Tanrý insaný yarattý, insan da sanat yapýtýný. -Oscar Wilde |
|
||||||||||
|
Yalpalama bir çevrim ekseni üzerinde eksenin taradýðý alan içinde olur. Olasý bir yalpalanma da, ana merkezin amaçlarý dediðimiz temel referans deðerleri üzerindeki seyrediþe uygun olup olmadýðýnýn kontrolü ile bu durumlar anlaþýlýr. Sistem çýktýlarýnýn ana merkeze bir geri bildiriþimleri yapýlýr. Böylece kaynak, kendisinin düzeltmelerini yapar. Çoðumuzun totem bilgisi, hiç bilmemenin yanýnda, kimilerimizdeki totem bilgisi de Tommiks, Teksas vs. kaynaklý oluþla, çizgi romandan aþina olmaktan öte gitmez. Bu da bizlerde konuyu anlayamama baðlamýnda bir cahil dirençliliði oluþturur. Bu tür totem bilgileri de, totem düþüncesini bize komiklik ve oldukça geliþmemiþ düþünce olmanýn zihni izlenimini vermekten baþka bir anlam taþýmazlar. Bir Kýzýlderili totemi gibi totem þekillerin þu an sosyo toplumsa sürecinizin içinde olmamasý demek, sizlerde de totem düþüncenin ve totem düþünce etkinliðinin olmamasý anlamýna gelmez. Bir Kýzýlderili totemi gibi totemlerin göz önü somut imleci; ilk baþlarda bir yol haritasý somutluðu gibi çalýþmýþtýr. Totem, totem yol haritalý adresleme etrafýndaki bir kümeleþmenin, mana ilkesidir. Bu harita; totem birliðinizin, totem kardeþlik damgasýný yedi. Bu pusula; toteminizle birlik yapýcý rol üslendi. Üstlenici rol, kiþidir hayatýnýzý, hayatýnýz boyunca size; grup tasarrufunda olan bir grup yaþamlý hayatýn garanti içinde olmasý, güvencesini verdi. Totemi adres ve somutluk, size kimliðinizi verdi. Bu kimlik sizi bir merkez alan etrafýna çeken ve yine baþkalarýna karþý farklý oluþunuzu ilan edilen, totem aitliðinin deklarasyonuydu. Totem aitliðinin sizi ayrýcalýklý ve farklý kýlmasýndan ötürü o dönemlerin totemilerinin birbirlerini; ayný eksen düzleminde görebilecekle, eþitleþecekleri hiçbir taným; hiçbir anlama ve bu yola gitmelerini gösterir hiçbir iz yoktu. Bu totem þekillerle siz, kendi edimlerinizi bilecektiniz. Yine totem sizin hatýrlayacak olduðunuz grup kurallý konularýyla eþleþen bir algýyý size verirdi. Bu grupla kiþiler arasýndaki zýmni sözleþme demekti. Saatin vakti göstermesiyle eþleþtirilmesi gibi. Yine totem rumuzu size algýlardan yansýyan zihindeki tasarlamalarýnýzý ve hatýrlamalarýnýzý saðlardý. Yasalarýn yazýya dökülmediði dönemlerde bu totem suretler; her an her yerde oluþuyla kendisini size hatýrlatmasý; ýsmarýç (tembih, sipariþ) yapýlaný hatýrlamanýz için, elinize ip baðlamanýzýn bir çeþit zýmni görsel basýncýydý. Yine totem suretler baþka birliklere sizin varlýðýnýzýn meydan okuma tanýmlamasýydý. Grup beslenmesi, grup barýnmasý, grup göçerliðine hazýrlýk, grup savunmasý, grup arasý iletiþim sorunu gibi kýsýtlýlýklar hep totem bilincinden yansýr. Baþka baþka yaþanýlama kültürü olan sosyal birliklerden sizi; sizler de kendinizi; bu suret ikonlarý yanýnýzda, boynunuzda taþýr olmanýzla seçkinleþir olacaktýnýz. Ýttifaký süreç panteonunda totemler bir arada bulunurdular. Bir arada olan totemler içinde her bir totemin, kendi aitleri; kendi totemlerine yapýlacak ibadetlerini; grup