Kuran, Allah tarafından insanlara gönderilmiş bir rehberdir. Bu rehber, insanların karanlıklardan aydınlığa çıkması, hakikati bulması ve huzurlu bir yaşam sürmesi için gerekli olan ilahi mesajları içermektedir. Ancak bazı çevreler, Kuran’ın anlaşılması zor bir kitap olduğunu, ayetlerinin kapalı ve karmaşık olduğunu iddia etmektedir. Bu makalede, Kuran’ın anlaşılabilirliği, muhkem ve müteşabih ayetler, beyyine kavramı ve Kuran’ın yeterliliği konularını ele alacağız.
Kuran, Allah’ın açık delil (beyyine) olarak nitelendirdiği bir kitaptır. Enfal Suresi’nin 42. ayetinde şöyle buyrulmaktadır:
> “Böylece, helak olacak kişi apaçık bir delilden (beyyine) sonra helak olsun, diri kalacak kişi apaçık bir delilden (beyyine) sonra hayatta kalsın.”
Bu ayette geçen “beyyine” kelimesi, açık delil anlamına gelir. Kuran, insanlara doğruyu ve yanlışı göstermek için apaçık bir rehber olarak indirilmiştir. Kuran’ın mesajı her yaştan ve kültürden insan tarafından anlaşılabilecek bir sadeliktedir.
Kuran’da ayetler, muhkem (açık ve anlaşılır) ve müteşabih (benzetmeli, yoruma açık) olmak üzere ikiye ayrılmıştır. Ali İmran Suresi’nin 7. ayetinde bu durum şöyle açıklanır:
> “Sana Kitab’ı indiren O’dur. Onun bir kısmı muhkem ayetlerdir ki bunlar Kitab’ın anasıdır. Diğerleri ise müteşabihtir...”
Muhkem ayetler, Kuran’ın temelini oluşturur. Bu ayetler, herkesin kolaylıkla anlayabileceği bir açıklık ve netliktedir. Allah, Hud Suresi’nin 1. ayetinde şöyle buyurur:
> “Elif, Lam, Ra. (Bu,) ayetleri muhkem kılınmış, sonra hüküm ve hikmet sahibi ve her şeyden haberdar olan (Allah) tarafından birer birer (bölüm bölüm) açıklanmış (fussilet) bir Kitap’tır.”
Müteşabih ayetler ise daha derin anlamlar içeren ve yoruma açık olan ayetlerdir. Bu ayetlerin anlaşılması, bilgi ve hikmet sahibi kişilere bırakılmıştır. Ancak bu, müteşabih ayetlerin anlaşılmaz olduğu anlamına gelmez. Allah, müteşabih ayetlerin üzerinde düşünülmesini istemektedir.
Bazı çevreler, Kuran’ın açıklanmaya muhtaç olduğunu öne sürerek Nahl Suresi’nin 44 ve 64. ayetlerini delil olarak göstermektedir. Ancak bu ayetlerde geçen “litubeyyine” ifadesi, açık bir şekilde beyan etme anlamına gelir. Ali İmran Suresi’nin 187. ayetinde bu ifade şöyle kullanılmıştır:
> “Allah, kendilerine kitap verilenlerden şu yolda söz almıştı: ‘Onu insanlara mutlaka açık-seçik bildireceksiniz, onu saklamayacaksınız.’ Ama onlar Kitap’ı sırtlarının gerisine attılar...”
Bu ifadeler, Allah’ın gönderdiği kitabın açıkça insanlara duyurulması gerektiğini vurgulamaktadır. Bu nedenle Kuran, kendi kendine yeterli ve açıklanmış bir kitaptır.
Allah, Kuran’ın kolaylaştırılmış bir kitap olduğunu defalarca vurgulamıştır:
> “Andolsun ki, bu Kuran’ı öğüt alınsın diye kolaylaştırdık. Düşünen yok mu?” (Kamer Suresi, 17)
Kuran’ın anlaşılması için gerekenler şunlardır:
1. Anladığınız Dilde Okuyun: Kuran’ı anlamak için kendi dilinizde okumanız önemlidir. Kendi dilinizde anlamaya çalışmak, Kuran’ın mesajını daha derinlemesine kavramanızı sağlar.
2. Düşünerek ve Yavaşça Okuyun: Kuran, üzerinde düşünülmesi gereken bir kitaptır. Ağır ağır ve anlamaya çalışarak okunduğunda, mesajları daha net bir şekilde ortaya çıkar.
3. Acele Etmeyin: Kuran, acele edilmeden, sabırla ve dua ederek okunmalıdır.
4. Kuran’ı Yeterli Görün: Kuran’ın eksiksiz ve yeterli bir rehber olduğunu akıldan çıkarmamak gerekir. Kuran’ın açıkça ifade ettiği gibi, her konuya açıklık getirilmiştir.
Allah, Kıyamet Suresi’nin 19. ayetinde şöyle buyurur:
> “Sonra muhakkak onu (Kuran’ı) açıklamak bize ait bir iştir.”
Kuran, Allah tarafından insanlara açık bir rehber olarak gönderilmiştir. Onu anlamak için kendi dilimizde okumak, üzerinde düşünmek ve onun mesajlarını hayatımıza uygulamak gerekir. Muhkem ayetler anlaşılır bir şekilde ortaya konulmuş, müteşabih ayetler ise hikmet ve derinlik arayanlar için bir düşünce alanı sunmuştur.
Allah’ın buyurduğu gibi, Kuran akıl sahiplerine hitap eder:
> “Biz, aklını kullanan bir topluluk için ayetleri detaylıca açıkladık.” (Rum Suresi, 28)
Kuran’ı anlamak isteyenler, onun yeterliliğine inanmalı, kendi ön yargılarından arınmalı ve Allah’ın rehberliğine tam bir teslimiyetle yaklaşmalıdır. Unutulmamalıdır ki eksiklik Kuran’da değil, anlayışımızdadır.