Bir zamanlar kurulun gizli kararlarýný Utnapiþtim’e bildirerek kurulun ihanetçisi olan, kurul sözcüsü Ea, þimdi de insanlarla (kullarýn) otoriter güç arasýn da; tek aðýz olmanýn sözcülük aracýsý olacaktý. Bu yeni dönemle birlikte panteon totemleri arasýnda hiyerarþik konuma bir görev daðýlýmýna giden totemlerden biri; söz gelimi Ea ilah totemi, haber getirip haber götüren bir elçiye dönüþmüþtü. Beyinle (kurulla), organlarý (sosyal yapý) arasýnda iletiþim aðý olmakla diðer totemlerin her biri bir görev daðýlým misyonunun içine girecektiler.

Ýlerleyen süreçlerde gök ehli insanlar olan yukarý yerlerin melekleri ile tatlý suyun aþaðý yerin Ea’sý yaratan (kurulun) gücüyle insanlar arasýnda, aracý elçi totem görevini yapýyordu. Ýlerleyen Babil süreciyle tüm düzenleyen ilahlarýn anlamý bu günkü görev melekleri kavramýnýna doðru dönüþtü.

Diðer yandan da Ea mesajcýlýðý olan melek, Cebrail olmuþtu. Cebrailin insanlar arasýndaki temasý da Sümer Zisudrasý; Babil Utnapiþtim’i, Ýsrail Nuh’u gibi rabbaniler soyuna dönüþecekti. Kurulun yaratan gücü tek Tanrý gücü ve düzenleyen ilahlar anlayýþý somut olan konulardý.

Ýþin icabý bu somutluklar iyice soyutlaþmaða baþlayacaktýlar. Tanrý ile insan arasýna ilahlar girmiþti. Þimdi Tanrý ile kul arasýna melek girmekte. Tanrý ile kul arasýndaki alan boþluða meleðin girmesi yatmeyecekti. Melekle insan arasýna Ýsrailiyattaki gibi bir totem soy kahin soy olacaktý Levililer gibi.

Sosyal birliklerin grup totemi dönemindeki yaþantýlardan edinilen gerçek deneyimleri okuyup, totem aracýlýðýyla, atalar sözü olarak atalarýn torunlarý için aktarýlan seslenmeler þimdi; ittifaký sürecin ortaya koyduðu birçok alternatiflerden bir ya da birkaçý oluþla, ittifakýn kendi deneyimlerini söylemek, etnik totem mesajlarý olmak yerine, ilahi olan tek tanrý mesajlarýna dönüþtürmüþtüler.

Totem dönemi büyücü ya da kam olan bilgin kâhinleri; akýllý, duyarlý kiþiler de, yeni dönemden sonra rabbiler (resul) soyu olacaktýlar. Yaptýran, gözeten, koruyan; torunlarýný terbiye eden, torunlarýnýn acý çekmesi karþýsýnda merhamet eden ATALAR da; köleleri terbiye eden, köleye acýyan RAB, olmuþtu.

Böylece, sosyal ortamda birikmiþ olup ta, seçilen yaþantý düzenleyici ilkeler ortalamasý; sayýca belli bir çokluðun kabulüne ulaþana kadar taraftarlarýný, kendi ekseni etrafýnda toplanmasýna sýra gelmiþti. Siz bu hal ile tarihin bin yýllarýnýn etnik kültür kemerini kýrýyordunuz. Bunu rabbiler denen çok duyarlý ve erdemli kiþiler olan peygamberler yapýyordular.

Ýttifaký süreç, etnik yapýlar ittifakýnda ÝMANI ortaya koymuþtu. Sosyo toplumlara uzun bir süre din ve imani düþünce ekseninde bakýlacaktý. Arap Yarýmadasý'nýn da 6. yüz yýl baþlarýna gelene kadar birçok inançlarý ve birçok iman konularý vardý.

Bunlar namaz kýlmak, oruç tutmak, hacca gitmek, zekât vermek gibi ibadeti ve davranýþsal aitlikler olduðu gibi bir de toplumsal tabanlý iman konularý vardý. Köle ruhlu ve köle kaderli olup, köle doðmak. Zengin doðmak. Anlýnýza zenginlik ya da fakirliðin yazýlmasý. Sudan yaratýlmak. Topraktan yaratýlmak. Yumurtadan yaratýlmak. Aðaçtan (kiþidumdan, hurmadan) yaratýlmak. Çok eþlilik. Toplumsal kurum olma gerekçesi ortadan kalkmýþ ama gelenek oluþla iman konusu olan süt emme yoluyla kardeþlikler. Yine atalarla yol birliði içinde olmanýn kutsallýðý gibi birçok anlamlar ifade eden, birçok kültürleri vardý.

