Aðlamak da bir zevktir. -Ovidius |
|
||||||||||
|
Adalet; üreten ve paylaþan köleci toplumun iþidir. Adalet gibi bir anlamýn eyleme dönüþtürülmesinde nasýl davranýlýr olacaðýna iliþkin öncel bir bilme yoktur. Adaletle olacak yetkince bir davranýþý gösteren çizimin; daha baþtan beri verilmekle tarifi edilmiþ bir þema þekli, yoktur. Olamaz da. Nasýl ve ne þekil üretip; nasýl paylaþýyorsanýz; ortaya çýkan üretim paylaþým tipine göre iradi adalet fikri ediniyorsunuz. Tarih boyunca üretme ve ürettirme iliþkiniz. Sahiplik ve sahip kýlma iliþkiniz; paylaþma ve paylaþtýrma iliþkiniz hep deðiþmiþtir. Bu deðiþen iliþkilere göre irade ve adalet kavramýný ortaya koyan mücadele þekliniz de deðiþmiþtir. Mücadele þeklinin ilk tipi; yorum, mezhep içtihat vs. adý altýnda dinlere karþý olmuþtur. Mücadelenin meþruiyet þekli de deðiþmiþtir. Meþruiyet kavramý zihinsel bir geri baðlaným güden ilkedir. El’den önce ortak kültür, ortak üretim iliþkisi, ortak bilinç, ortak hafýza, ortak yaþam birliði, ortak sahiplik, ortak benliðin ortak irade ve takdiri vs. vardý. Ortaklaþtýran yapýlar arasý üretim hareketi bir tür biyo kültür olan “insaný” da ortaya koymuþtu. Ýnsan kolektif oluþun ürünüdür. Köle ve efendi olan durumsa özel mülkiyetçi ortaklýk tanýmaz köleci iliþkinin ürünüdürler. Burada þu tespiti de yapmak zorundayýz. El öncesi kolektif yaþam hiçbir zaman bilimsel düþüncenin ýþýðýnda serpilip geliþmemiþtir. Böyle bir þans karþýlaþmasýna hiç denk düþmemiþ olmakla birlikte; sürece yön veren ana ve temel meþruiyet olmakla; bu süreç sezgisel, zorunlu, kaba bir ortaklaþmadýr. Meþruiyetten kopan süreçle dinler, meþruiyet yerine El’i koymuþturlar. Güya El’in sözünü meþruiyet diye koymuþlardýr. Karþýt düþüncede El olmayanla söylenip, El görünümlü yorum ve mezhepler düalizmi içinde meþruiyetini bulmaða gayre etmiþtirler. Ýnþacý geçmiþten beri kesikli sürekliliði olan kolektif geçmiþli temel; günümüze yakýn bir süre içinde ancak “emek ve emek gücü” ekseninde bilimsel bir temele oturmakla, bilimsel meþruiyet bulmuþtur. Doðal kas gücü kolektif süreçle ancak emek ve emek gücüne dönüþmüþtür. Emek ve emek gücü geçmiþinde ve þimdi daima kolektiftir. Kolektif emek kiþisi yetenekle, kiþiler üzerinde parçalanan mutlaka ihtiyacýna ve yeteneðine göre olan kiþisi sahipliðe dönüþmüþtür. Gerçekliði, tarihselliði, öncel oluþu bulunmayan; öncel belirlenimle “mal, mülk sahipliðini meþruiyet kýlan El” anlayýþýndan doðan sahiplik yerine; “kolektif mirasý ve kolektif kesikli sürekliliðin gücünü, sahipliðini esas alan referansla “emek ve emek gücü üzerinde” kiþisel sahiplikler; ekseni çevrim edilmiþtir. Meþruiyet; düþünce ve eylemlere onaylatýlmakla yapabilirliðe referansý olur. Önce olana göre, temel olana göre baðýntýlý olmasý gereken demektir. Meþruiyet akla ve dayanýþmaya kesikli sürekliliðini veren anýmsatmadýr. Bu nedenle meþruiyet hep kendisini, geri baðlaným yasasýný arar. Adaletse kendisini bir geri baðlaným yasasýna göre deðil de kendisine göre tanýmlar. Yani üretim þeklini, üretim iliþkisini, sahipliðini ve sahiplik iradesini, sahipliðe göre paylaþýmýný hep kendisine göre tanýmlar. Erkek, kadýnýn üzerinde bir hakka sahiptir türü adalet