İman, ilk kez ön ittifakı sentezle başlayıp; ön ittifakı sosyal sözleşmeye sadakat ve bağlılığın kural ve kaideyi belirtir sözlerden oluşan düzenlemeleri periyodik süreçlerle ritüelime etmekti. Bu norm kurallar ittifakın kendi birliğine olan sadakat yeminini ifade eden imanıydı. İttifak içindeki grupların belli periyotlarla bu ittifaka bağlılık yeminlerini iman oluşla tekrarlamalarıydı.

Totem dönemi ön ittifaka ulaştıran süreç; aşırı dirençli ve aşırı sancılı geçiyordu. Her an etnik totem dönem dediğimiz geriye dönüş olan irticai tutumlar sık sık baş gösteriyordu. Bu nedenle ittifakın birliğine çok şiddetle vurgu yapılıp bu vurgu bu tür ritüellerle ortaya konmakla ittifak birliği olan imanı (sadakati) gösteriyordu.

Kültürel etnik doku uyuşmazlığı olan saçılışları, ittifakın birliği için bu tür imanı ritüelin ruhsal telkinleri altında korunmakla önlenmesi isteniyordu. Ön ittifakı anlaşma ve buluşmalarının yapıldığı her bir totem kültürlü ürünlerin birlik adı altında yenmesi için kazanların kaynatıldığı gün; ittifakın festivali, ittifakın bayramı oluşla kutsanıp; kutsal (mübarek) gün kutlamaları; bu imanı tutumları perçinliyordu.

Çünkü bu tür ön ittifakı tevhitti törenler pek çok insan kurbanı yapılmasıyla gerçekleşen törenlerdi. Bir yanda totem hafıza siliniyor, yerine ön ittifaklı olan imanın hafızası konuyordu. Diğer yandan da her grup kendi kurbanları için yas olan özel günler kutsallığı içinde kendi saygı anmaları nedeniyle; totem dönemli ruh hali içinde olmakla, totem döneme bağlılığın baskı ve basıncı süblime ediyorlardı.

Bu özel törenler grubunu totem dönemden ayıran yapıların totem vicdanı karşısında, totemi mana düşüncesini yanıltmayı da içeriyordu. Yani ön ittifakın kutsal gün törenleri olan ritüeli imanları iyi gün kutsamasıyla (ön ittifaka katılımla) kötü gün kutsamasını ( totem dönemden ayrılışı) içeriyordu.

Kötü gün törenlerinin nedeni ön ittifakı süreç hafızasının totem dönem içinde olmamasıydı. Ön ittifak hafızası totem döneme göre garip ve yabancı geliyordu. Benimsenmesi (hazmı) zor geliyordu. Her iki yapının farkı; her bir totem grup kişilerinde vicdan yapıyordu. Bu nedenle her iki dönemin kırılma farkı olan duyuş ta, totem grupların kendi içinde özel bir kültür törenleri olmakla düzenleniyordu.

Ön ittifakın içine gelenler; totem dönem içinde üreten ilişki düzeyini başlatmakla, bu özgün üretim yapma alanında, gelişmiş olan totem yapılardı. İman da ön ittifakın (ayrı ayrı totem grupların) tevhidi olmakla birliğiydi. Tevhit te dediğimiz bu süreç çoklukta tekliğe bağlılığın imanıydı. Ön ittifakın imanı, ön ittifakı süreci de, totem tekilliği gibi görür olmaktı. İman; ön ittifakı süreci, kişi zannı içinde totem tekilliğine irca etmenin de anlatımı olmakla, yeni süreci bu anlayışça düzlem içinde sindirmekti.

Ön ittifakı iman, çoklukta tekliğin oluşmasıydı. Çoklukta oluşan tekliğe tanıklık etmeye (eşhedüye) ve sadakate olan bağlılığın kültürüydü. Dikkatli bir okur diğer yazılarımdan beri şunu fark etmiş olmalıdır. Ön ittifak içinde "ilk kes ortaya çıkan iman, kişi imanı olmayıp; grup imanıdır". Ön ittifaklı imanın tanıklığı; totem gruplu ortaklaşmanın, ayrı ayrı totem gruplar arasında da ortaklaşma olacağına içilen andın sözleşmesine tanıklıktı.

