Kur’an’da insanlarýn imanlarýnýn dereceleri olduðu bildirilir. Kalplerine iman tam yerleþmemiþ olanlar, zorluk durumlarýnda imanlarý sarsýlanlar veya yalnýzca sýkýntý içindeyken Allah’a yönelenler, Kur’an’da haber verilen bazý iman derecelerine örnektir. Allah’ý derin bir aþkla seven, O’ndan saygýyla korkan ve yaþamýnýn amacý yalnýzca Rabb’inin rýzasý olan samimi bir müminin hedefi ise derin imaný yaþamaktýr. Bu, hiçbir durum ve koþulda sarsýlmayan yüksek, güçlü ve derin bir imandýr.

Dünyadan geçmiþ, ahirete yönelmiþ mümin, imanýn yüzeysel olanýyla yetinmez, kendisini eðitir, imanýn en üst derecelerine, en derin haline sahip olmak için gayret eder. Sonlu olan bu dünya hayatýnda yalnýzca Allah’ýn hoþnut olduðu ahlâký yaþayarak, sonsuz cenneti kazanma çabasý içinde olur. Bu çabasýný yaþamý boyunca ayný þevk ve kararlýlýkla devam ettirir. Ve Allah’ýn en sevdiði kullarýndan olmak için, Rabb’inin buyruðu üzere güzel bir çaba gösterip yarýþýr.

Rabbinizden olan bir maðfirete ve cennete (kavuþmak için) ’çaba gösterip-yarýþýn,’ ki (o cennet) geniþliði gök ile yerin geniþliði gibi olup Allah’a ve Resûlü’ne iman edenler için hazýrlanmýþtýr. Ýþte bu, Allah’ýn fazlýdýr ki, onu dilediðine verir. Allah büyük fazl sahibidir. (Hadid Suresi, 21)

Ýnsan, Rabb’ine gönülden baðlandýðýnda, önüne çýkan seçeneklerde O’nun hoþnutluðuna uygun olaný tercih ettiðinde, Kur’an ahlâkýný her durum ve koþulda yaþamaya çalýþtýðýnda, Allah’ýn yarattýðý kaderi hayýrlý görüp tevekkül ettiðinde, dünyanýn çekici süslerine ve þeytanýn telkinlerine kanmadýðýnda, nefsinin tutkularýný gözetmediðinde ve bunlarýn tümünde kararlý davrandýðýnda derin imaný kazanabilir.

Derin bir imana kavuþmak için gösterilecek çaba, insanýn tüm yaþamýný kapsar. Kiþi, Allah ile olan baðlantýsýný kesintiye uðratmaz, sunduðu nimetlere þükreder, Allah’ýn beðendiði güzel ahlâkýn yeryüzünde hakim olmasý için kararlýlýkla yýlmadan ve yorulmadan çalýþýr, her an Allah’a sadakatini korur, her an Rabb’ini anar, O’nun nimetlerini anlatýr ve O’na dua eder. Rabb’i de kulunun duasýnýn ve fiili çabasýnýn karþýlýðýnda onu derin iman sahiplerinden kýlar, ona hikmet ve anlayýþ verir, gücünü arttýrýr.

Samimi müminin yaþamasý gereken yüzeysel bir iman deðildir. Yýkýlmayan gerçek ve derin bir iman en büyük nimettir. Bu imana sahip insan, büyük bir güce sahiptir. “Gevþemeyin, üzülmeyin; eðer (gerçekten) iman etmiþseniz en üstün olan sizlersiniz.” (Ali Ýmran Suresi, 139) ayeti ile bildirildiði gibi gerçek anlamda iman eden insaný kimse yenilgiye uðratamaz; Allah daima galip olandýr. Derin iman için Allah aþkýný samimiyetle yaþamak gerekir. Kiþi, eski bütün alýþkanlýklarýný; korkaklýk, þüphecilik, duygusallýk, dünya hýrsý, çýkarcýlýk gibi nefsani duygularýnýn tümünü býrakmalý, Allah’a saf ve temiz olarak, tam bir teslimiyetle teslim olmalýdýr. Asýl kilit konu ise Allah’ýn dünya hayatýnda yarattýðý imtihan sýrrýnýn tam olarak anlaþýlmasýdýr. Yaþanan zorluklarýn, çilenin ve acýnýn arkasýndaki hikmeti görebilmek çok önemlidir. Bunu görebilenlerle göremeyenlerin mücadelesidir yaþanan.

Okumayan, araþtýrmayan, düþünmeyen bir mümin modeli olmaz. Allah’ýn benzersiz sanatýnýn, yarattýðý varlýklardaki mucizevi sistemlerin görülebilmesi için Allah bilimi gerekli kýlmýþtýr. Bilimde derinleþen müminler Rabb’imizin eþsiz ilmine tanýk olduklarýndan, imanda da derinleþirler.

Ancak onlardan ilimde derinleþenler ile mü’minler, sana indirilene ve senden önce indirilene inanýrlar. Namazý dosdoðru kýlanlar, zekatý verenler, Allah’a ve ahiret gününe inananlar; iþte bunlar, Biz bunlara büyük bir ecir vereceðiz. (Nisa Suresi, 162)

Mümin, bilimsel ve felsefi konularda kitaplar okumalý, ayrýca karþýt görüþler hakkýnda da fikir sahibi olmalýdýr. Ýman edenlerin sayýsý az da olsa imanýn derinliði, gücü ve kalitesi önemlidir. Nicelik deðil niteliktir önemli olan. Atom bombasý bir tane dahi olsa koca kenti yok edebilir. Net ve kesin delillerle, hakkal yakin derecesinde ve inkârcýlarýn delillerini çürüterek iman etmek önemlidir.

Ýmanýn gücü oranýnda, insanýn samimiyetle dini yaþamasý da kolaylaþýr. Ýmaný zayýf kiþinin aklý da zayýf olur. Olaylara hatalý bir bakýþ açýsýna sahiptir; çok çabuk öfkelenebilir, çabuk üzülebilir, korkuya, ümitsizliðe kapýlabilir, gelecekle ilgili ümitsiz konuþmalar yapabilir.
Mümin, kaderinde belirlenmiþ birçok olayla denendiðinin, þer gibi görünse de yaþadýðý her þeyin batýnýnda kendisi için en hayýrlýsý olduðunu, hikmetle yaratýldýðýný bilir; Rabb’ine teslim olur. Ýmaný derin olan insanýn bütün yaþamýnda mükemmellik vardýr; düþünceleri, davranýþlarý, kararlarý makuldur. Derin bir Allah korkusu ve Allah sevgisi yaþandýðýnda dünya adeta cennete benzer.

Denizin derinliklerine dalmak kolay deðildir; iyi bir eðitim ve donaným gerektirir. Derinlere iniþ zordur ancak inildikçe daha fazla güzelliklerle karþýlaþýlýr. Ýmani yönden derinleþmek için de Kur’an’la kendimizi eðitmeli, takva elbisesiyle donanmalýyýz. Ýþte o zaman -Allah’ýn dilemesiyle- derin denizlerdekilere benzer muhteþem güzellikler gözlerimizin önüne serilebilir.