anlayýþý böylesi bir adalet anlayýþýdýr. Adalet; meþruiyet te yani ilk olanda, tarihsel olanda kopmanýn sonucudur. Hep meþruiyete göre olamamayý düzeltmenin yansýmasýdýr. Adalet ulamý oligarþiyle birlikte bir süre sonra hep deðiþime uðramýþtýr. Ne dinler, ne sistemler yetkin bir adalet ortaya koyamazlar. Meþruiyetten sapan köleci sistem; kadýn erkek arasý meþruiyette adaleti erkeðin kadýn üzerinde hakký olarak da tanýmlar. Meþruiyeti yanlýþ yargýlar üzerine koyar. Ya da meþruiyeti köleci düzene göre olan doðru yargýlar üzerine koyar. Ama köleci sistemin kendisi adaletse de, meþruiyet deðildir. Kýsaca Ýlah meþruiyet ligin kaynaðý iken El meþruiyet siliðin kaynaðýdýr. Bu nedenle El adil ve adaletlidir. El kolektif sistem içine meþru olamadýðý için Elohim gibi Adl veya adaletli, acýyan, merhamet eden, lütfeden vs. olmuþtur. Ýlahýn acýyacaðý, merhamet edeceði, adaletli olacaðý, lütuf edeceði durumlar söz konusu deðildir. Ya da El’in Adl. olduðu konular, ilahýn konusu olmamakla zaten farkýnda olunmayan adaleti bir durumdurlar. Adalet mutlak deðildir. Adalet þimdiki sahiplik, þimdiki ürettirme ve paylaþtýrma iliþkinize göre olaný ortaya koymakla tanýdýðýmýz bir ulamdýr. Siz þimdiki ürettirme, sahiplik ve paylaþtýrma iþinizle adalet adýna neyi nasýl ortaya koyuyorsanýz koyarsýnýz. Ancak burada sizin de keyfiniz üzerinde olan bir nedenle, isteseniz de istemeseniz de sizin dýþýnýzdaki temel nedenlerden ötürü sürecin kendi aksamalarý ve sürecin kendi çeliþkileri içinde sürecin kendi düzeltme rotorlarýný da (döneçlerini de) ortaya koyarsýnýz. Siz de sürecin bilincindeyseniz bu bilince göre süreci; en az sürtüþen süreç akýþmasý haline getirirsiniz. Sistem köleci ve de kapitalist sistem olduðuna göre sistem daha çok efendilerin yararýný gözeten süreç olmasý ile ideale yakýn olmayan; mutlak olmayan; düzeltilmeye; özellikle de üretici emek veren kesimlerce mücadelesi verilmeye muhtaç bir köleci kapitalist adalettir. Þimdiki ürettirme, paylaþtýrma ve sahiplik süreçleri insaný-insana (kendisine, emeðine ve bilincine): insaný-topluma (kolektif emeðe-kolektif güce-kolektif hafýzalý bilince) ve insaný doðaya (bilime-bilgiye nesnel oluþa-zorunluluða) yabancýlaþtýrmýþtýr. Kalite olarak herkese göre deðildir.
ÝzEdebiyat yazarý olarak seçeceðiniz yazýlarý kendi kiþisel kütüphanenizde sergileyebilirsiniz. Kendi kütüphanenizi oluþturmak için burayý týklayýn.
|
|
| Þiir | Öykü | Roman | Deneme | Eleþtiri | Ýnceleme | Bilimsel | Yazarlar | Babýali Kütüphanesi | Yazar Kütüphaneleri | Yaratýcý Yazarlýk | Katýlým | Ýletiþim | Yasallýk | Saklýlýk & Gizlilik | Yayýn Ýlkeleri | ÝzEdebiyat? | SSS | Künye | Üye Giriþi | |
Book Cover Zone
Premade Book Covers
ÝzEdebiyat bir Ýzlenim Yapým sitesidir. © Ýzlenim
Yapým, 2024 | © Bayram Kaya, 2024
ÝzEdebiyat'da yayýnlanan bütün yazýlar, telif haklarý yasalarýnca korunmaktadýr. Tümü yazarlarýnýn ya da telif hakký sahiplerinin izniyle sitemizde yer almaktadýr. Yazarlarýn ya da telif hakký sahiplerinin izni olmaksýzýn sitede yer alan metinlerin -kýsa alýntý ve tanýtýmlar dýþýnda- herhangi bir biçimde basýlmasý/yayýnlanmasý kesinlikle yasaktýr. Ayrýntýlý bilgi icin Yasallýk bölümüne bkz. |