..E-posta: Þifre:
ÝzEdebiyat'a Üye Ol
Sýkça Sorulanlar
Þifrenizi mi unuttunuz?..
Bir deliyle baþederken, yapýlacak en mantýklý þey normal rolü yapmak. -Herman Hesse
þiir
öykü
roman
deneme
eleþtiri
inceleme
bilimsel
yazarlar
Anasayfa
Son Eklenenler
Forumlar
Üyelik
Yazar Katýlýmý
Yazar Kütüphaneleri



Þu Anda Ne Yazýyorsunuz?
Ýnternet ve Yazarlýk
Yazarlýk Kaynaklarý
Yazma Süreci
Ýlk Roman
Kitap Yayýnlatmak
Yeni Bir Dünya Düþlemek
Niçin Yazýyorum?
Yazarlar Hakkýnda Her Þey
Ben Bir Yazarým!
Þu An Ne Okuyorsunuz?
Tüm baþlýklar  


 


 

 




Arama Motoru

ÝzEdebiyat > Bilimsel > Felsefe > Bayram Kaya




29 Ocak 2014
Yaþanýlaþan Entropi=ittifak=kültür+uygarlýk= Akan Enerji 1  
Bayram Kaya
Kültür ve uygarlýk neydi? Ýnsanlýk kültürle mi yola çýkmýþtý, yoksa uygarlýkla mý? Sümer kültürüyle, Sümer uygarlýðý ayný þey midir? Kültür ve uygarlýklar ekstradan bir entropi salýnýmý mýdýr? Doðayla baðýntý, bir kültürse; doðayla baðýntýlý olan fareler de kültürlü müydü? Neden bir fare uygarlýðýdan bahsedemeyiz? Falan þarkýcý sanatçýnýn çocukluðunu ve hayatýný kutsal sure gibi ezbere biliriz de neden insaný ve onun ittifaklýðýnýn kýrýntýsýný bile bilemeyiz?


:AJEF:

Siz kendinizi nasýl tanýmlarsanýz tanýmlayýn! Keyfiniz nasýl istiyorsa öyle düþünün! Ama uymak zorunda olduðunuz sosyo-toplumsa yasalarýn, bir osilasyon rezonans odaðý vardýr. Tüm herkes gibi siz de bu odaða göre eksenin çekimlisi olursunuz. Sizler, bu ekseni durumlar içinde nasýl isterseniz isteyin türü bir keyfi oluþun niyeti içinde olmazsýnýz.

Keyfilikler, merkezi osilasyon kaynaðýna tabii deðildirler. Keyfi oluþunuzun üzerinde, yasalar vardýr. Bu kabil yasalardan birisi de sosyo toplumsa osilasyon kaynaðýnýn içerikleridirler. Bu nedenlerledir ki sizin ekseni çekenle davranmak zorunda olduðunuz ortak bir sosyo toplumsa yapýya dek aidiyetlikleriniz vardýrlar.

Sümer'i bir kültür olarak bilmezseniz; kültürü de ittifaklar giriþmesi olan baþka uylaþýlar giriþmesinden demle etkiyen karmaþýklaþan süreçlinler olduðunu bilmezseniz, elbette bu gününüzü de bilemezsiniz! Kültür orijininin temelinde, totemi mana anlayýþlý öznelliklerinizle; totem mesleklerin ittifaklýlarý vardýrlar.

Böylece ittifaký baþlangýçlý tarihten itibaren her iki kültür de bir ittifakýn deðil, yüzlerce kez ayrý ayrý her bir ittifaklarýn ürünüdürler. Kültürü büyüten, kültüre geniþ salýnýmlar yaptýran ittifaklardýr. Yalýn totem kültürden sonraki, sosyo toplumsa kültürlerin temelinde; sentezi kültürlü ittifaklar vardýr.

Bir kültürü belirtebilmeniz için onun ittifaklarýný (en azýnda son ittifakýný) belirtmelisiniz. Söz gelimi Türk dediðimiz kültür; özde Anadolu’ya gelen Türkmen güçler kültürüyle, MS. 1070'li yýllar Anadolu yerleþik kültürünün uzun süreçli sentezidirler. Orta Asya Türkmen boy soy kültürleri olan deðerler, Anadolu sentezini içeremezler.

