Ýnsan, yaþadýðý sýkýntý ve zorluk zamanlarýnda içinde iki farklý ses duyar. Bunlardan biri özveriyi, güzel ahlaký ve her zaman Allah’ýn buyruklarýna uygun davranmayý emreden vicdanýnýn sesidir. Kiþi bu sese kulak verdiðinde, her zaman Allah’ýn hoþnut kalacaðý tavrý gösterecek, sabýr göstermeyi ve tevekkül etmeyi seçecektir. Duyduðu ikinci ses ise Kur’an’da Hz.Yusuf’un sözlerindeki gibi ‘ var gücüyle kötülüðü emreden’ nefsinin sesidir. Bu ses kiþiye isyaný, bencilliði ve çirkin davranýþlarý fýsýldar. Bu ikinci sese uyanlar, çok büyük bir kayba uðrar ve nefsi sözcüsü olarak kullanan þeytaný kendilerine dost edinirler. Þeytan, insanlarý Allah’ýn dosdoðru yolundan engellemek ister, insaný yanýltýr ve kötü iþlere sürükler. Bir zorlukla karþýlaþtýðýnda insana her zaman için çýkarlarýný düþündürür, özveriyi, merhameti çirkin ve zor gösterir.

Ey insanlar, yeryüzünde olan þeyleri helal ve temiz olarak yiyin ve þeytanýn adýmlarýný izlemeyin. Gerçekte o, sizin için apaçýk bir düþmandýr. O, size yalnýzca, kötülüðü, çirkin-hayasýzlýðý ve Allah’a karþý bilmediðiniz þeyleri söylemenizi emreder. (Bakara Suresi, 168-169)

Þeytan, kýskançlýðý ve büyüklenmesi nedeniyle Allah’a itaatsizlik ederek Hz. Adem’e secde etmemiþ, kendinden aþaðý gördüðü insanlarý Allah’ýn yolundan saptýrmaya and içmiþtir. Kalplere sinsice kuruntular veren þeytan, insanlarý Allah’ýn ve ahiretin varlýðýndan kuþkuya düþürmeye çalýþýr, dünya hayatýný insanlara süslü ve çekici gösterir. Gerçekte þeytan, vicdanýn karþýsýndaki olumsuz güçlerin temsilcisidir.

Kiþiye vicdaný her an doðruyu söylerken, þeytan hep yanlýþý telkin eder. Ancak bunu sezdirmeden, sinsice yapar. Örneðin bir insaný, "sen zaten iyi bir insansýn, Müslümansýn, cennete gidersin” telkiniyle ibadet etmesine gerek olmadýðýna inandýrmaya çalýþýr. Kiþi, bunun þeytanýn kasýtlý planý olduðunu anlamaz, kendi düþünceleri zanneder. Vicdaný insana her zaman gerçek dini yaþamasýný söyler ancak þeytanýn, nefsi aracýlýðýyla söyledikleri daha kolay geldiði için birçok kiþi onun söylediklerine uyar.

Müminlerin zorluk ve sýkýntý durumlarýnda hemen vicdanlarýna uymalarý çok önem taþýr. Çünkü önlerinde iki seçenek vardýr; biri Allah’ýn diðeri ise þeytanýn ve onu izleyen taraftarlarýnýn yoludur. Allah’ýn yolu, vicdanlarýna uyan samimi müminlerin yoludur. Diðerinde ise çýkarcýlýk, bencillik, ikiyüzlülük vardýr; kýsacasý tüm kötü ahlâk özellikleri bu yoldadýr.

Zorluk zamanlarýnda gösterilen sadakat üstün bir ahlâk özelliðidir. Musibetle karþýlaþacak olurlarsa sadýk ve güçlü olacaklarýna dair yemin eden kimseler, zorluk aný geldiðinde yeminlerini unutur, kötü/çirkin davranýþlar sergileyebilir, kin ve öfkeyle hareket edebilirler. Bir anda sabýrsýz, tevekkülsüz, isyankar davranabilirler. Ýþte bu zamanlar, nefsine ve vicdanýna uyanlarýn birbirlerinden ayrýlacaðý, kötü ahlâkýn ortaya çýkacaðý dönemlerdir.

Vicdanýn, dünyada devam eden imtihandaki önemi burada karþýmýza çýkar. Karþýlaþýlan her olayda hem vicdan hem de kötülüklerin kaynaðý olan þeytanýn sözcüsü nefis devrededir. Her ikisi de insaný kendi yoluna çaðýrýr. Bu iki sesi ayýrt ederek vicdanlarýna uyanlar, Allah’ýn hoþnutluðunu elde ederler.

Aslýnda bu hayatî seçim insan için hiç de zor deðildir. Çünkü Rabb’i, insaný vicdanýnýn sesine uymaktan haz alacaðý þekilde yaratmýþtýr. Dine göre yaþamak, insan fýtratýna en uygun olandýr.

Öyleyse sen yüzünü Allah’ý birleyen olarak dine, Allah’ýn o fýtratýna çevir; ki insanlarý bunun üzerine yaratmýþtýr. Allah’ýn yaratýþý için hiçbir deðiþtirme yoktur. Ýþte dimdik ayakta duran din (budur). Ancak insanlarýn çoðu bilmezler. (Rum Suresi, 30)

Ýnsanlar ahireti, sonsuz cennet ve cehennemi düþünmediklerinden, dünyada çeþitli mazeret ve yalanlarla vicdanlarýný rahatlatmaya çalýþabilirler. Ancak yaþayacaklarý rahatlýk geçicidir, kaçtýklarý gerçeklerle ‘o gün’ karþýlaþacaklardýr, kesinlikle karþýlaþacaklardýr.