Genel olarak karþýtlýklar üzerine kurulu olduðu düþünülür yaþamlarýn. Güzelin karþýsýnda çirkin, iyinin kötü… Sýcak-soðuk, yararlý-yararsýz, yapmak-yapmamak, siyah-beyaz, býrakmak-býrakmamak… Örnekler uzayýp gider.

Uzamayan gerçek, ara deðerlerin de olduðudur. Zýt uçlardaki iki deðerden izler taþýyan, ara deðerler. Ýlk anlarda genel olarak düþünülmez, gri benzeri… Bu yazýnýn konusu da deðildir, ara deðerler.

Ýlk yazýmda iz býrakmaktan söz etmiþtim, düþündüðümce. Ýz býrakmanýn, býrakma isteði ve arzularýnýn; yüksek sesle söylenmese bile, insani bir özlem olduðunu anlatmaya çalýþmýþtým, kýsaca.
Bu yazýmýn konusu da, her þeyin karþýtýyla var olduðu düþüncesinden yola çýkarak, iz býrakmamaktýr, yine kýsaca.

Ýz býrakmak güzeldir… Beðenilen, aranýlan izler býrakmaya, kim “hayýr” diyebilir? Býraktýðýmýz izlerin sürülerek bizlere ulaþýlmasý, hangimizin hoþuna gitmez? Gider mi?

Zorunlu deðildir elbette, iz býrakmayý amaçlamak. Amaçsýz bir yaþam sürdürmeyi de amaçlayabilir insan ve insanlar. Özellikle de yaþadýðýmýz günlerde. Ne de olsa özgürlük vardýr. Herkes, istediði konuda, istediðini seçebilir…

“Zevkler ve renkler tartýþýlmaz” sözü gelebilir akýllara. Ancak, zevkler ve renkler tartýþýlýr bence. Zorunlu mu? Hayýr. Gerektiðinde tartýþýlabilir. Ne zaman gerekir? Kiþilere ve tartýþma isteklerine baðlýdýr. Tartýþýlýr, ama zorla kabul ettirilemez. Tartýþmayla, aðýz kavgasýný karýþtýrmayan insanlarýn tartýþmalarý da az keyif deðildir hani.

Ýz býrakma çabalarýný sürdürmeyi veya sürdürmemeyi de seçebilir insanlar. Onlarýn seçimi ve kararýdýr. Ancak, hem kaçýnýlmaz izler býrakýp, hem de býrakmamayý amaçlamak; yetinmeyip yok etmeye çalýþmak, kiþisel ve kiþilerin seçimi olmaktan uzaktýr.

Genel olarak bu yaklaþýmý anlatan, “karda yürüyüp, iz býrakmamak” sözü de, kiþisel olmaktan uzaktýr. Saklý düþünceyi ve düþünceleri de kapsar. Aydýnlýklardan korkup uzak kalmaya, saklanmaya çalýþan karanlýk düþüncelerin, insaný rahatsýz eden, ilk bakýþta görünmeyen anlamlarý olduðunu düþünülür, çoðunlukla.

Fizik yasalarýna, gerçeklere aykýrýdýr, karda yürüyüp iz býrakmamak. Karda yürüyüp iz býrakmak, keyiflidir. Arkaya dönüp izlerine bakarak yürümek, keyfini arttýrýr insanýn.
Ayný karda yürüyüp iz býrakmamayý amaçlayanlar, bu keyfin diðer ucunda yer alýr. Karda yürürken iz býrakacaðýný bilir, o izin býrakýlmamasý gerektiðini düþünürken…

Tam burada, sorun baþlar. Kiþisel olduðunu düþünüp, izinin görünmesini istemeyen; herkesin görebileceði yerlerde iz býrakmaz. Herkesin üzerinde hakký olduðu alanlarda dolaþmaz. Dolaþýrken býrakacaðý izlere, diðer insanlar ilgisiz kalmaz, kalamaz. Onlarýn yaþamlarýnýn da etkilenmesi söz konusuyken, kiþisel hakkýn arkasýna saklanýp, saklamaya çalýþtýklarýný saklayamaz, diðer insanlardan.
Ayak izinin yer aldýðý kar kümesini yok da edebilir. Ýz yok olur, ama yok edilmeye çalýþýlan iz, yeni bir iz ve izler býrakýr, saklanmaya çalýþýlýrken…

Karda yürümekten uzak duramayan, yürürken iz býrakmamayý düþünen insanlara dikkat edilmesi gerekir. Saklamaya çalýþtýklarý, diðer insanlarý bir biçimde ilgilendiriyor olmalý… Bu durumda yaptýklarý ve yapmak istediklerinin, diðer insanlarýn zararýna olabileceðini düþünmek, abartmak olmaz.

Bu sözün, etkin görünmek ya da kurnazlýk adýna fazla düþünülmeden, öylesine söylenmesi ayrýdýr elbette. Ancak, böyle bir sözü rehber edinen insanlarýn yaþamýnýn, diðer insanlarýn zararý üzerine kurulu olmasýndan izler taþýmadýðý düþünülebilir mi?

