_______________________________________________________________
DUVARA TEBEÞÝRLE YAZILAN

"Savaþ istiyoruz!"

En önce vuruldu
bunu yazan

Bertolt Brecht

Savaþ nedir? Karþý gruplar arasýnda yaþanan ilkel bir cinayet iþleme oyunudur.

Erki elinde bulunduranlarýn ve bu kurulu düzeni koruyanlarýn yasal boyut kazandýrarak; savaþý, hayatýn vazgeçilmez bir unsuru haline dönüþtürmeleri yüzyýllardýr süregelen bir olgu. Savaþ, akla gelen her þeye sahip olmak ve bunlarý ‘öteki’ nden korumak için, gücü elinde tutmak isteyen; cehaletle yoðrulmuþ bir üstünlük duygusuyla saldýrganlaþan insan ya da toplumlarýn yakalandýðý korkunç bir hastalýk halidir. Salgýn ve bulaþýcýdýr. Karþýsýndakine saldýrarak; tarýmla uðraþan, bilim-sanat yapan ve insan-doða çeliþkisini çözmek isteyen ‘insaný’ ilkel, cahil olmaya –kalmaya zorlar. Çünkü temelinde bir güç gösterisi vardýr. Karþýsýndakini ilkel emelleri için ya öldürür, ya da onu da kendisi gibi silahlandýrarak ilkelleþtirir.

Yaþama, yaþatma duygusunun çýkmazý…



Bir düþünün ki bu duygu tümüyle insanlýðý etkisi altýna aldýðýnda: gezegenler, ülkeler, kentler, kasabalar, köyler, mahalleler, komþular, eþler, ana-babalar çocuklarýyla, çocuklar kardeþleriyle ve insan kendi kendisiyle boðuþur. Ýþte bunun adý savaþtýr ve diðer adýyla faþizmdir.

Savaþ, üretim araçlarýný elinde tutanlarýn kurduðu stratejilerle; düzenli ve ‘yasallýk kazandýrýlmýþ’ ordularla; büyük yoksul kölelere karþý oluþturulan bir iðdiþ etme, çaresizleþtirme, yok sayma ve böylelikle kendi gücünü meþrulaþtýrma politikasýdýr. Bu politika, daima kendi varlýklarýný korumak ve zenginliðini büyütmek isteyen ‘insan’ýn ‘insan’ý kurban etmesidir. Ordularý var eden bireylerin örgütlü bilinçleri, ýrksal ve dinsel düþüncelerle sürekli güçlendirilir. Hiyerarþik yapýnýn ast-üst iliþkisi, itaat mantýðý içerisinde disipline edilir. ‘Geriye döneni vur’ zihniyetinde ölenler þehit, yaralanan gazidir. Bu duygu, gerçek ve fani dünyada yerini yüce ve eriþilmez kahramanlýk duygusuna býrakýr. Bu tip kurumsallaþan ordular, tarihte güçlü ordular olarak anýlýrlar. Hangi güç? Hangi kahramanlýk?

Savaþýn kural koyucu ve koruyucularý buna da bir kýlýf uydurur; ‘’Büyük balýk küçük balýðý yer’’ diyerek doðanýn bu koþulsuz kanununu rasyonel akla monte ederler. Hiç de saf olmayan bir biçimde.

Yaþamýn bu ‘haksýz’ hiyerarþik düzeni içinde, sömüren güçler iþlerini her zaman garantiye alýrlar. Toplumlarýn besin kaynaklarýný elde ederler ve kullanýrlar; böylelikle düþünce düzeylerini de etkilerler. Böylece geri kalmýþ ya da býraktýrýlmýþ toplumlarda doða-insan, insan-insan çeliþkisi sürekli savaþ halinde kalarak derinlik kazanmýþtýr. Silahlarýn üstünlüðü, kahramanlýk duygularý ve ekonominin kademeli paylaþýmý; toplumu genel olarak baskýlamýþ ve onun içinde var olan bilim ve sanat olgularýný etkisiz kýlmýþtýr.