Türkmen kültür, daha baskýn oluþla yöneten göçerlik, bir etki kültürün seyrediþidir. Göçerli kültürlerin temel dinamiði, sanki yerleþik kültürleri sentezleyen bir tarihi misyon almýþ gibidir. Bu nedenle göçerli kültürler, göçme temel nedeni yanýna ikinci bir gölge nedenli yansýmasýný almýþtýrlar. Göçerliðin gölge yansýmalý nedeni, hýzlý bir sentezleyen süreç etkinliklerine sahip olan kültür olmalarýdýr.

Göçerliðin, yerleþik düzenlileri örgütleyen savunmacý gücü; hem sentezlendi, hem sentezledi. Bu nedenle 1920'den sonraki ittifak olan günümüz Anadolu Türk kültürünün, söz gelimi; ana ekseninde Türkler; Fransýz kültürüyle evlenirdi. Paris modasýyla giyinir. Yine bu Türk kültürü, batýda efe oynar. Kuzeyde Horon teper. Doðuda Lorke seker. Ýç Anadolu’da harmandalý figür ederdi. Bununla kalmaz doðunun, batýnýn, kuzeyin bilim ve teknolojisiyle de zorunlu bir behemehâl durumu vardýr. Ýtalya ve Ýsviçre hukukuyla yargýlanýr. AB müktesebatýyla kendisini geliþtirilir. Ýslam (Arap) kültürüyle mezara gömülür.

Siz istediðiniz kadar alt tepken ittifaký kültürüm diye demokrasi ve insan haklarý yaratmanýn zavallýlýðý içinde olun. Tek gerçek üreten toplumun emek ekseninde üretim tüketim paylaþaný oluþuyla birlikte davranmanýn kimlikti hukuki davranýþýyla yaþamýnýzý rahat hale getirirsiniz. Alt tepken saçýlýþýn uyanýþý, uyutulmanýn ve sömürülmenin baþka bir versiyon oyunudurlar.

Mazisi hangi kültürden olursanýz olun. Yaþamak üretmek zorundasýnýz. Ürettiðiniz kadar, sürece renk verirsiniz. Üretemez olduðunuz kadar, genel ve özel baðýntýlý süreçten renk alýrsýnýz. Emek eksene dek aidiyeti sýnýf bilinciniz olmadan, her bir alt tepken ayrýþma; zilletten gayrý kimseye rahat ve mutluluk getirmezler.

Dünyadaki her kültür gibi Türk kültürü de böylesi bir sentezi kültürle oluþmanýn, oluþturulmanýn sürecidir. Oluþma anýnýzda belli bir geçmiþ kültür üzerine ayak basýþla sýçrama yaparsýnýz. Yeniyi yaþar ve süreçlin kýlarken, eskiyi demlenirsiniz. Bakarsýnýz ki sonraki yaþanýlanlarýnýz, demlenen olmuþturlar.

Geçmiþten günümüze doðru geliþte ilk ittifaklar kurban sunusu, hediyeleþme ve takas gibi nedenlerle ortaya konmuþsa da; sonraki ittifaklar oluþmasýnda baþ eðdirme; ilhak etme; propaganda yapma; bir tehdidinizi araç olarak kullanarak boyun eðdirme yollarýyla da birçok ittifaklar, sonraki süreç içindeki ittifaklarýn da ittifaklýklarýyla karmaþýk oluþmalar gerçekleþtirilmiþtirler.

Ýttifaký dönemden itibaren baskýnca olan sosyo-toplumsa kültür vardýr. Sosyo toplumsa kültür her durumda bir sentez ve ittifaklýn bir durumdurlar. Deðiþen yapý üzerinde topluma göre geride kalan kültür ve ayaklarýmýzýn üzerine bastýðý nostalji, sosyal kültürdür.

Kültür, insan-insan gibi dýþtan birbirine baðýntý olan durumlarýn giriþen süreçleriyle ortaya konduysa da, asýl özgünlüðünü ve özgürlüðünü, üreten iliþkilerin giriþmelerinden alýrlar. Bu nedenle kültür iki eksenli bir ortaklýðýmdýrlar.

Ýnsan ya da ittifaklar doðayla giriþir, aletle giriþir, baþka kültürlerle giriþir. Devamlý giriþip gebe kalýrlar. Aksi halde hiç doðum yapamazlardý. Bu nedenle kültür bir madde ve mana üretmeli bir sanat unsuru oluþuyla da yansýr. Kültürün entegrasyonlarý bilim, sanat, teknik ve bunlarýn düþüncesi oluþla sentez edilirler. Böylece öznelce olan kültürünüz de hem nesnelleþir, hem yeniden öznelleþir.