Karda yürüyüp iz býrakmamayý ilke edinmiþ, toplumun farklý kesimlerindeki insanlar güvenilir olabilir mi? Benzer biçimlerde, farklý meslek gruplarýndaki böyle insanlar, diðer insanlara eþit uzaklýklarda durup, haklarýna saygý gösterebilir mi? Özellikle toplum adýna görevli insanlarýn yaptýklarýnýn, yapmasý gerekenler olduðu düþünülebilir mi?

Yoksa sonu gelmez “kart sahibi yakinim olur” ve benzeri iz sürmelerin, izlerinin yok edilme çabalarý mýdýr, bütün o söylemler? “Benden olmayan yaþamasýn” söylemine uzar mý, çoðu kez yüksek sesle dillendirilmeden… Týrmanýp, örneðin siyah-beyaz zýtlýðýna dönüþmez mi, grilerin varlýðý unutulurken? Gri ve grilerin her iki renkten farklý oranlarda da olsa izler taþýyýp, içinde barýndýrdýðýný düþünmemek, ne adýna, ne için yararlýdýr? Yararlý mýdýr?

Ayný gri ve griler, bir yandan siyah-beyaz karýþýmýndan olumlu izler taþýyýp zenginlik olarak karþýmýza çýkarken; diðer yandan koþullara baðlý olarak siyah ya da beyazlara uzayabileceði de gerçek deðil midir? Salt beyaz ya da siyahtan oluþan gri ve griler var mýdýr? Griler varken, yok mu sayýlacaktýr?

Yaptýðýný yapmamýþ, býraktýðýný býrakmamýþ gibi davranmak; gibi benzeri, griye yüklenen belirsiz ve net olmayan anlamýnda, sevimsiz deðil midir? Yetinmeyip griye yüklenebilecek tüm olumsuz anlamlarý da beraberinde sürüklemez mi?

Toplum olarak bir arada yaþamayý amaçladýðýmýzý her fýrsatta söylerken; aslýnda aksini mi söylüyordur karda yürüyüp iz býrakmamayý amaçlayan düþünceyi sahiplenen insanlar?

Onlara karþý olduðunu söyleyenler ne düþünüyor? Teori ve pratiðin farklý olduðu benzeri, söylenenlerle yapýlanlar farklý mýdýr? Farklý olmasýnýn, kime ne yararý vardýr? Var mýdýr? Bu durumda kimi ya da kimleri kandýrýyoruz? Kendimizi mi? “Herkesi kandýrabiliriz, ama kendimizi asla” düþüncesi, akýllara gelmez mi? Gelir elbette. Beynimizin kývrýmlarýnda saklayabildiðimizi sandýklarýmýz arasýnda, o da yer bulur kendine.

Oysa bir baþka yerde, gerçek dünyada ve yaþamda yer bulamaz… Bulmamalý, ama buluyor. Onca þikâyetlere raðmen, buluyor. Ya þikâyetlerde, ya da þikâyet edenlerde bir sorun var… Ya þikâyet konusunun gerekleri yapýlmalý, ya da þikâyet edilmemeli, yalnýzca.

Üzerine düþeni yapanlarýn, ya da gerçekten yapabilecek bir þeyi olmayanlarýn þikâyet etmeye hakký vardýr elbette. Ancak, þikâyetçi görünüp, “bugün deðilse bile, yarýn bana da yarayabilir” ve benzeri düþüncelerle; karda yürüyüp izini belli etmeyenlere sessiz kalýp, kendilerini belli etmeyenlerin, þikâyet etmeye, hak adýna hakký ve haklarý yoktur…

Tam bir açmazdýr, iz býrakmamayý amaçlayarak, fiziki dünyanýn deðerlerini sahiplenmeye çalýþmak… Kitabýna uydurmak… Zamaný gelince, kendisine yakýn olanlara, örneðin miras olarak býrakmak...

Aslýnda amaç, iz býrakmamak da deðil. Aksine iz býrakmak… Genel olarak, herkesin imrenerek bakacaðý düþünülen izler býrakmak. Arsa, ev, araç ve benzerleri olarak, para deðeri yüksek deðerler olarak...
Deðerini(!) doruklara taþýyacaðý düþünülen para olarak... Býrakýlmak istenilen izler, bu ve benzeri düþüncelerle ilgilidir, çoðu kez ve doðrudan. Býrakýlmamak istenilen izler, o deðerler elde edilirken býrakýlan izlerdir, daha da doðrudan.

Peki, bütün bunlarý amaçlayan insanlarý barýndýran toplumlar, ayrýlmaz bir parçasý olmasýna raðmen; bir köþesine neredeyse itelenmiþken, dünyada iz ve izler býrakabilecek mi? Býraktýklarý izler, ne olacaktýr?

Elektrikten-uçaða, cep telefonundan-bilgisayara uzayan yaþamýn vazgeçilmezlerinin yalnýz kullanýcýsý olan bir toplumun, bir ülkenin býrakacaðý izler ne olabilir? Ýnsanlýk tarihinde yer alamayýþý, salt düþmanlarla çevrilmiþ zor bir coðrafyada yaþamasýyla açýklanabilecek midir?

Farklý anlamlarda da olsa iz býrakamamak, aslýnda “yaþamadým” demek deðil midir? Ýnsan, toplum ve ülke olarak…