Özgürlük en acýmasýz efendidir. Çünkü yasalarýna uymakla uymamak arasýnda bir fark yoktur. Onun olduðu yerde herkes köledir.

Býrakalým tüm dünya ailelerinin güncel ortak paydasý olmasýný, sadece içinde yaþadýðýmýz toplumsal aile baðlamýnda dahi baksak; þu an dillerimize dolanan en popüler kavramýn özgürlük-ler olduðunu görebiliriz. Açlýklar, savaþlar, kültürel aidiyetler, tüketim alýþkanlýklarý, kiþisel tercihler vs. gibi hangi yaþamsal gereksinimlerimizle ilgili içsel ve dýþsal dayatmalarý esas alýrsak alalým; hepsinin kurtuluþ yolu özgürlük taþlarýyla döþelidir. Öyle ki; bir Budist rahibin nirvanaya ulaþma yolu bile, bedenin istek ve ihtiyaçlarýndan özgürleþtiðinde açýlýr ancak. Evet, týpký reklamlarda sürekli vurgulandýðý gibi özgürlük her þeydir. Peki, bu kavramýn herhangi bir sahnesinde rol bulamadýðý bir tarih senaryosu biliyor musunuz? Yazýyla baþlayan tarih boyunca bunun aksi bir senaryo ne yazýk ki yoktur. Frekansý düþük ya da yüksek ama muhakkak mevcut olan, çaðýn her döneminde kendine ait bir sese sahip bu kavramýn, iyi-güzel-doðru gibi olumlama içeren kavramlarla birlikte; hatýrlayamayacaðýmýz kadar eski bir geleneðe sahip olduðunu kimsenin inkâr edebileceðini sanmýyorum. Belli ki; Ýþaret edemeyeceðimiz tarihten bu yana, taþýyageldiðimiz geleneðin deðiþmeden yerini koruyan en bilinen kalýtlarýndan birdir bu kavram. Çünkü kölelik, bizim, varolmayý sürdürdüðümüz hayatýn bir sistem dâhilinde sürdürülebilmesi için bilinçli-bilinçsiz seçtiðimiz yöntemin kendisidir. Bu yöntemin, çaðýn iç dönemleri boyunca ürettiðimiz her türlü teknoloji ve tasarýma yansýmasýnýn sebebi budur. Ürettiðimiz eþyalara, onlarýn saðladýðý konfora, deðiþ tokuþ aracý olarak kullandýðýmýz paraya, paranýn saðladýðý iktidara ve hepsinin topluca belirlediði toplumsal statüye olan baðýmlýlýðýmýzýn, vazgeçemezliðimizin temelinde yatan sebep bu yöntemdir. Köleliðin, içinde yaþadýðýmýz ekonomik sistemin bir sonucu olarak ortaya çýktýðý inancýný taþýmýyorum, o, bizzat sistemin kendisidir. Bu sistem, ürettiðimiz araçlar ve o araçlar yoluyla oluþan iliþkiler aðý tarafýndan belirlenmiþ olamaz. Çünkü bizler, dünyanýn bu yakasýnda yaþayan Doðu toplumlarý olarak -Batý tarafýndan adlandýrýldýðý þekliyle- ilkel toplum birimlerimiz (çöllerde, daðlarda, mezralarda yaþayan halklarýmýz) sayesinde biliriz ki; üç beþ çanakla maðaralarda ya da tezek yapýmý evlerimizde, tüm dünyadan uzaktayken bile, bu sistemin içinde yaþarýz. Hem de ne feodalizmden ne de kapitalizmden bahsedilebilecek hiçbir oluþumun içine yerleþemediði günlerden beri. Ýki ve daha fazla insanýn iletiþim kurduðu bir dille birlikte yaþadýðý her yer ve durumda olduðu gibi...
Tüm bunlar size neyi anlatýyor bilmiyorum. Bana anlattýðý þey þudur: Doðanýn bir parçasý olan insan, bedensel donanýmlarý ve onlarýn yapabilme yetenekleriyle –en baþta düþüncesi ve dolayýsýyla diliyle- hayatýný sürdürebilmek adýna bir sistem dâhilinde yaþamýný biçimlendirirken, biçimin kendisi tarafýndan yönetilmeye baþlamýþtýr. Artýk ne donanýmlarý ne de yetenekleri deðildir belirleyici olan; onlarýn, kendisinde önyargýlar yoluyla kabullenilmiþ sýnýrlarýnýn çizili olduðu alandýr, çemberdir. Ýlkneden köleliðidir bu. Ýnsanýn, olduðunu kabullendiðinden baþka bir þey olmadýðý ve olamayacaðý önyargýsýdýr.
Hayýr, insan bundan fazlasýdýr.
Artýk þunu rahatlýkla söyleyebilirim: Ýnsan, kendini yeniden üretebildiðince insandýr, gereksinimlerini giderebilmek için alet-araç üreten olmakla deðil. Hele ki; çaðýn bu döneminde, ürettiklerinin, kendi doðal ihtiyaçlarýný karþýlamak için deðil de, içinde yaþamýný sürdürdüðü sistemin sürdürülebilirlik olanaklarýný saðlayan birimlerin varlýklarýný korumak adýna olduðu gerçeði böylesine ortaya çýkmýþken; þu haliyle insanýn, alet üreten olmakla insan olmadýðý ama sadece köle olduðu bir gerçektir.
Kimileri isterse tüm bunlarý yaradýlýþ esasýna baðlayabilir elbette; ama bunun deðiþmez olduðunu onlar bile söyleyemezler. Çünkü tüm bu olanlar, insanda deðiþmez bir yaradýlýþ esasýna baðlý olsaydý, insanýn Tanrý dýþýndaki nedenlere olan köleliði, Tanrý tarafýndan onaylanýyor demek olurdu. Oysa Tanrý, kendisinden baþka bir efendiye razý deðildir. Demek ki insan, ister yaradýlýþtan getirdiðine inanýlsýn, isterse doðanýn bir parçasý olarak varlýðýný sürdürme biçiminden kaynaklandýðýna inanýlsýn; içinde olduðu kölelik sistemine bir son verebilir, deðiþebilir. Ve zaten ancak bu takdirde insan olabilir.
Nasýl mý?
Düþünelim...

Nilüfer Aydur

(Devam edecek)