ABD nedir? Hiç kuþkusuz ki bir ittifaklar koalisyonudur. Hem de MS. 1492'ye dek eski dünya diye söz edilen ana karalar üzerinde oluþmuþ, çeþitli coðrafya bölgelerine özgü kültürlerin bir harmanýdýr. Giriþmelere özgü her biri ayrý ayrý ittifaklar ürünü olan sosyo toplumsa insanlarýn ilk baþta çatýþmacý, sonra da çatýþmanýn giderek sentezce uylaþýmlarýdýrlar. Bu ittifaký koalisyon sentezinin nedeni nedir?

Keþifler sonrasýnda kimileri, yeni yerler görmek için maceraya atýlmakla Amerika'ya gelip temas etmeye baþlamýþtýr. Kimi sürgün için, buralara gönderilip zoraki ikametin temasý içinde olmuþtur. Kimi imparatorlarýna hazine taþýmak için buralara gelip temaslarýný ve diplomasisini yapmýþtýr, vs. Nedeni ne olursa olsun yüzde doksandan daha fazla oranýndaki kiþiler ekonomik yaþamý düzeltmek, mal mülk edinip yeni bir hayata baþlamak için fýrsatlar ülkesine göçmüþ ve her þeyi göðüslemiþtirler. Ýnsanlar iyi bir yaþam ve mal mülk edinmek için neleri feda etmemiþlerdi ki...

Sonunda ABD kültürü ve bu kültürün disiplini olan ABD uygarlýðý ortaya çýkmýþtý. Bu sentez kültür 1918'de tüm Dünya'ya damgasýný vuracak olan Wilson ilkelerini Dünya’ya yayýnlayacaktý.* Bu ilkenin her bir maddelerinin bizi ilgileyen oluþu kadar bir maddesi doðrudan bizi açýk açýk ilgilendiriyordu.

Hiçbir kültür ihracý yalýn deðildir. Altýnda hegemonyalar vardýr. Ama tüm bunlarýn yaný sýra bunlarla oluþan hegemonyayý da güden oluþmalar sürece yön verir. Ne var ki konumuz genel baðlamlý kültürün seyrediþi oluþla alegori yapýlmasýna sapmayacaðým.

Yeryüzündeki, Sümer, Akad, Babil, Asur, Roma, Helen, Sasani, Hun, Göktürkler, Emeviler-Abbasiler, Selçuklu, Osmanlý vs. gibi tüm sentezi kültür ittifaklarýnda da görülen etki süreç gibi oluþmalar; ABD eksen sentezli ittifaký kültürün insanlýða armaðaný da genel baðlamla göle yeni ve taze su gelmesi gibi zoraki ve iþtiyaký bir etki ve armaðandý.

Ýngiliz kültürü ve Ýngiliz uygarlýðý da Fransýz Kültürü ve uygarlýðý da, Türk kültürü ve uygarlýðý da ÝTTÝFAKI SENTEZLÝ KÜLTÜRDÜR. Öyle ki Türk kültürü ve Türk uygarlýðý sembolik oluþla 1071 Malazgirt zaferiyle baþlayan bin yýllýk bir süreç ve giriþmenin sentezci ittifak ürünüdürler. Bu sentez, madde ve mana sentezidirler.

“Feth eden feth edilir”. Bu tarihin yasasýdýr. Bu þu demektir. Siz bir Ülkeye "Anibal" oluþla da girseniz; kýlýç üþürüp o ülkeyi sindirirsiniz. Orayý vergiye baðlayýp yönetseniz de, Sezar’a bir renk yansýtmadan edemezdiniz. Roma Nil’in damarýna girdi mi, Nil’in rengini yansýtacaktý. Nil de Roma’yý aksedecekti.

Yani artýk siz o ülkeye giriþten önceki "Anibal" deðilsiniz. Asya'da bir kasýrga kopmuþ bu Kasýrga, boy soyadýyla önüne ve gücü etkisine aldýðý oluþmalarý; dinlene, demlene; Anadolu içine dek getirmiþtir. Kasýrga estiði yerlerin tozunu dumanýný kaldýrýp kendi bünyesine almadan kasýrga olamazdý. Kasýrga esmesini sürdürdü ise de Anadolu ve payitaht asýl osilasyon merkezidir. Uzak çevresine gönderdiði salýným eþleyeni, giderekten azalan bir etkisiyle osilasyon merkez üssü hep Anadolu kaynaklý olmuþtu.

