"Hayranlýðý o dereceye vardý ki; yere düþtü ve kendinden geçti." -Fuzuli (Leyla ile Mecnun) |
|
||||||||||
|
Ýbrahim'i anlatýmlar üst akýldýr. Geçmiþe göre anlatýcýlarýn kendi günceli içinde Ýbrahim'i söylemlerde aykýrýlýklar vardý. Buna raðmen; orjinali anýþla yapýlan onca deformelerle anlatýlan aykýrýlýklar tarihsel sürecin sosyo toplumsa evrimi oluþla anýla gelen doðrularý olmaktadýrlar. M.Ö 1900'lü yýllarda Mýsýr'a gelen Ýbrahim'in; karýsý Saray'ý (Sara'yý) Firavuna; “kardeþim Saray” diye tanýtmasý ya da Saray'ýn “o benim erkek kardeþimdir” demesi sonrasýnda Saray'ýn firavuna sunulmasýyla Ýbrahim’i ölümden kurtarma olayý vardýr Tevrat'ta. Bu olaylarda, içinde olunan zamana baðlý kalmakla yapýlan deformasynlar nedeniyle bu anlatýmlar þimdiki anlayýþýmýz içinde bize ahlaksýzlýk olur bir anlatým gibi gelirler. Bu anlatýlanlarýn o zamanki yaþam içinde gerçek bir karþýlýðý olmakla; tarihselliði yok ediþle Ýbrahim'e abdest aldýrýp namaz kýldýran söylemlerden çok daha doðru bir anlatýmdýrlar. Bu olay deformasyonlarý Ugarit ve Nuzi tabletleri okunduðunda ne anlama geldiði anlaþýlmýþtýr. Yapýlan deformasyonlara raðmen hikâyedeki ana çekirdeðin gerçek yaþamla olan onca eþleþmeleri görülmüþtür. Anlatýcýlarýn Ýbrahim'le sembol eþtirerek söyledikleri zamana baðlý tarihsellik içinde Ýbrahim'in kiþi Rabb’ý olan El Baal'i; Samiri simgeli kiþinin Rabb’ý olan El Baal'le uyuþmaz. Ýbrahim deðiþen dönüþen zamaný temsil eder. Samiri geçmiþ zamaný temsil eder. Ýbranilerin El Baal meþruiyetliði içinde yeryüzüne sahip olan bir millet olma isteði içindeki ülküleri; þimdilik El'in 'arzý mevut' vaadiyle sürece sokulan ülküdür. Ve bu ülkü Ýbrahim’in kiþi Rabb'ý söylemi içindeydi. Ýbrahim'in kiþi Rabb'ý olan El Baal Yakup'la birlikte Yehwe oldu. Yine yakup'la birlikte Ýbrahim soyu 12+12 boylar sentezi Ýsrail adýný aldý. Yeni durum, boylar giriþmeli milleti sentezdi. Sentez giderek Ýbrani olan Ýbrahim soylu 12 oðuldan boy topluluðunun da Rabb'i olup Yehwe mana anlamasý olmakla çevreye yayýlan bir güç ile egemenleþti. Yani manaca El Baal olan süreç, Yehwe'de mono olma sürecini giriþir. “Arzý mevut” oluþla verilmiþ olan vaat (Ýbrahim'in El ilahý olan kiþisel Rabb'i tarafýndan Ýbrahim'e vaat edilmiþ olan topraklarýn), iþtah açýcý ülkü sel çekimi nedenle Ýbrahim'in El ilahý 12 boyun da el ilahý olur. Böylece El ilah olan Rabb; tekil ve monoteisti bir üst akýlla yeni bir mana olma yoluna girer. Henüz tam olur anlamla Yehwe mono deðildir ama olsun, daha iþin baþýndadýr. Göç kervaný yol boyunca yolda tamam olacaktý. Tekvin 13 te; Mamon'cu sahiplik içinde olan zenginlik; bu kez milletlerden olan senteze, mülkünü keyfince daðýtmaktadýr. “Gözlerini kaldýr Doðuya, Batýya, Güneye Kuzeye bak. Gördüðün bütün yerleri ebediyete kadar sana ve senin tohumuna vereceðim. “Onlarýn tohumlarýný yerin tozu kadar bereketlendireceðim (çoðaltacaðým). Kalk ülkeyi uzunluðuna geniþliðine yürü” denmektedir. Bu El ilah olan Mamon'un sahiplik olan güç ihracýyla en azýndan yeryüzünün bir kýsmýna milletler topluluðu eliyle sahip olma mücadelesidir. Týpký Osmanlý'daki “mülkü Ýslam; mülkü Ýslam diyarý” gibi. Milletleri eliyle sahibi olduðu yerleri de Ýbrahim'e, Yakup'a Süleyma'a, Davud'a vs. zimmetlemek kolaydý. Tecrit olan totem grup sayýsý kadar çok olan totem ve totemi mana; köleci dönem içinde kendilerine mülk verilen mülk sahibi olan efendiler kadarla El Baal ya da Mamon oluþla çoktular. Ve bu El Baal olan efendiler giderek oluþan sosyal senteze göre kiþiler, aileler, kabileler ve milletler ilahýydýlar. Efendilerin çokluðu içinde olan bir El Baal 300 savaþçýsýyla beraber, birçok maldan mülkten olan bu kendi varlýðýný Ýbrahim'e veren El Ýlah olan Ýbrahim'in Rabb’ý; Ýbrahim'in kiþi Rabb'ýsýydý. “Ben” der kendi El ilahý, Ýbrahim'e; “seni birçok milletin babasý yapacaðým”. Kiþi rabbi