Köleci imanın tanıklığı olan eşhedü de; ortaklığa şiddetle karşı olup; eşitsiz rızk dağılımı içinde mülk sahipliğinin, mülksüzler üzerine baskı basıncı olan köleliğe rıza olmasıyla kişilerin mülk sahibi efendiye biat etmeleriydi. Köleci iman efendi köle ilişkisi içinde efendinin yüksek basıncına karşı kölelerin kişisi rızasına dayalıydı.

Yani köleci iman; kişilerini mülk sahibi olan yüksek basınçlı efendilerin tasallutunu kabul edenleri birleştirme yapmanın tevhididir. Mülk sahipliği, birçok kişiler olmakla; çoklukturlar. Mülk sahibi olma çoklu irade olmakla birlikte, sadece mülkünü eşitsiz dağıtan takdiri irade olmakla, teklik ve vahdettir.

Ön ittifaklara kişi oluşla değil, totem grup oluşla girilirdi. Eğer ittifaktan çıkılacaksa da kişi oluşla değil; totem grup oluşla ittifaktan çıkılırdı. İmanınızın sürükleyicisi, totem (etnik) gruptu. Ön ittifak içinde zamanla ve çeşitli nedenlerle kopmalar ve çıkmalar da oldu. Ön ittifakın içinde dışa kovulup sürülenler ya da ön ittifaktan ayrılıp, çıkanlar veya ittifakın birliğini ya da tevhidi oluşunu yadsıyanlar; ittifakla olan birlik (tevhit) bağlarını koparanlar da, kişiler değil; gruptu.

İttifakı geleneğin dilinde ittifaktan kovulan ya da ittifakta ayrılan bu totem gruplara cin veya şeytan gruplar deniyordu. Bunlar ittifakın tevhidine, ittifakın birliğine ifrit olanlardı. İttifak tevhidine cin olan; şeytan olan; iblis olan gruba karşı; ön ittifakın birliğinden yana olan; ön ittifakın tevhidinden yana olan totem gruplar da, tevhidin uyumluları anlamına melek gruplardı.

Ön ittifaklılar nasıl kendi içlerinde ayrılan ya da kovulan şeytan grupları yeriyorlarsa; şeytan gruplar da melek grupları yeriyorlardı. Ön ittifakın birliğinden, ön ittifakın tevhidinden yana olan melek gruplar; tevhidin akit namesini sözle, tutumla övüp, onaylayıp; olup biten sürece tanıklık yemini ediyorlardı.

Ön ittifakın hikmetli sözü ya da doğru olan güzel sözü; ittifaka ve ittifakın "ortaklaşma yapan kamu hiyerarşisine" açıklık olan söz ve söylemlerdi. Grubun ve ön ittifakın birliğini, dirliğini, ortaklaşmasını dile getiren söz ve eylemler; hikmetli söz ve hikmetli olan davranıştılar.

Ön ittifakın çok gelişen ve çok ilerleyen süreci nedenle artık ürün birikmesi sürecin içine, çok kuvvetli bir süreç yansıması katmıştı. Bu yeni fark edilen yansıma, biriken artık ürünlere kişisel sahip olmanın iştahıydı. Mala, mülke kişi sel sahip olmanın zihniyetiydi. Bu yansıma mülk üzerinde köle çalıştırmakla, köle emeğine de sahip olmanın yansımasıydı.

Özel mal mülk sahibi olma yansıması açık açık belirim vermişti. Köleci döneme ait kişilerin, köleci ittifaklı tevhide katılımları, grup oluşla değildi. Kişinin özel mal mülk sahibi olma iştahına ve kişilerin buna izin veren ön ittifaka da, grubuna da bayrak açmasıydı.