Bu yazýma YOK ile baþlamak istiyorum. Küçük çocuklar çok sevdikleri þeyleri, çukulata, þeker, birden fazla oyuncak gibi, devamlý isterler; bir, iki verdikten sonra “bitti, artýk yok” yanýtýný vererek isteklerini sonlamaya çalýþýrýz. Kredi kartlarý döneminden önce biz büyükler de paramýzýn sonlandýðýný “bir kuruþum kalmadý” deyiþi ile anlatmaya çalýþýrdýk. Bu baþlangýç SIFIR kavramýna yakýnlaþmak içindi. Ýlkokul birinci sýnýfta öðrenci alfabeyi ve sayýlarý öðrenmeye baþlýyor. Türk alfabesindeki yirmi dokuz harfin içindeki Ð tek baþýna kullanýlmaz, sayýlarýn 0’ý vardýr tek baþýna bir çokluk göstermez. Konumuz aritmetik olduðu için SIFIR’dan yola çýkalým. Sýnýf öðretmeni sayýlarý 1,2,3,4,5,6,7,8,9 ve 0 þeklinde yazdýracak ve okuyacaktýr. Çocuk YOK’u önceki yaþamýndan biliyor, ama burada bir de karþýsýna SIFIR çýktý, ne yapacak, bunlarý birbiri ile nasýl baðdaþtýracak!
Matematiðin günlük yaþamýmýzda kullanýlan ve birebir karþýlýklarý olan alt dalý aritmetik ve aritmetik iþlemlerdir. On, on beþ yýl öncelere gidelim; büyük alýþ veriþ merkezlerinin sayýsý çok azdý; daha çok bakkal, kasap, manavdan alýþ veriþ yapýlýrdý. Cebimizde paramýz ile oralara gider, kilogramýn katlarý veya yarým kilo, iki yüz elli gram aðýrlýkta veya üç tane beþ tane gibi sayýlarda mal alýrdýk. Bunlarýn ederini yaklaþýk hesaplar ve paramýzýn yetmesi için toplamýný da aklýmýzdan yapmaya çalýþýrdýk. Yanýmýzdaki bir þeyler daha almak isterse, “para kalmadý, para yok” denirdi. Ne yaptýk; aldýklarýmýzýn ederini topladýk, cebimizdeki paradan çýkardýk, sonunda SIFIR kaldý. Bu somut bir olay ve aritmetik problemi; içinde çarpma, toplama, çýkarma var.
Gelelim bu günkü duruma; cebimizde paramýz yok, poþete istediðimiz miktar veya sayýda malý doldurup alýþ veriþ arabasýna yüklüyoruz, kasanýn ekran görüntüsünü bile, çoðumuz izlemeden, kredi kartýný uzatýyor, kasadan çýkan kaðýdý imzalayýp, satýþ fiþini alýyor, belki toplamýna bakýyoruz. Bu kadar sayýlardan ve dört iþlemden uzaklaþan bir toplumda yaþayan ana babalarýn çocuklarý ilkokula baþlýyor.
Çocuklar okuma, yazma öðreniyorlar, ama aritmetik nasýl öðrenilecek! Þu sýfýr denilen iþaret kendi baþýna bir þey ifade etmiyor, saða geliyor, sola geliyor, zaten daha sað ve sol kavramý bile oluþmamýþ, bu kadar soyut bir dil ile baþlayan öðrenememe sürecinin ilerisi için olumlu neler düþünebiliriz!
Ýlkokul, somut, elle tutulan, gözle görülen nesnelerin tanýnmasý ile baþlayan ve uzun zaman sonra soyuta geçilen bir eðitim sürecini kapsamalýdýr. Aritmetik dili soyuttur, bunu küçük sýnýflarda tanýtým yolu ile, çevreden örneklerle, öðrencilerin hayal güçlerini kullandýrarak, tanýdýklarý nesneleri gözlerinin önüne getirmelerini ve sayý kavramýný somutlaþtýrmalarý gerektir. Aritmetik iþlemler ders olarak verilmeye çalýþýlýr, ama hep havada kalýr, en basit bir toplama iþlemini problem þekline dönüþtürünce, çocuk yapamaz. Çünkü aritmetik onun için sayýlardan oluþmuþtur. Üç kilo elma, yedi kilo portakal, sepetin aðýrlýðý bir kilo, kaç kilo yük taþýmýþ oluyorsun? Bu problem ona yabancýdýr, sayýlarý alt alta yaz, topla derseniz, yapabilir.
Aritmetik; sayýlarýn (tam sayýlar, ondalýk sayýlar, rasyonel–kesir-sayýlar) yazýlmasý, okunmasý, toplama, çýkarma, çarpma ve bölmedir. Bunlarý öðretmemizin nedeni, problem çözebilmek ve ilerdeki matematik konularýnda, nasýl kitap okurken önce okuma yazma öðrenmiyorsak, okuma, yazma bilir gibi bunlarý kullanmak, daha açýklýk getireyim, matematiðin alfabesini bilmek, demektir. Bu nedenle çocuklar, özellikle ilköðretimin birinci döneminde, okuduðunu anlar gibi, matematik dilini de öðrenmelidirler. Bunun yolu test çözdürmek, sayfalar dolusu iþlem yaptýrmaktan geçmiyor. Çocuklarýmýz lise son sýnýfta bölme iþleminde, bölünenin indirilen basamaðýnda bölen yoksa, bölümde o basamak için bir sýfýr konuluru, bilmiyorlar, bu demektir ki aritmetik okuyamýyor, öðretelim. Karþýmýzdaki gençleri tüm bunlarý öðrenip geldi, diye düþündüðümüz içindir ki genel sýnavlarda matematikten SIFIR alan öðrencilerle, orta öðretimi bitirmiþ, liseyi bitirmiþ, karþýlaþýyoruz.
Çocuklarýnýzla ilgilenebilmek için sizlerin de aritmetikle hem hal olmanýz gerektiðini hiç düþündünüz mü?
Bir baþka yazýmda buluþmak için hazýrlýk yapýyorum.

1 mart 2005 Moda