ikonlarý önünde sergilerdiler. Panteon birlikteliðinde, totem ayýrt ediciliði; en üst seviyede oluþun bir paradigma yan yanaþlýðýydýlar. Totem Etki Totem düþünce nedir? Söz gelimi bir insanýn, vücudum bana aittir demesi. Böylece kullaným hakký da bana aittir demesi. Ya da yaþam, kutsaldýr demesi. Veya hayatýn dokunulmazlýðý olmalýdýr gibi söylem ve kabulleri dahi, birer totemdirler. Totem çevresi grup basýncýyla da, bir etki ve etkilenme kapsamlý alan olur. Günümüzde buna sosyal etki ya da sosyal basýnçla öðrenme de deriz. Totem ve totem çevresi alan bu etkiyi yapar. Sizde bu etkiyi almaya uyarýlmýþsýnýzdýr. Bu nedenle totemin size tesir eden bir kapsama alaný vardýr. Burasý yani bu alanýn içi cazibenin alanýdýr. Totem de cazibenin çekim merkezidir. Bu cazibeden ötürü, bu etki alanýna kutsallýk izafe edildi. Kutsallýk minnet ve mihnet oluþun saygý ve kaygýsýný güttü. Buna, totem etki denir. Bu yüzden Musa, çarýðýný çýkararak bu totemdik kutsal alana girecekti. Totemdik etkili alan, kutsal yer algýsýna dönüþmekle de, ziyaret (hacý olma) alanlarýna dönüþtü. Genel sistematik dinlerin hacý olma ibadeti tutumlarý, totemi kültten iven bir kalýntýsal düzenli orijinalliktiler. Zamanla grup çevresinin geniþletilir olmasý, nüfus artýþýyla ayrýlýk verilmesi, göçmelerin oluþmasý gibi nedenlerle totem alanýnda uzaklaþmalar oluþtu. Bu yerler sizin hafýzanýzdý. Ýnsan sýk sýk ilk hafýzasýna döner. Ýþte kutsal yerleri ziyaretin bir nedeni de ilk hafýza düzeltmelerine (referansa) dönmektir. Ýlk hafýzaya dönmekte en etkin arkaikti (mazi) olma düþüncesi, sizin çocukluk öðrenmelerinizin hep bu totem alanýn içinde geçmesidir. Korunmayý, beslenmeyi, dünyayý yaþantýlaþmayý vs. hep totem etkili mantýk kalýplarýyla öðrenip; algýlamalarýn eþleþtirmesini yapmýþsýnýzdýr. Ýþte cazip olan, geri bildiriþimle iletiþilir olan kutsal yer algýsýnýn temelinde bu ve bunlar gibi olan yaþantýlaþmalar vardýr. Emeðin ortaya çýkmasýyla grup koruyuculuðunun zayýflamaya baþlamasý ve sosyal etkinin bu gibi tesirleri azaldýkça, kutsal yer algýsý olmanýn temelindeki alan devinmesi içine bambaþka öznel anlayýþlar da eklenecekti. Sürecek
ÝzEdebiyat yazarý olarak seçeceðiniz yazýlarý kendi kiþisel kütüphanenizde sergileyebilirsiniz. Kendi kütüphanenizi oluþturmak için burayý týklayýn.
|
|
| Þiir | Öykü | Roman | Deneme | Eleþtiri | Ýnceleme | Bilimsel | Yazarlar | Babýali Kütüphanesi | Yazar Kütüphaneleri | Yaratýcý Yazarlýk | Katýlým | Ýletiþim | Yasallýk | Saklýlýk & Gizlilik | Yayýn Ýlkeleri | ÝzEdebiyat? | SSS | Künye | Üye Giriþi | |
Book Cover Zone
Premade Book Covers
ÝzEdebiyat bir Ýzlenim Yapým sitesidir. © Ýzlenim
Yapým, 2024 | © Bayram Kaya, 2024
ÝzEdebiyat'da yayýnlanan bütün yazýlar, telif haklarý yasalarýnca korunmaktadýr. Tümü yazarlarýnýn ya da telif hakký sahiplerinin izniyle sitemizde yer almaktadýr. Yazarlarýn ya da telif hakký sahiplerinin izni olmaksýzýn sitede yer alan metinlerin -kýsa alýntý ve tanýtýmlar dýþýnda- herhangi bir biçimde basýlmasý/yayýnlanmasý kesinlikle yasaktýr. Ayrýntýlý bilgi icin Yasallýk bölümüne bkz. |