Vicdan, Allah’ýn, kulunun kalbindeki sesidir; vicdandaki bilgiyi veren Allah’týr. Allah, doðrularýný insana vicdaný yoluyla ilham eder. Kur’an’da, “Biz ona iki yolu da gösterdik” buyrulur. O iki yoldan biri Rahman’ýn diðeri ise þeytanýn yoludur. Yaþamýn her noktasýnda, sabah kalktýktan itibaren akþama dek binlerce kez vicdan kullanýlýr. Ve insan bundan sorumludur.

Ýnsanýn yaptýðý her davranýþta itaat vardýr; itaatsiz hiçbir anýmýz yoktur. Vicdanýmýza uyarsak Allah’a, nefsimize uyarsak þeytana itaat etmiþ oluruz. Nefis þeytanin kontrolündedir ve çýkarlarýna ters düþtüðü için vicdanla sürekli çatýþýr. O halde vicdanýmýzýn sesi daha baskýn olmalýdýr ki her durumda doðruya yönelebilelim.

Dünya hayatýnda güzel-çirkin, iyi- kötü gibi birçok zýtlýk yaratýr Allah. Bu kadar zýtlýk olmasýnýn nedeni kýyas yapabilmemiz içindir. Allah, bizim vicdanýmýza göre kýyas yapmamýzý ister. Ýnsanýn kendini tamamen Allah’a adamasý gerekir; sadece "iman ettik" diyerek cennete giremeyiz. Ýnsan çile çekmeli ki, cennet ve cehennem ehli birbirinden ayrýlsýn. Vazgeçeceksek vicdanýmýzdan deðil, nefsimizden vazgeçmeliyiz.

Kur’an, "Rabbinizden indirilenin en güzeline uyun" buyurur. Bu Kuran’la olur, vicdanla olur. Ancak insanlarýn çoðunluðu vicdanýnýn sesini dinlemesi gerekirken, nefsine uyar. Ne kadar acizdir ki buna güç yetiremez. Vicdanýnýn sesini dinleme gücü ise mümine verilmiþtir.

Ýnsan, hata yaptýðýnda vicdaný çok rahatsýz olur; Allah’a sýðýnýr, hatasýný telafi etmeye çalýþýr. Aczini ve Allah’a ne denli muhtaç olduðunu derinden kavrar. Rabb’ine olan boyun eðiciliði artar.

Ýnsanýn aklýný ve vicdanýný harekete geçiren önemli özelliklerinden biri, içinde taþýdýðý derin Allah korkusudur. Allah korkusu dünyevi korkulardan farklýdýr ve dünyadaki imtihan ortamýnda insanýn en önemli yardýmcýsýdýr. Çünkü Allah korkusu insanýn, þeytana ve nefsinin bencil tutkularýna karþý her an dikkatli olmasýný ve vicdanýný kullanmasýný saðlar. Ýnsan, bu korku sayesinde kötülüklerden ve yanlýþlardan uzak durur. Dünyevi korkular insaný telaþa kaptýrýr, doðru karar almasýný engellerken derin Allah korkusu, insana ‘doðruyu yanlýþtan ayýran bir anlayýþ’ yani akýl ve basiret kazandýrýr.

Ýnsanlarda imani derinlik ve vicdanýn yükselmesi çok önemlidir. Ýnananlar, her zaman doðruyu iþaret eden vicdanlarýnýn sesini dinleyen insanlardýr. Dini yalnýzca kendi vicdanlarýnda yaþamaz, diðer insanlara da Rabb’lerinin nimetini durmaksýzýn anlatma, iyiliði emredip kötülükten sakýndýrma ve “yeryüzünde fitne kalmayýncaya kadar” fikir mücadelesi yapma çabasý içindedirler. Allah’a aþkla baðlý, yüksek vicdanlý insanlarýn Kur’an ahlakýný anlatmalarý, coþkulu olmalarý diðer insanlarý da olumlu etkiler, þevk verir. Samimi çaba gösteren insanlarý gördüklerinde, diðer insanlarýn da gayreti artar. Örnek insan çok deðerlidir. Vicdan sahibi, kararlý, samimi örnek insanlarýn sayýlarýnýn artmasý gereklidir.

Etrafa çok samimi ve akýlcý bakmalýyýz. Allah her þeyi görür; insanlar görmüyorsa da Allah görür. Ýnsanlarýn görmediði yerde de Allah’tan korkmak çok önemlidir. Bu yüzden vicdanýmýzý sürekli diri tutmalýyýz.

Ýnsanlar genellikle vicdanlarýna baský yapar, vicdanlarýný boðarak yaþarlar. Bu yüzden samimiyet çok önemli bir özelliktir. Samimi olmalýyýz; vicdanýmýzý kullanýrken içimizde baský olmamalýdýr. Aleyhimize de olsa, çýkarlarýmýza da dokunsa mutlaka vicdanýmýzdan yana olmalýyýz. Nefsimiz kötü davranýþlarý kolay ve güzel gösterse de bizi yanýltmasýna ve kötülüðe sürüklemesine izin vermemeliyiz.

Ýnsanlarý üzmek, tedirgin etmek korkunç bir þeydir. Ýnsanýn, bulunduðu ortama huzur vermesi, dozunda sevgi göstermesi, dozunda konuþmasý, sözünün gideceði yeri iyi bilmesi gereklidir. O nedenle vicdaný kullanmak önemli bir ibadettir.

Ýnsan, samimiyeti kazandýðýnda vicdanýnýn kapýsý sonuna dek açýlýr. Kiþi artýk yalnýzca vicdanýnýn sesini dinleyecek demektir. Sürekli vicdanýn sesini dinlemek ise -Allah’ýn dilemesiyle-cennet ehli olmanýn iþaretidir.