Ýmparatorluklar kendi içinde birçok kültür ve uygarlýk birleþtiricisi oluþla, dev devasa yapýlar olduðu unutulmamalýdýr. Söz gelimi Bizans Ýmparatorluðu, Roma Ýmparatorluðundan ayrýlmýþtý. Roma imparatorluðu, Hun, Vizigotlar, Kartaca, Mýsýr, Helen, Ön Asya, Pers, Ýyonya, Gordiyon gibi birçok kültürlerin bir ana osilasyon odaklý birleþtiriciliði olan bir giriþme ve uylaþýmdýrlar (ittifaktýrlar).

Anadolu MS. 1000'li dönemlerde de bir Bizans kültürüdür. Anadolu'daki Bizans kültürü ve Bizans egemenlikçi uygarlýðý biraz açarsak; her biri bir, birçok baþka alt tepken ittifaký sentezlerin ürünü oluþla giriþmedirler. Daha yakýn bir büyüteç tutarsak ortaya çýkan Rum, Kürt, Laz, Arap, Ermeni vs. gibi birçok daha ön prototiplerin kendleri de yalýn olmayan ittifaklýnlar, sentezidirler.

Tarihin asýl sentezci yapýlarý,imparatorluklardýr. Ýmparatorluklarýn inþacýsý olan yöneten hâkim güç bile bir süre sonrasýnda egemence olan kendi osilasyon yapýsýnýn, kendisi deðildirler. Osilasyon referansý sentezin içinde, kendileri gibi kalamazlar. Osilasyon merkezinin süreç ve zamaný, bileþke olan sentezin salýnýmýna doðru, ayar noktalarýný kaydýrýrlar.

Ýmparatorluklarýn son dönüþme süreçleri içindeki özellikle þu iki süreci vurgulamak isterim. Birincisi haldeki süren biçimiyle varolan köleliði lanetlemekti. Böylece tarým köleliðini þunu bunu azade edip, köleliði bir baþka kýlýf ve biçime sokmuþtu. Bu da sanayi köleliðiydi.

Sanayi köleliði apayrý bir bilinç þekliydi. Bu bilinç þekli emek ekseninde ve üretimden gelen güç ekseninde örgütlenmeyi ve yöneten sürece gücünüz oranýnda katýlmayý ön görüyordu. Bu ikinci bir özellikti. Þimdiki süreç bu sürecin oluþulmasý ve aþýlmasý süreciydi. Ulusal süreçler bu ve bu gibi bir yýðýn dönüþen süreçler üzerine kurulmuþtu.

Ulusal süreçler imparatorluk gibi büyük bir tekilliðin, dönüþen çoklaþan kesikli sürekliliði olmakla, yeni sentezlerin de önprototipiydiler. Söz gelimi AB, Birleþmiþ milletler gibi ulusal süreç sentezleri, önceki imparatorluklar döneminde süreçleþip kurulamazdýlar.

Bugünkü Türk kültürü ve uygarlýðý sentezci yapý deðildir. Ýmparatorluk bakiyesi sentezin kendisidir. Ýttifaký olan özel müessesliði vardýr. Bu nedenle Arý bir Rum, Kürt, Arap kültürü de yoktu. Bunlar da þimdiki gibi geçmiþte baþka alt tepken sentezlerin, bir önceki kültürlerin ürünüdürler. Sümer, uzun süreli bir ittifaký totem kültürler koalisyonunun sosyo toplumsa evrimli ortaklýðýn uygarlýðýdýrlar.

Þimdi de “Türk ittifaklý sentezin” içindeki deðerler manzumesi bir zaman zemin boyutu oluþla kültürel uygarlýklar ve sosyo ekonomik birlikler giriþmesinin mecmuasýdýrlar. “Benim” dediðimiz, hiçbir þey süreç içinde bizim deðildi. Hem de, her þey bizimdi.

Týpký Sümer’in birçok totem (etnik) kültürlü ittifaklarýn ürünü olmalarýyla, üreten tarihin açýlýmýný yapmalarý gibi. Özde Anadolu Türk kültürü yapýsý bir koluyla, Sümer kültür ve ittifakýna, diðer yanýyla Orta Asya kültürlü totem ittifaklarýna dayanýr. Buna Ýndüs ve Gök ýrmak uygarlýðýnýn karýþmadýðýný söylemekse, bir baþka abesle iþtigaldir.

