Kolektif alan iş görmeyi zorunlu eder. Kolektif alan zorunlu sağlatmaların iş görmesi üzerindedir. İş görme ve bir işi olma kolektif bileşimin mutlak özelliğidir.

Yine kolektif bileşimin özelliği içinde "kolektif birim zamanlı" oluş vardır. Kolektif birim zaman da kolektif zamanın mutlak özelliğidir.

Kolektif birim zamanı da iş organizesi içine ekleyelim. Sistemin tekniğinde ve otomasyonlarındaki gelişmeler kişileri işsiz kılmakla, kendisini oluşan mutlak özelliğe karşı olacaktır! İnsanların daha çok işsiz kalacakları doğru ama bu bir yanılsamadır.

Teknik ve teknolojik gelişmelerle otomasyon insanların işsiz kalması için ortaya konan kolektif uygulama değildir. Bu kolektif yasaya ve başlangıç koşullu geri etkileme yasasına aykırıdır.

Aksine otomasyondaki gelişme iş görmedeki kaliteyi ve kas gücüne en az bağımlı olmakla kolektif birim zamanı artırmayı ön gören kolektif bilinçtir. Üstelik tekniği ve otomasyonu ortaya koyanın, kolektif bilinç olduğu ve kolektif miras olduğu da hiç unutulmamalıdır.

Otomasyon teknik ve teknolojiler hangi laboratuvarın ürünü olurlarsa olsunlar kimsenin sahipliği olmayan insanlık mirası kolektif sahipliktirler. Kolektif sahipliğin bizim bilincimiz dışında ve bizden bağımsız olan kendisini devam ettirme yönünde zorunlu bir etkisi vardır.

Kolektif sistem başlangıç koşullarına sıkı sıkı bağlı durum olmakla, kendi gibi kolektif durumla kalma özelliğini barındırıyordu. Kolektif yapının teknik teknolojileri tasarlaması başlangıç koşullarına bağlı kaliteyi artırmaktı.

Otomasyonun işsizlik ortaya koyup, sosyal alanlı zaman tüketimini artırır. Bu yeni durum herkesin iş görür olması olan ilk durumla, sistemin kendi gibi kalamaması olur.

Bu böyle olsa da kolektif sistem kolektif birim zamanla zaten boş zaman ortaya koyuyordu. Kolektif boş zaman, kolektif bileşimin özelliği olmakla kolektif bilişimin kendisidir.

Başlangıç koşulları sağlatmayı içermekle; otomasyonun sonucu olan en az iş görme durumuyla olmak ta hem kolektif boş zaman olmakla, hem de kolektif sağlama olmak zorundadır. Bunlar kolektif gücün ve kolektif mirasın ürünüdürler.


Sistemin kendi gibi kalmak istemesiyle, sistemin kendi gibi kalamama çelişkisi sistemin ikili zıt yapısıydı. Teknik gelişme ve otomasyon da kolektif gücün işi olan kolektif mirastı. Tekniğin de otomasyonun da kolektif mirasında konusu bizdik.

Ve bunlar bizim yaşam kalitemiz için öznel düzenlemelerdi. Değilse teknik teknolojik gelişme ve otomasyon bizleri işsiz kılıp; kolektif güç içinde bizi kolektif güçten yoksun kılıp; bizlere derdinize yanın, kaderinize küsün demek değildi. Otomasyonlu süreç te, teknik teknolojik süreç te kolektif kapasite bileşimi içindedir.

Tarım, çobanlık, basit dokuma işleri gibi kolektif bileşenli, kolektif kapasite toplum içinde kişilere yansıdı. Köleci yapı içinde de tekil kişilerle belirli kılınan bağ ile karmaşık olmayan kolektif kapasite aile ve aile kişilerine yansımış oldu. Aileler kendi yağında kavrulan; olabildiğince en az şartlarla kendi kendisine yeten köleci yapılardı.

Köyler, kolektif yapıyla zaten iş olanakları içine doğmanın en küçük birimdeki muhafazasıydı. Bu kolektif olanak ve bu kolektif etki içine doğmak, köleci sistem hariç kolektif süreçlerle birlikte zorunlu kaderdi. Hem yeni doğanlar hem kolektif alan içinde olan herkes iş sahibidir.

Kolektif alan işsizliği ön görerek oluşmaz. Aksine kolektif bileşim kişilerin doğada sağlama yapma gibi günlük rutin ve zorunlu iş süreçleri bileşimi üzerine bir inşadır. Bu sağlama nedenle kolektif alanda kişi işsiz değildir. Sağlaması yoksa kişi kolektif alanda ne yapacaktı?