Sevgili Peygamber bu oluþmalarýn içinde kendi seçmelerini yapýp; seçilenleri kendi eðip bükmesiyle düzenleyip; özlü güzel cümlelerle ilan edip; kendi taraftarlarýný toplayýþla etraflarýndaki kiþileri yeni bir kimlik, yeni bir aitlik olan ülkü gücü içinde çevrimleyip, gruplarýn yöneten gücünü ortaya koyacaktý.

Seslenme yakýndan uzaða olmanýn genel ilkesi ile iþleyecekti. Bu seslenme aslýnda Arabýn övünme âdetinde olduðu gibi kendi aile ve kabilesini övmekle baþlayacaktý. Önce Kureyþ'in; birlik dirlik ve esenliðine seslenilmiþtir. Küreyiþ’linin mülkü gibi olan ve Kureyþ’lilerin yönettiði mülk olan; "þehirlerin anasý Mekke’ye ve çevresine (Ummul Kura’ya)" seslenilmiþti. Mümtaz insan olan sevgili peygamber iþe böyle baþlayacaktý. Uzun uðraþla, 13 yýlda 80 kiþiyi irþat edecekti. Asýl baþarýsý Medine’de olacaktý.

Bin bir zorluklarla elde edilen iyi kötü mücadele ve baþarýlar sonundaki geliþmelerle; seslenme hep kendi soydaþlarýna olamazdý. Soydaþlarýnýn geçinmek zorunda olduðu; içiçe olduklarý Yahudi Hristiyan, Mecusi ve baþka Arap kabilesinden insanlar da vardý. Bu baþka baþka insanlarýn inancýndan ötürü de ey iman edenler genel vurgu ve açýlýmýyla, iman etmeyen insanlýða (Medine ve Mekke'de ki Arap ve Arap olmayan insanlarla, mevalilere!) seslenirken, Yüce Allah bu çaðrýsýný; imparatorluklarý eliyle de yeryüzü âlemine seslenmeyi direktif edecekti! Çünkü imparatorluklar yeryüzü egemenliði savaþýdýr.

Nitekim Ýç Arabistan Tarihinde Ýlk kez; iç Arabistan periyottu ve iç Arabistan kaynak salýnýmlý düzenle; sosyo-toplumsa yapýlý merkezi otoritesini ortaya koyan Arap dehasý, çok büyük bir güçle ve çok büyük bir gayret ve düzenlemeyle insanlýk kültürünü de ortaya koyacaktý.

Bu kültür, ileri süreçlerle muntazam inþalaþacaktý. Muazzam bir sosyo-öznel ve sosyo-toplumsal kültüre dönüþecekti.

On binlerce akýl toplamý inþasýyla bu kültürün varyasyonlarýný size miras edecekti. On binlerin bilinç bileþkesi sizden büyük olmanýn cesameti ile de sizi inþanýn kendisine hayran eden bir inanýr kýlacaktý. Böylesi bir inþacý tutumlaþmayý Arap dehasý ortaya koyacaktý.

O günlerin geçer akçe olan siyaseti sizi inandýrarak uyruklaþtýrýyordu. O günler siyaseti bu günkü gibi entegre olucu eþit talep yapmanýn hizmetiyle giriþici uyrukluk oluculuðun bir konsensüslüðü deðildi.

Yine bu yeni ve güçlü kültür, asýl inþa amacýný, günahýyla sevabýyla Emevi devletiyle baþlatýp, Abbasi imparatorluðuna; oradan Selçuklu ve Osmanlý Ýmparatorluðu ile olgunlaþmalarýný yapýp (diðerlerini de unutmamak kaydýyla); insanlarýn ruh dünyasýnda inþalaþmaða devam eden bir mutmainliðin kesikli sürekliliðine dönüþmüþtü.

19.07.2013


*Ýslam, kendi kurumlaþmasýný yaparken, birliði saðlayan panteon totemi yanýndaki aracý totemelere; yeni olan inþanýn inançlarý baðlamýnda, put deyip te dýþlanmasý ve eski yapýyý put sembolizmi üzerinde sosyal yapýnýn dýþýna atmasý kadar normal bir þey olamazdý. Ancak genel baðlamla tarihselliði içindeki totemleri de hep imaný kavlin putu olarak görmek te, bir o kadarý da oldukça yanlýþtýr.

Ýslam’ýn kurumlaþtýðý dönemde eski totem fikri, uygarlýklar kurmuþ kimi dünyada demode olmuþtu. Ama 6. Yüz yýl Arap yabancýlaþmasý içinde totem hem bir fosil kalýntý durumundaydý, hem de bir iþlev oluþla sürüyordu. Bunu da tespit etmek gerekirdi. Yapýyý deðiþtirirseniz, elbette yapýnýn totem algýsý da; totemin yeni iþlev devindirmesi de, deðiþecekti.

19.07.2013

**Eski Ahit-Yaratýlýþ-4. Bölüm bap 4-15