Unutmayýn ki bizler yüzde yüz, geçmiþ olsak ta; geçmiþten biraz fazlayýz. Bizde öyle bir þey var ki bu geçmiþimizde yoktur. Ýþte bizi geçmiþten ayýran frekansýn güncel baðlaçlý aidiyeti salýnýmý, budur.

Sürecek



Söyleyeceklerim var!

Bu yazýda yazanlara katýlýyor musunuz? Eklemek istediðiniz bir þey var mý? Katýlmadýðýnýz, beðenmediðiniz ya da düzeltilmesi gerekiyor diye düþündüðünüz bilgiler mi içeriyor?

Yazýlarý yorumlayabilmek için üye olmalýsýnýz. Neden mi? Ýnanýyoruz ki, yüreklerini ve düþüncelerini çekinmeden okurlarýna açan yazarlarýmýz, yazýlarý hakkýnda fikir yürütenlerle istediklerinde diyaloða geçebilmeliler.

Daha önceden kayýt olduysanýz, burayý týklayýn.


 


ÝzEdebiyat yazarý olarak seçeceðiniz yazýlarý kendi kiþisel kütüphanenizde sergileyebilirsiniz. Kendi kütüphanenizi oluþturmak için burayý týklayýn.

Yazarýn felsefe kümesinde bulunan diðer yazýlarý...
El Bel Baal 2
Tarihsel 2
Ýrade 1
Tarihsel 1
Anlamak Gerek 71
Kurtuluþun Felsefesi (Açký 2)
Sosyal Ýliþki Toplumu Hedeflemez 2
Anlamak Gerek 43
Anlamak Gerek 70
Anlamak Gerek 55

Yazarýn bilimsel ana kümesinde bulunan diðer yazýlarý...
Müruru Zaman 14
Sahiplik Ýmaný 1
Hatýrlama 1
Mal mý, Ýnsan mý?
Mamon'du Belirme 1
Müruru Zaman 7
Anlamak Gerek 26
Denge ve Dengesizlik Süreçleri 24
Bað Enerjisi 1
Sistem 15

Yazarýn diðer ana kümelerde yazmýþ olduðu yazýlar...
Aslýna Yüz [Þiir]
Vah ki Vah [Þiir]
Ýsis Dersem Çýk Ereþkigal Dersem... [Þiir]
Görmez Þey [Þiir]
Tekil Tikel Tükel [Þiir]
ve Leddâllîn, Amin [Þiir]
Mavi Yare [Þiir]
Mevsimsel [Þiir]
Yýkýlýþa Direniþ Direniþe Yýkýlýþ [Þiir]
Meþrep 3 [Þiir]


Bayram Kaya kimdir?

Dünyayý yaþantýlaþan çabalar içinde duygunun önemi hiç yitmezse de, payý giderek azalmaktadýr. Sosyo toplum bazlý, genel bir açýlýmla baþlayan çalýþmalarým da; bilim felsefesi içinde olunma gayreti güdüldü. Bu nedenle yazýlarýn tarisel, sosyo toplumsal evrimli ve türlü doða bilim verileri güdülü çalýþma olmasýna gayret edildi. Genel felsefem içinde bir bilgi; ne kadar çok baðýntýsýyla söylüyorsanýz, o bilgi o kadar bilinir bilgidir.


yazardan son gelenler

 




| Þiir | Öykü | Roman | Deneme | Eleþtiri | Ýnceleme | Bilimsel | Yazarlar | Babýali Kütüphanesi | Yazar Kütüphaneleri | Yaratýcý Yazarlýk

| Katýlým | Ýletiþim | Yasallýk | Saklýlýk & Gizlilik | Yayýn Ýlkeleri | ÝzEdebiyat? | SSS | Künye | Üye Giriþi |

Custom & Premade Book Covers
Book Cover Zone
Premade Book Covers

ÝzEdebiyat bir Ýzlenim Yapým sitesidir. © Ýzlenim Yapým, 2024 | © Bayram Kaya, 2024
ÝzEdebiyat'da yayýnlanan bütün yazýlar, telif haklarý yasalarýnca korunmaktadýr. Tümü yazarlarýnýn ya da telif hakký sahiplerinin izniyle sitemizde yer almaktadýr. Yazarlarýn ya da telif hakký sahiplerinin izni olmaksýzýn sitede yer alan metinlerin -kýsa alýntý ve tanýtýmlar dýþýnda- herhangi bir biçimde basýlmasý/yayýnlanmasý kesinlikle yasaktýr.
Ayrýntýlý bilgi icin Yasallýk bölümüne bkz.