken top atýþýyla selamlanan Barbaros (barbarossa=kýzýlsakallý) Hayreddin Paþa ya da Akdenize dehþet saçmýþ korsan Hýzýr Reis.

Benim yaþ grubum iyi hatýrlar; yýllarca çizgi film olarak izlediðimiz Vikingler kimlerdir? Ani þu burnunu kaþýyarak cin fikirler üreten bir velet ve “haydi yallah! Hop! Hop! Hop!” nidalarýyla kafamýza kazýnan Vikingler. Barýþ elçisi mutlu denizciler mi? Iason ve Argonautlar gibi misyonu olan kaþifler mi? Yoksa dönemin ganimet yüklü Ýngiliz gemilerine musallat olan korsanlar mý?

Selam olsun Zeniketos’a!

Sizce tarihi kimler yazýyor?

Hakan Tiryaki
Vira Dergisi, 2009