Köyler kısmen izole olan kolektif tutum içinde dünyadan habersiz en az dış ilişkiler bağıntısı içindedir. Muhafazakâr köyler dış belirleyen etkisi, en az bir durum içinde olmakla herkesin iş gören olduğu muhafazakârlıktır. Muhafazakâr köylerde kişiler bir iş alanının her aşamasında uzmanlaşamadan iş görür olmakla hiç kimse meslek sahibi de değildir.

Köyler dar alan paslaşması içindedir. Çok gevşek bir yalıtım içinde. Üreten bir temel sağlama içindedir. Üreten sağlama ilişkileri günceldeki gibi karmaşık değildir. Köyü dışına bağlı bir gelişme değildir. Aileyi oluşan bireylere bağlı kolektif yansımalar nedenle hemen her kes her şeyden birazdır. Hem herkes asgari bir kolektif bileşimin özelliğiydi.

Evren bileşik olgu ve olaylar üzerine kendi damgasını vurmuştu. Artık şeyler evrene rağmen evren etkisiz değildi. Artık bağlantısız ve evrensel olgulara karşı bağımsız, geri bağlanım sız olmanız olanaksızdı.

Ancak çevrenin; değişen koşullar içinde çevre; çevrede olanlara "değişmeyi, seçme ayıklama dayatması" yapar. Yani çevrenin olgu ve olaylar üzerinde, seçme ayıklama dayatması yaptığı bir seleksiyon yasası vardı. Kolektif çevre de sizi kolektif öze uygun seçme ayıklamaya tabii tutar.

Yani doğal çevre de kolektif çevre de evrimsel olurlu bir doğa yasanın içindeydi. Değişen bileşik koşullara karşı, sosyal ve toplumsal organizasyonlar içinde yeni bileşen süreçlerin, "özel alan fanusu (yalıtması)" içindeydik.

Hemcinsler zamanın ruhuna bağlı olarak "önce sosyal, sonra da toplumsal organik ligin ve organikler arası ör genliğin aiti olan birey kişiyi" oluşacak kolektif tutumlu bileşimlerini ortaya koymayı başarmıştı.

Birçok organize süreçler gibi sosyo toplum sal organizeni süreçler de "geri bağlanım" yasasına tabiidirler. Geri bağlanım koşulunun özneler dünyası içindeki mantığı, "zamanın ruhu" olukla kavranır olmasıydı.

İşte El 'in en çok istismar durumla kullandığı, geri bağlanımla olduğu süreç, özneler dünyası içinde olan kolektif zamanın kolektif ruhunu istismar etmesiydi. Zamanın ruhu üzerinde kendisine düşünce ve eylem alanı açmasıydı..

El kendi köleci sistemine olan ger bağlanım yasasını iyi biliyordu. El; korunma, barınma, beslenme gibi kolektif sürecin başlangıç koşullarına olan geri etkimeyi çok iyi biliyordu. El İyi bildiği bu süreçlerin kişisi sahipliğini ortaya koyacak olan tuzakların içindeydi.

El, tekraren geri bağlanma yapan kolektif özneli bu durumları; "gaibi bilmek" olukla söylüyordu. Gaibi bildiğini söyleyen El, tıpkı kolektif yapı bileşenleri gibi yanına da insan olmayan ama iş görsünler diye insan benzeri yardımcı kolektif özneler alıyordu.

El 'in yanına kolektif özneli, kolektif belirleyenlerle, kolektif birim zaman içinde olan; insan olmayan iş gören, iş paylaşımı yapan kolektif ortakları, vardı! El 'in yanına insan benzerleri kolektif özneli, iş görenler alması demek; El tarzı mananın da kolektif biçime benzetili olmasıydı. El 'in iş gören ortakları olma organizasyonu kolektif süreçli organizasyona dayanaktı.

El sürecinin kolektif tutum olmaktan kurtulamayan bir yanı vardı. Ama El 'in kolektif güç ile kalmak istemesiyle birlikte kolektif gücü, kolektif kapasiteyi ortaklaşmayı, yok saymak, unutturmak isteyen amacı ve çelişkisi de vardı. Bu nedenle El 'in yanında insan olmayan yardımcı, iş takipçisi ve iş gören varlıkların olması demek; somut ve kolektif paydaşıyla olan kolektif durumun tersi durumla, iz düşümü imaj durumla; kolektif durumun SOYUT benzerlerini alıyor olması demekti.

Üreten kolektif sistem; belli bir zorunlu yaşam kalitesini ortaya koyar. Kaliteli yaşam koşulunu ortaya koyan kolektif sistem bu özelliği ile başlangıç koşullarına hayli sıkı bağlıdır.

Sosyal alan büyük oranda kolektif alana bağımlıdır. Başlangıçta sağlama olan daha sonra üretilen tutum ile belli ve zorunlu bir yaşam kalitesi, toplumla oluşturulur. Sosyal yaşam bu bağlamla topluma zorunludur. Ama sosyal alan en az durumla topluma bağlı olmak istemekle, üretilen kaliteyi tüketir.