Hem hukuk yargýlamasýnda, hem de ceza yargýlamasýnda bilirkiþi raporu önemli yer tutuyor.


HUKUK AÇISINDAN

Biz ne dersek o olur diyen bilirkiþiyi iyi anýmsýyorum. Gerçek böyle mi… Çoðu zaman böyle…

Dosyanýn rapor aldýrýlmak üzere bilirkiþiye tevdiine karar verilmiþ ve gönderilmiþ. Yargýç hangi sorularýn açýk ve net olarak yanýtlanmasýný istemedi ise, iþ bilirkiþinin anlayýþýna, hoþgörüsüne kaldý.

Tarýmsal bir ürün ile ilgili oluþan zarar nedeniyle, tesbit yaptýrýlýyor. Tohumdan kaynaklanan zarar hesaplanýyor.

Karþý taraf iþi biliyor ve benim sattýðým ürün þu çeþit kavun tohumudur. O cins kesinlikle iyidir diyor. O da ayný tarlada, tesbit yaptýrýyor.

Bilirkiþi, ýslah edilmiþ falan cins kavun iyidir, böyle zararlar olmaz… sorun üreticinin bakým, sulama vs. hatalarýdýr diyor.

Bilirkiþi ýslah edilmiþ bir kavun cinsinin savunmasýna soyunuyor.

1.     Tohumun ýslah edilen tohum olduðuna dair delil yok,
2.     Üretime iliþkin belge, fatura ve sevk irsaliyesi yok,
3.     Ama tohum ithal diye satýlmýþ
4.     Ýthal edilen böyle bir tohum yok
5.     Adý geçen tohumu kullanan onlarca kiþide ayný þekilde zarar oluþuyor.

Sipariþ bilirkiþi, açýk ve net olan bu ayrýntýyý atlayarak, ekimi yapýlan kavun cinsini tesbit ettiðini söylüyor. Bu zarar, üreticiden kaynaklanmýþtýr diyor.

Ýlk tesbite göre mahkeme karar veriyor. Üretici haklý bulunuyor.

Temyiz üzerine, Yargýtay, çeliþik iki rapor var. Üçüncü bilirkiþiye gidilmelidir diye, kararý bozuyor. Yerel mahkemenin gerekçeli kararý yukarýda bentler halinde saydýðýmýz ayrýntýyý içeren kararýný vermiþken, bu defa, bilirkiþinin insafýna terk ediliyor.

Ziraatçi bilirkiþiyi aþan ayrýntýlar var ve kanýmca karar verilmesi için yeterli… Sorun ýslah edilen bir cinsin kalitesi deðil, somut olaydaki, zarar verici durum.

Sonuçta zararýn nedeninin bir hastalýk olduðu, bu hastalýðýn tohumla bulaþma ihtimalinin az olduðu belirtilir.

Sonuç: Kararý bilirkiþi veriyor… dava konusu olay yargýlanmýyor, dava konusu olmayan bir cinsin kalitesi gerekçe göstererek , karar veriliyor. Üretici kusurlu bulunuyor. Mahkeme, hukuki ayrýntýyý dikkate almaksýzýn, bilirkiþi raporuna göre karar veriyor.

Ortada ayýplý olduðu savunulan bir mal var. Tohum nerde üretilmiþ, hangi fatura ve sevk irsaliyelerine baðlanmýþtýr, gerçeðe aykýrý ithal tohum etiketi ve ambalajý neden kullanýlmýþ, tohumun tarla kontrolleri yapýlmýþ mýdýr, hastalýk kontrolü yapýlmýþ mýdýr… Fatura ve irsaliyesi olmamasý, ziraatçi bilirkiþiyi deðil, doðrudan yargýcý ilgilendirir.

Ýki bilirkiþi raporu çeliþkili, üçüncüye gitmelisin denilen karar, üçüncü bilirkiþinin engin görüþüne kalmýþtýr. Þeklen doðru gibi görünen, ciddi bir hata…

Ziraatçi bilirkiþi, ispat hukukunu, neyin ispatlanmasý gerektiðini, fatura ve irsaliyeninin, sahte etiketin hükümlerini nerden bilsin veya niye bilsin.

Ama onun raporunun sonuç cümlesi karara esas olabiliyor. Karar mahkemenin mi, bilirkiþinin mi…


CEZA AÇISINDAN

Kooperatif yönetimi zimmet ile suçlanýyor. Dosya bilirkiþiye gidiyor. Ortada bir zarar veya zarar verici eylem yok. Ancak bilirkiþi zimmete karar veriyor.

Mahkeme de bilirkiþi raporuna uygun karar veriyor.

Diðer bir dosya bilirkiþiye gidiyor. Sanýk tutuklu… Raporun ne zaman geleceði belli deðil… Mahkeme rapor sonucunu beklerken, sanýk da tutuklu olarak kalýyor. Mahkemeler kararý geciktiriyor gibi görünüyor. Ama gerçek bilirkiþi duvarýna çarpýyor.

Bir diðer dosyada, suç oluþuyor, ancak zamanaþýmý gerçekleþmeþter…deniyor.. Eylem tanýmlanmalý ancak, zamanaþýmý vs. ayrýntý mahkemenin taktirine sunulmalýdýr.


ADLÝ TIPDAN ÝNCÝLER

Hukuki iþlem ehliyeti olmadýðýný savunuyoruz.

Ýlgilinin olay tarihinde ehliyetini etkileyecek bir hastalýðýnýn olmadýðý söyleniyor ancak zeka düzeyi konusunda, bu durumun hukuki iþlem ehliyeti ile ilgisi susularak geçiliyor.

Ehliyetsizlik için hastalýk þartý varmýþ gibi yanlýþ ve yanýltýcý bir inanç korunuyor.

Adli týp, ehliyeti etkileyecek bir hastalýk tesbit edilmediðini belirtiyor. Hastalýk yoksa fiil ehliyeti var gibi yanýltýcý bir rapor üzerine karar veriliyor.

Kiþinin hastalýðý yok ama, zeka seviyesi 90 IQ nun altýnda… Zeka seviyesi ehliyeti etkiler mi etkilemez mi… Elbette etkiler. Adli týp, zeka seviyesini ve ehliyete etkisini açýk olarak belirtmek durumunda.