olan El ilah zamanýn yeni þartlarýna göre hem milletlerin manaca kurucusuydu. Hem de milletlerin de sahibiydi. Bu milletler sentezli köleci süreç, maddi ya da nesnelce çýkarlarý gözeten birleþme (tevhit) olmakla ortaya konan yapý; monoteistik emperyalist (istilacý) bir anlayýþtý. Firavunca, Nemrutça, Süleymanca, Davutça sahip olan bu madi ve yayýlmaca ihtiras ta böylesi monteisti istila olmakla ayný amacýn etrafýnda tevhidi olunan gerçekleþmedirler. Ýbrahim bu iþin mana ideoloðu oluþla propaganda kýsmýný üslenir sembolizmin süreci iken; Firavun, Nemrut, Davut bu iþin maddi eylemsel kotarýcýlarýdýrlar. Bütün sorun bu gerçekliði Firavunun, Nemrudun El ilahý olan Mamon'larýna bu yeni durumlarý mana oluþuyla nasýl söyletecekleriydi. Firavun, Davut burada Lugal olan kral rahip yetkili durumdadýrlar. Ýbrahim'in El ilahý milletler sentezli malý mülkü köleleri Ýbrahim’e; babalýk atalýk diye baðýþladýðýna göre El ilahlar yavaþ yavaþ özel “el ilah” olmaktan çýkýp; genele (aleme) ya da yeryüzüne doðru giden topluluðun bir “el ilahý” olma hüviyetini göstermektedir. Bu süreç takriben M.Ö 2000'lerle 1750 yýllarý aralýðýnda kendisini damýtýlacak bir üst akýl olmaya doðru oluþturmaktadýr. Ýbrahim'in rabbi; Ýbrahim’in oðul ve torunlarýna da sahiplik yapar. Bu sahiplikle tekleþen Ýbrahim'in Rabb'ý El ilah olur. Ayný tekilsen Rab anlayýþý olmakla yaklaþýp; “Ben baban Ýbrahim’in Ýshak'ýn, Yakup’un da rabbiyim” der. Tekil bir mono anlayýþa bürünme sürecinde olan El ilahtý Rabb, bununla kalmaz. Hoþea bap 2:16'daki gibi; “bana kocam diyeceksin (hepimizin üzerinde söz sahibi olur kocam diyeceksin) ve bana Baal’im demeyeceksin ve onun aðzýndan Baal’leri kaldýracaðým; seni ebediyen kendime niþanlayacaðým” der. Yani seninle birlikte olan onun (Ýsrailin), aðzýnda (türlü þekilde söylenir olan) baalleri kaldýracaðým der. Kenan Ýlahý El, iki kadýn yaratýyor ve onu kendisi için El Beyt olan kendi evine koyuyor. Kendisinden çok önce yaratýlmýþ olan kadýný neden bir daha yaratsýn ki? Bunun tarihsel oluþmalý mantýk uzantýsýna bakmak gerekir. Yaratma kavramý; her bir yeni durumla söylenirdi. Öncesi ortam içinde olmayýp ta sosyo toplumsa evrimli yeni ortam içinde beliren yansýma ve baðýntýlar karþýsýndaki mana hep yaratýlma oluþla söylenecekti. O günlerde eskiye göre yeni ortamlý yeni durumlar karþýsýndaki anlamýn dýþýnda yaratmanýn baþka hiç bir anlamý yoktur. Yaratmanýn o günler dilinde oluþma karþýlýð içinde hiç bir zaman yoktan var etme anlamý yoktu. Bunu böyle anlamalrý için de hiç bir sebep olucu özneli nedensellik baðý yoktu. Örneðin; totem gruplarýn birleþmesi, birleþme öncesine göre ittifaklariçinde melezleri olan somut bir yeni konuyu ortaya koymuþtu. Melez kiþi totem grup içinde yoktu. Totemi sosyal mantýklý anlayýþ ittifak içindeki melezleri görüyor ama kavrayamýyordu. Bu durum o güne kadar totemiler indinde görülmüþ, bilinen bir þey de deðildi.
ÝzEdebiyat yazarý olarak seçeceðiniz yazýlarý kendi kiþisel kütüphanenizde sergileyebilirsiniz. Kendi kütüphanenizi oluþturmak için burayý týklayýn.
|
|
| Þiir | Öykü | Roman | Deneme | Eleþtiri | Ýnceleme | Bilimsel | Yazarlar | Babýali Kütüphanesi | Yazar Kütüphaneleri | Yaratýcý Yazarlýk | Katýlým | Ýletiþim | Yasallýk | Saklýlýk & Gizlilik | Yayýn Ýlkeleri | ÝzEdebiyat? | SSS | Künye | Üye Giriþi | |
Book Cover Zone
Premade Book Covers
ÝzEdebiyat bir Ýzlenim Yapým sitesidir. © Ýzlenim
Yapým, 2024 | © Bayram Kaya, 2024
ÝzEdebiyat'da yayýnlanan bütün yazýlar, telif haklarý yasalarýnca korunmaktadýr. Tümü yazarlarýnýn ya da telif hakký sahiplerinin izniyle sitemizde yer almaktadýr. Yazarlarýn ya da telif hakký sahiplerinin izni olmaksýzýn sitede yer alan metinlerin -kýsa alýntý ve tanýtýmlar dýþýnda- herhangi bir biçimde basýlmasý/yayýnlanmasý kesinlikle yasaktýr. Ayrýntýlý bilgi icin Yasallýk bölümüne bkz. |