Bertolt Brecht’in þiiriyle baþladýðýmýz yazýmýzý sürdürürken; yine adýna ‘’ikinci dünya paylaþým savaþý’’ denilen, gerçekte belki de kaçýncýsý olduðu belirsiz ‘insanlýk kýyým savaþý’ný yaþamýþ Brecht’ten bir baþka þiir daha aktarmak istiyorum sizlere; bu þiir savaþýn kimlerin iþine yaradýðýný anlatýr:

SAVAÞLA ÇOK ÞEY BÜYÜYECEK

Büyüyecek
Mülk sahiplerinin mülkleri
Ve mülksüzlerin sefaleti
Yönetenlerin söylevleri
Ve yönetilenlerin suskunluðu

Bertolt Brecht

Bazý yerlerde görmüþsünüzdür; ateþ etmeyen tankýn, topun, tepeden yuvarlanýp düþen; bir askeri öldüren taþýn suçlanýp; düzen sürdükçe hüküm giydiðini… Çevresi demir parmaklýk ya da zincirlerle çevrilmiþ; suçunun ne olduðunu gösteren bir yafta konmuþtur bir yanýna. Baþýna bir nöbet eri dikilen; cansýz varlýk ya da silahlarýn suçlanýp mahkûm edilmesi; canlý olan insanlara bir ibret gösterisidir. Taþa ceza veren anlayýþ, sizlere ne yapmaz ki!(?)

Dünya tektir ve herkesindir. Ve asýlda insan vardý, zaman içinde, zenginler ve yoksullar var oldu. Yaþamak için, diðer hayvanlar ve bitkilerden faydalanan insan; giderek elde ettiði aletleri silahlara dönüþtürdü ve insan insaný vurmaya baþladý. Ýnsanlýk binlerce yýl öldürerek yaþadý. Dünyada 200’ün üzerinde ülke var, bunlarýn ordularý var. Neden? Ülkelerini korumak için. Ama dünya tek ve insanlar iki halde: yoksulluk hali, zenginlik hali. Ülkeler çok, insanlar savaþ halinde, kimler için?

Bir gün, barýþ; insanlarýn, kendini ve yaþadýðý doðasýný öldüren silahlarý toplayacak; savaþanlar anlayacak ne için savaþtýklarýný ve ellerindeki silahlarý yýðacaklar bir meydana… Ve sanatçýlar, doðayla barýþýk, savaþýn erleriyle birlikte bu silahlardan heykel yapacaklar ve yaftasýna yazacaklar: ‘beni var eden sömürücülerin keyfiyeti için büyük insanlýðý öldürdüm ve onun doðasýna zarar verdim. Ben bir demirim; artýk yerinde kullanýlmak için üretilmek istiyorum, hapishanelerinizde parmaklýk olmak, pencerenizde hýrsýza karþý kullanýlmak istemiyorum. Benimle köprü yapýn, inþaatlarda kullanýn, benimle heykel yapýn, benimle yol yapýn tren koyun üstüme…. Ama silah asla yapmayýn. Benden yapýlan tanklarýn pasýný silin, boyayýn, süsleyin gölgemde çay için!’

Ýþte ben de o gün bütün silahlarý toplayýp heykel yapanlarýn arasýnda olacaðým.

Savaþý var edenlerin silahlarýný susturacak, sömürüsüz varsýl bir insanlýk için, Federico García Lorca’nýn þiiriyle sürdürelim.

APTAL ÞARKI
Ana,
gümüþ olmak istiyorum
Oðul,
çok üþürsün sonra
Ana,
su olmak istiyorum
Oðul,
çok üþürsün sonra
Ana,
yastýðýna iþle beni
Oðul,
olur hemen þimdi

Çeviri: Sait Maden
Müzik: RUHÝ SU


Filiz Berk Doðutürk-Savaþý Yiyen Adam-Tuval üzerine yaðlýboya 70x60 cm.1998




Son söz: Sömürünün olduðu yerde her türlü mikrop vardýr. Ýnsanlýða, doðaya saldýrý vardýr. Vandalizm, terör, savaþ vardýr. Çocuklarýmýza býrakacaðýmýz güneþli ve güzel bir dünyada iþlensin yastýklara ‘barýþ insanlarý‘… Barýþýn ölümsüzleþmesi umuduyla…


Canip DOÐUTÜRK

Karikatür : Ödüllü karikatürler dizisinden:
http://img114.imageshack.us/img114/8929/resim6ap7.jpg